Στη σημερινή παραβολή που ακούστηκε στους Ιερούς μας Ναούς, γνωστή και ως παραβολή του Καλού Σαμαρείτη, αποκαλύπτεται για πολλοστή φορά η αγάπη του Τριαδικού Θεού προς τον ταλαιπωρημένο άνθρωπο, το τελειότερό του δημιούργημα .
Πλησίασε τον Ιησού ένας Εβραίος νομικός, όχι με καλή προαίρεση, και τον ρώτησε τι έπρεπε να κάνει για να σωθεί «Και ιδού νομικός τις ανέστη εκπειράζων αυτόν και λέγων· διδάσκαλε, τί ποιήσας ζωήν αιώνιον κληρονομήσω; ». Ο Κύριος γνωρίζοντας την υποκρισία του, του απάντησε με ερώτηση «εν τω νόμω τί γέγραπται; πως αναγινώσκεις;», τι γράφει ο Νόμος, πώς τον αντιλαμβάνεσαι εσύ που τον μελετάς; Ο νομικός του απάντησε αναφέροντας την πρώτη εντολή Ο Ιησούς αναφέρθηκε και εξήγησε στο νομικό ποιος πραγματικά είναι ο πλησίον. Κατέβαινε κάποιος από την Ιερουσαλήμ στην Ιεριχώ και έπεσε στα χέρια των ληστών.
Τον χτύπησαν, του πήραν τα χρήματα, τον γύμνωσαν, τον πλήγωσαν και τον άφησαν μισοπεθαμένο. Όταν έφθασε στο μέρος εκείνο ένας Λευίτης, πλησίασε τον πληγωμένο, τον είδε και τον προσπέρασε ασυγκίνητος. Όμως, ένας Σαμαρείτης που περνούσε από εκείνο τον δρόμο, τον πλησίασε και τον σπλαχνίσθηκε. Ανακάτεψε κρασί και λάδι και έβαλε στις πληγές, τις έδεσε και αφού τον έβαλε πάνω στο ζώο του τον πήγε στο πανδοχείο. Έδωσε στον πανδοχέα δύο δηνάρια και τον παρότρυνε να περιποιηθεί τον άνθρωπο και αν ξοδέψει περισσότερα χρήματα, στην επιστροφή θα του τα έδινε.
Στη συνέχεια της περικοπής, ρώτησε ο Κύριος το νομοδιδάσκαλο, ποιος από τους τρεις αυτούς επιτέλεσε το καθήκον του προς τον πλησίον; Κι εκείνος απάντησε: Αυτός που τον συμπόνεσε και τον ελέησε. Ο Κύριος τότε του είπε: Πήγαινε και κάνε κι εσύ το ίδιο.
Το «αγαπήσεις τον πλησίον σου ως σεαυτόν» ήταν μία εντολή του Μωσαϊκού Νόμου για τους Ιουδαίους. Το κρίσιμο όμως σημείο, στο οποίο υπήρχαν πολλές συζητήσεις, ήταν ποιος πρέπει να θεωρείται πλησίον. Σύμφωνα με τον Ιουδαϊκό Νόμο η έννοια του πλησίον ήταν συχνά συγκεχυμένη και περιορισμένη. Μερικοί νομοδιδάσκαλοι υποστήριζαν ότι είναι παράνομο να βοηθήσεις μία εθνική γυναίκα στην οδύνη του τοκετού, διότι επρόκειτο να γεννηθεί ένας άλλος εθνικός. Το να αγαπήσεις τον πλησίον σου «ως σεαυτόν» σημαίνει να τον αγαπήσεις όπως την ίδια σου την ζωή. Σημαίνει, όπως έγραφε ο Γέροντας Σωφρόνιος Σαχάρωφ, να ζήσεις πραγματικά όλη την ανθρωπότητα σαν να ήταν μόνο μία ζωή, μία μόνο φύση με πολλαπλά πρόσωπα. Συνεπώς, πρέπει να ζήσουμε και με την αγάπη στον διπλανό μας. Έτσι θα πετύχουμε τον τελικό μας προορισμό.
Για τους Φαρισαίους, ο απλός αγράμματος λαός δεν εθεωρείτο «πλησίον». Οι Εσσαίοι πάλι έβλεπαν ως πλησίον μόνον όσους ανήκαν στην κοινότητά τους και κήρυτταν το μίσος κατά παντός «υἱοῦ τοῦ σκότους».
Ο Ιερός Χρυσόστομος σε ομιλία του στη σημερινή Κυριακή αναφέρει ότι άνθρωπος είναι ο Αδάμ, Ιερουσαλήμ η πολιτεία των ουρανών και η σύνεση, και η Ιεριχώ ο κόσμος. Ιερέα ονομάζει το μακάριο Μωυσή και Ααρών, Λευίτης είναι η τάξη των προφητών πληγές είναι οι αμαρτίες του. Το πρόσωπο και τη μορφή του Σαμαρείτη λαμβάνει ο Κύριος ημών Ιησούς Χριστός. Και τον αναφέρει Σαμαρείτη όχι για τη φύση της θεότητάς Του αλλά για τον σπλαχνικό του τρόπο. Η ανάμειξη του οίνου και του ελαίου σημαίνει ότι αφού συνδύασε τη θεία με την ανθρώπινη φύση, και αφού ταίριαξε την ευσπλαχνία με τη σωτηρία, έσωσε τον άνθρωπο.
