Ο Άγιος Θύρσος είναι ένας από τους τρεις Ιεράρχες της Καρπασίας. Στον χριστιανικό κόσμο είναι περισσότερο γνωστός με το λαϊκό όνομα «Αη Θέρισσος» και είναι ένας πολύ σεβαστός και αγαπητός Άγιος. Δυστυχώς οι πληροφορίες που έχουμε από το συναξάρι και την ακολουθία του, είναι πολύ φτωχές και περιορισμένες. Λίγα πράγματα μας λένε για τη ζωή και τη δράση του. Μερικοί μάλιστα αμφισβητούν, αν υπήρξε ιεράρχης ή όσιος ή μάρτυρας, γιατί με το ίδιο όνομα υπάρχει και άλλος άγιος, που έζησε στα χρόνια της βασιλείας του αυτοκράτορα Δεκίου και που μαρτύρησε στον Ελλήσποντο.
Πότε και πού γεννήθηκε ο άγιος Θύρσος δεν γνωρίζουμε. Από την ακολουθία του μανθάνουμε πως υπήρξε «θρέμμα κάλλιστον των Καρπασέων» και ότι «εκ βρέφους» πόθησε επιμελώς την αρετή. Τα λόγια αυτά του υμνογράφου μας βοηθούν να δεχτούμε τον Άγιό μας ως ένα πρόσωπο που γεννήθηκε στην όμορφη επαρχία της Κύπρου, την Καρπασία. Και αφού «εκ βρέφους» δηλαδή από την παιδική του ηλικία πόθησε την αρετή, θα πρέπει και οι γονείς του να ήταν ευσεβείς και ενάρετοι. Η κατοπινή εξέλιξη του μεγάλου Πατέρα μας υποχρεώνει να δεχτούμε τη θεοσεβή οικογένεια, σαν μια «κα’ οίκον Εκκλησία», που κέντρο των ενδιαφερόντων της είχε μόνο τον Χριστό και το θέλημά Του.
Στο χωριό του ο Θύρσος θα πρέπει να έμαθε και τα λίγα γράμματα, τα «παπαδογράμματα» των χρόνων εκείνων. Η μελέτη όμως της Γραφής, η τακτική και προσεκτική, πλούτιζε καθημερινά τις γνώσεις του και καλλιεργούσε πλούσια την αγνή ψυχή του. Την καλλιεργούσε τόσο, ώστε μικροί και μεγάλοι με τον καιρό να τρέχουν σε εκείνον με λαχτάρα, για ν’ ακούσουν από το στόμα του τα φρόνιμα λόγια, τα αγνά, τα γεμάτα από χάρη «τα άλατι ηρτυμένα» (Κολασ. δ’, 6) κατά τον θείο Απόστολο.
Όταν έφτασε σε νεανική ηλικία, προσήλθε στις τάξεις του κλήρου και υπηρέτησε ως διάκονος και ιερέας τη γενέτειρά του, την Καρπασία. Αργότερα, όταν χήρεψε ο επισκοπικός θρόνος, μπροστά στις παρακλήσεις όλων δέχτηκε την κλήση και ανέλαβε το υψηλό υπούργημα του επισκόπου. Η δράση του ως επισκόπου πρέπει να υπήρξε αξιόλογη. Η εποχή της χειροτονίας του συμπίπτει με περίοδο «πολιτικών ανωμαλιών» για την Κύπρο. Οι διωγμοί και ο πόνος πλάκωναν τις καρδιές των ανθρώπων. Χρειαζόταν ο ενισχυτής, ο παρηγορητής, ο δυνατός κήρυκας που θα φλόγιζε και πάλι τις ψυχές και θα τις ξεκούραζε. Και ως τέτοιος ανεδείχθη ο Δεσπότης τους.
Με τις συνεχείς επισκέψεις του στα χωριά και στην ύπαιθρο και με τη συμπεριφορά του την πατρική διασκέδασε τον πόνο και έδωκε πάλι στις πονεμένες καρδιές την παρηγοριά, την ελπίδα, τη χαρά. Στο πρώτο τροπάριο της ακολουθίας του, του Εσπερινού, διαβάζουμε: «Και Καρπασέων πόλεις εφαίδρυνας, δια του τρόπου της πολιτείας σου, ω παμμακάριστε …». Η φράση αυτή μας βοηθά πολλά να νοήσουμε και να φανταστούμε. Τις πονηρές εκείνες ημέρες ο μακάριος αθλητής πρέπει να έγινε του ποιμνίου του η ψυχή κι ο παρήγορος άγγελος. Η πόρτα του επισκοπείου του ήταν πάντα ανοικτή. Εκεί οι πεινασμένοι βρίσκανε το ψωμί, οι κατατρεγμένοι την ασφάλεια, οι πονεμένοι την παρηγοριά, οι ορφανοί τον πατέρα και ο καθένας ό,τι είχε ανάγκη.
