Μία ιστορική εικόνα με μία από τις σπάνιες αναπαραστάσεις της Παναγίας βρίσκεται στην Πάτμο και πρόκειται για τη Θεοτόκο τη Διασώζουσα.
Μία εικόνα με μεγάλη ιστορία, πολλά θαύματα και, σύμφωνα με την ορθόδοξη παράδοση, μία από τις 70 εικόνες του Ευαγγελιστή Λουκά. Η εικόνα βρίσκεται στην ομώνυμη εκκλησία, η οποία είναι αφιερωμένη στην Παναγία, στον Άγιο Ιγνάτιο και στον προφήτη Ζαχαρία και βρίσκεται νότια της μονής του Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου.
Η ακριβής ημερομηνία κατασκευής της εκκλησίας δεν είναι γνωστή, ωστόσο πιθανολογείται πως κατασκευάστηκε πριν το 1500 και ανακαινίστηκε κατά το 1599. Μάλιστα ήταν ιδιωτική έως το 1907, όταν και παραχωρήθηκε στη Μεγάλη Μονή.
Η θαυματουργή εικόνα
Στις 14 Αυγούστου, την παραμονή της εορτής της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, τελείται η περιφορά του επιταφίου της Θεοτόκου στον οικισμό της Χώρας, που συνοδεύεται από τα Εγκώμια προς τιμήν της Υπεραγίας Θεοτόκου. Είναι χαρακτηριστικό ότι το φωτοστέφανο της Παναγίας της Διασώζουσας, το οποίο φέρει τέσσερις ανάγλυφες παραστάσεις. Από αυτές οι δύο αναφέρονται στην Παναγία, μία στον Άγιο Γεώργιο ή στον Άγιο Θεόδωρο και άλλη μία στον Ευαγγελιστή Λουκά. Μάλιστα, η εικόνα καλύπτεται με ασήμι και έντεκα πολύτιμους λίθους, ενώ είναι σχεδόν καλυμμένη από τάματα πιστών.
Η διάσωση από τους πειρατές
Κατά τη διάρκεια των ετών έχουν καταγραφεί πολλά θαύματα μεταξύ αυτών και σύμφωνα πάντα με την παράδοση, η διάσωση το 1732 του Πάτμιου Ευστράτιου Γλυκονικήτα από τα χέρια των Πειρατών.
Συγκεκριμένα, το 1732, εποχή κατά την οποία Αλγερινοί πειρατές λυμαίνονταν τη Μεσόγειο και κυρίως τα νησιά του Αιγαίου Πελάγους, ο Πάτμιος Ευστράτιος Γλυκονικήτας, ενώ ψάρευ στην παραλιακή θέση Κουβάρι όπου υπάρχει το κάθισμα του αγίου Ιωσήφ του Μνήστορος αιχμαλωτίστηκε και μεταφέρθηκε στην Τρίπολη της Βόρειας Αφρικής. Εκεί φυλακίστηκε από Αλγερινούς πειρατές, ενώ η οικογένεια του, που δεν ήξερε τι είχε συμβεί τον θεωρούσε νεκρό είτε από πνιγμό είτε από τα χέρια πειρατών.
Μία παρηγοριά είχε ο αιχμάλωτος Γλυκονικήτας, τις προσευχές του στην Παναγία τη Διασώζουσα, που την παρακαλούσε μέρα και νύχτα να τον γλυτώσει από τη φυλακή. Μετά από τρία χρόνια, ενώ προσευχόταν παρακαλώντας την για την σωτηρία του, παρουσιάζεται μπροστά του μέσα στη φυλακή μια μεγαλόσωμη, σεμνοπρεπής γυναίκα, η οποία του ζήτησε να τον ακολουθήσει. Όταν τη ρώτησε ποια ήταν και πως βρέθηκε εκεί, η Παναγία απάντησε: «Διασώζουσα με ονομάζουν και είμαι γνωστή σου». Πριν καλά – καλά συνειδητοποιήσει την απάντηση, ο Γλυκονικήτας βρέθηκε ξαφνικά ελεύθερος στην παραλία της περιοχής Κουβάρι, όπου είχε προ τριετίας συλληφθεί από τους πειρατές όταν ψάρευε.
Πως έγινε η ασημένια επένδυση
Ο Γλυκονικήτας επέστρεψε στο σπίτι του στη Χώρα, όπου η γυναίκα του δεν τον αναγνώρισε , γιατί οι κακουχίες της φυλακής και τα βασανιστήρια τον είχαν κάνει αγνώριστο. Για να του ανοίξει και να τον δεχτεί και πάλι στο σπίτι, άρχισε να εξιστορεί γεγονότα και περιστατικά, που αφορούσαν την οικογένεια τους.
Μάλιστα, προκειμένου να ευχαριστήσει την Παναγία την Διασώζουσα που τον έσωσε δημιούργησε την αργυρή επένδυση της εικόνας της με όλα τα ασημικά σκεύη του σπιτιού του. Επιστρέφοντας μάλιστα από τον τεχνίτη με την επένδυση στα χέρια του, προκειμένου να καλυφθεί η θαυματουργή εικόνα, βρίσκει στο δρόμο μερικά χρυσά φλουριά, με τα οποία και επιχρύσωσε τον ασημένιο επενδυτή της Παναγίας της Διασώζουσας όπως φαίνεται ακόμη και σήμερα. Από τότε κάθε χρόνο εκατοντάδες πιστοί, συρρέουν στην Αγρυπνία της και στην περιφορά της εικόνας της.