Η ανάμειξη του κρασιού και του λαδιού δηλώνει, επίσης, την ένωση του Αγίου Πνεύματος με το αίμα Του, δίδοντας στον άνθρωπο ζωή. Το δέσιμο των πληγών δηλώνει το δέσιμο του διαβόλου και την ελευθερία του ανθρώπου από την εξουσία του πονηρού. Τα δύο δηνάρια συμβολίζουν την Παλαιά και την Καινή Διαθήκη, ενώ η προτροπή του Σαμαρείτη προς τον πανδοχέα για περιποίηση του θύματος δηλώνει την φροντίδα του λαού που προέρχεται από τα έθνη και η εμπιστοσύνη του σε εκείνο μέσα στην Εκκλησία. Πανδοχέα ονομάζει τον μακάριο Παύλο, το στύλο των Χριστιανών, δίνοντάς του δύο δηνάρια και μέσω του Παύλου στους αρχιερείς, δασκάλους και λειτουργούς για κάθε μια Εκκλησία [14].
Πανδοχείο για όλους τους ανθρώπους είναι η Εκκλησία. Είναι ιατρείο ψυχών και σωμάτων, τόπος αναρρώσεως. Υπηρέτες και ιατροί του πανδοχείου είναι οι λειτουργοί των θείων Μυστηρίων [15]. Όλους τους αποδέχεται η Εκκλησία, νέους, ηλικιωμένους, άσπρους, έγχρωμους, άχρωμους, με τις όποιες ιδιαιτερότητές τους. Δεν απομακρύνει ούτε τον πόρνο και ακάθαρτο, ούτε τον αμαρτωλό γιατί δεν είναι κανείς αναμάρτητος, αλλά όλοι είμαστε αμαρτωλοί. Γι΄ αυτό και οι Πατέρες λένε ότι ο Παράδεισος είναι γεμάτος από μετανοημένους αμαρτωλούς. Η Εκκλησία τους αγκαλιάζει όλους, γιατί όλοι χωράνε, τους ανακουφίζει με τη στοργή, τους ενισχύει με τα Άχραντα Μυστήρια και τους θεραπεύει με τη Θεία Χάρη, την πάντοτε τα ασθενή θεραπεύουσα και τα ελλείποντα αναπληρούσα .
Την προσταγή που έδωσε στο νομοδιδάσκαλο, ο Κύριος, δίδει και στον κάθε ένα από εμάς. Μας ζητά να διαθέτουμε αγάπη και να βάζουμε τον εαυτό μας στη θέση του άλλου. Όχι να ομιλούμε και να συμβουλεύουμε θεωρητικά απλώς, γιατί όλοι στην ρητορεία είμαστε πρώτοι. Να μπαίνουμε στη θέση του άλλου, να κάνουμε τις πληγές του πληγές μας, χωρίς να υπολογίζουμε κόπους, θυσίες και ανταποδόσεις. Αυτό μας δίδαξε ο Ιησούς με το παράδειγμά Του τόσο από τη σημερινή παραβολή όσο και από την ευρύτερη του διδασκαλία εντός της Αγίας Γραφής από τη ζωή και τη δράση Του.
Δυστυχώς, παρόλο που μιλούμε για αγάπη, οτιδήποτε άλλο έχουμε παρά αγάπη. Πραγματική αγάπη δεν έχουμε. Και αν υπάρχει, είναι σε ελάχιστους ανθρώπους. Στους υπόλοιπους είναι η υποκριτική, η φαρισαϊκή αγάπη, η αγάπη για το «θεαθήναι τοις ανθρώποις». Αυτό μπορούμε να το δούμε με τις σχέσεις μας ανάλογα με τον υπόλοιπο κόσμο. Βλέπεις γείτονες να μην μιλούν μεταξύ τους, το χειρότερο όμως παιδιά προς τους γονείς να μην χαιρετιόνται. Και οι λόγοι πραγματικά ανούσιοι. Μα και ουσιαστικοί να είναι, με την εικόνα του Θεού δεν θα μιλάς. Πώς θα δεις πρόσωπο Θεού; Κατά τα άλλα περιμένουμε και σωτηρία και Παράδεισο.
Αγαπητοί μου αδελφοί,
Ας προσφέρνουμε την αγάπη μας αφειδώλευτα, με απλό και ταπεινό τρόπο. Να ακούμε με πόνο του συνανθρώπου μας και αν μπορούμε να γίνουμε χρηστοί, δηλαδή χρήσιμοι γι΄ αυτό να το πράξουμε. Την αγάπη μας μπορούμε μας μπορούμε να την προσφέρουμε είτε με τα έργα μας είτε ακόμη με τα λόγια μας. Να κάνουμε εφαρμογή το λόγο του Αποστόλου Παύλου. Να χαιρόμαστε με τη χαρά του συνανθρώπου μας και να λυπόμαστε με τη λύπη του .