Ρωμανός ο Μελωδός, ο μέγιστος των υμνογράφων της χριστιανικής εκκλησίας, ο «Πίνδαρος του Χριστιανισμού», όπως αποκλήθηκε.
Η Ορθόδοξη Εκκλησία τον κατέταξε στους Αγίους της και η μνήμη του τιμάται κάθε χρόνο την 1η Οκτωβρίου.
Ο Ρωμανός ο Μελωδός αρχικά είχε χρηματίσει διάκονος στην Εκκλησία της Βηρυτού. Κατόπιν μετέβη στην Κωνσταντινούπολη, όπου παρέμεινε στο Ναό της Θεοτόκου των Βλαχερνών με πίστη και βαθιά ταπείνωση, παρακολουθώντας τα αναγνώσματα και τα ψαλλόμενα κατά τις λατρευτικές ακολουθίες.
Ο Ρωμανός θεωρείται ο μεγαλύτερος ποιητής χριστιανικών ύμνων και ο σημαντικότερος ελληνόγλωσσος ποιητής της βυζαντινής περιόδου. Φαίνεται ότι ο ίδιος ήταν και συνθέτης της μουσικής των ύμνων του, γι’ αυτό ονομάστηκε Μελωδός.
Έγραψε περίπου 1.000 κοντάκια -εκκλησιαστικούς ύμνους εγκωμιαστικούς ενός θρησκευτικού γεγονότος ή της μνήμης ενός αγίου- αφιερωμένα σε θέματα των δεσποτικών και θεομητορικών εορτών, σε προφήτες, αποστόλους και σε μεγάλα γεγονότα (σεισμούς κλπ). Όλα ξεχωρίζουν για τη δύναμη της έμπνευσης, τη χάρη της έκφρασης, τον λεκτικό πλούτο και τη γλωσσική μεγαλοπρέπειά τους.
Το πρώτο του εκκλησιαστικό ποίημα είναι το περίφημο κοντάκιο της εορτής των Χριστουγέννων: «Η Παρθένος σήμερον τον υπερούσιον τίκτει».