Ο ιερός ναός του Αγίου Θύρσου στην παραλία της Γιαλούσας στην Καρπασία
Όταν ο Νικηφόρος Φωκάς, κατά το 965 μ.Χ., ελευθέρωσε την Κύπρο από την εξουσία των Αράβων και την έκανε ξανά επαρχία της μεγάλης μας Βυζαντινής αυτοκρατορίας, ο Άγιος Θύρσος βρήκε κατάλληλο διάδοχο για την επισκοπή του και αποσύρετε σε μια σπηλιά, στη βόρεια ακτή της Καρπασίας. Εκεί, στο ησυχαστήριό του, πλήθη πιστών τον επεσκέπτονταν καθημερινά, για ν’ ακούσουν τα λόγια και τις συμβουλές του και να πάρουν την ευλογία του. Στη σπηλιά αυτή έμεινε μέχρι τέλους. Με την προσευχή και την αυστηρή άσκηση «εκάθηρε τας αισθήσεις» και αναδείχθηκε «κανών, ασκητών το καύχημα, Κυπρίων το μέγα εύχος και Καρπασέων αγλάισμα».
Ο θάνατός του καταλύπησε τους πάντας. Με δάκρυα τα πνευματικά του παιδία κήδεψαν το άγιο σκήνωμά του και δίπλα στη σπηλιά που ασκήτεψε, έκτισαν έναν όμορφο ναό μέσα στον οποίο, σε μια λάρνακα, φύλαξαν τα Ιερά λείψανά του.
Ο αρχαίος ναός με το αγίασμα
Τα θαύματα που έκανε, όταν ζούσε, συνεχίστηκαν και μετά τον θάνατό του. Ένα τέτοιο θαύμα είναι και τούτο: Ένας χριστιανός από το Καρπάσι πόνεσε πολύ τα μάτια του. Υπέφερε για καιρό. Το ένα μάλιστα από τα μάτια κατέβασε μέσα άσπρο και δεν έβλεπε τίποτα. Μη έχοντας τι να κάμει θυμήθηκε τον Άγιο. Ετοίμασε τα απαραίτητα για μια λειτουργία και παρακάλεσε τον ιερέα να πάνε μαζί να λειτουργήσει και να τον κοινωνήσει. Πήγαν από το βράδυ. Όλη τη νύχτα σχεδόν ο άρρωστος την πέρασε άγρυπνος, γονατιστός και προσευχόμενος. Κατά τα ξημερώματα οι πόνοι μαλάκωσαν κι ο άνθρωπος κοιμήθηκε λίγο. Το πρωί έγινε η θεία λειτουργία και κοινώνησε κιόλας. Αφού ξεκουράστηκαν, ξεκίνησαν για το χωριό. Όταν έφτασαν κοντά στο γεφύρι, που βρίσκεται έξω από το Καρπάσι, στον άνθρωπό μας ήρθε μια επιθυμία να βγάλει από το κεφάλι το μανδήλι με το οποίον είχε δεμένο το μάτι του. Το έκαμε. Και ω του θαύματος! Το μάτι του ήταν τελείως καλά και έβλεπε θαυμάσια! Στ’ αλήθεια! «Τοις αγίοις τοις εν τη γη εθαυμάστωσεν ο Κύριος».
Χιλιάδες πιστοί επισκέπτονται κάθε χρόνο τον ομώνυμο ναό του για να ζητήσουν με ευλάβεια τη χάρη του. Το αγίασμά του θεραπεύει τον ομματόπονο και τα δερματικά νοσήματα. Πιστεύεται όμως πως οι άρρωστοι, μετά που θα πλυθούν με το αγίασμα του αγίου, πρέπει να ξεπλυθούν με θαλασσινό νερό. Επίσης, σαν το αγίασμα μεταφερθεί, λέγεται πως χάνει τη θεραπευτική του ιδιότητα.
Ἀπολυτίκιον (Ἦχος δ’)
Τοὶς πίστει προστρέχουσι, Θύρσε τρισόλβιε, σορῶ τῶν λειψάνων σου, καὶ προσκυνοῦσα πιστῶς, τοῦ εἴδους ἐμφέρειαν, ἄφεσιν τῶν πταισμάτων, καὶ σωμάτων τὴν ρώσιν, δώρησε ἱεράρχα, ἐκ παντοίων κινδύνων, καὶ παθῶν ἀρρώστιας, πάντας ἐκλύτρωσε.
Έτερον Ἀπολυτίκιον (Ἦχος α’)
Καρπασέων τὸ κλέος καὶ Κυπρίων ἀγλάϊσμα, καὶ θαυματουργὸς ἀνεδείχθης, Θύρσε ἱεράρχα ἀοίδιμε, νηστεία, ἀγρυπνία, προσευχή, οὐράνια χαρίσματα λαβῶν, θεραπεύεις τοὺς νοσοῦντας, καὶ τᾶς ψυχᾶς τῶν πίστει προστρεχόντων σοί. Δόξα τῷ δεδωκότι σοὶ ἰσχὺ ν, δόξα τῷ σὲ στεφάνωσαντι, δόξα τῷ ἐνεργούντι διὰ σοῦ πάσιν ἰάματα.
Το ιερό προσκύνημα του Αγίου Θύρσου κοντά στη Γιαλούσα. Σχεδόν πάνω στο κύμα υπάρχει το θαυματουργό αγίασμα του Αγίου. Όλοι οι πιστοί που πήγαιναν στον Απόστολο Ανδρέα, στο άκρο της Καρπασίας, παραδοσιακά σταματούσαν για προσκύνημα και ευλογία στην εκκλησία και στο αγίασμα του Αγίου Θύρσου: