Τα μέτρα δημοσιονομικής στήριξης που έχουν ανακοινωθεί από τις κυβερνήσεις ανά τον κόσμο για το μετριασμό του σοκ από την πανδημία του Covid-19 είναι από τα μεγαλύτερα στην ιστορία και υπερδιπλάσια σε σύγκριση με τις αντίστοιχες προσπάθειες στη διάρκεια της παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής κρίσης του 2008. Συνεπάγονται όμως δημοσιονομικό εκτροχιασμό και εκρηκτική αύξηση του δημοσίου χρέους, προειδοποιεί η UBS σε έκθεσή της. Ποιες χώρες θα παρουσιάσουν τα πιο «φουσκωμένα» ελλείμματα.
Τα μέτρα δημοσιονομικής ενίσχυσης που έχουν ανακοινωθεί έως τώρα είναι, από ιστορικής άποψης από τα μεγαλύτερα όλων των εποχών και υπερβαίνουν ήδη τα επίπεδα επί πιστωτικής κρίσης. Υπό μία έννοια όμως δεν πρόκειται για «παραδοσιακά» μέτρα ενίσχυσης, παρατηρεί η UBS στην έκθεσή της. Σύμφωνα με τους υπολογισμούς της επενδυτικής τράπεζας, οι έως τώρα πρωτοβουλίες –σε δημοσιονομικό επίπεδο- για τη στήριξη της οικονομίας ισοδυναμούν με το 3,7% του παγκόσμιου ΑΕΠ.
Μελετώντας τον τρόπο που αντέδρασαν 34 οικονομίες μπροστά στο σοκ του κορωνοϊού, οι αναλυτές της UBS διαπιστώνουν ότι από τα μέτρα ενίσχυσης απουσιάζουν παντελώς οι δαπάνες για έργα υποδομών και φοροελαφρύνσεις. Οι προσπάθειες εστιάζουν στη διατήρηση θέσεων εργασίας, που αντιπροσωπεύουν το ένα-τέταρτο του συνόλου των δημοσιονομικών δαπανών.
Αξιολογώντας την αποτελεσματικότητά τους, η UBS διαπιστώνει ότι οι πρωτοβουλίες στήριξης της απασχόλησης φαίνεται να αποδίδουν καρπούς στην Ευρώπη: Ο αριθμός των εργαζομένων που έχουν υπαχθεί σε κάποιο πρόγραμμα κρατικής επιδότησης στη διάρκεια των τεσσάρων τελευταίων εβδομάδων είναι μεγαλύτερος σε σύγκριση με τον αριθμό όσων απολύθηκαν στις ΗΠΑ. Τα προγράμματα διατήρησης θέσεων εργασίας είναι μεν δαπανηρά, αλλά καθοριστικά για την ταχύτητα της ανάκαμψης, τονίζει η UBS στην έκθεσή της.
Την ίδια στιγμή, 22 χώρες έχουν δεσμευθεί για δανειακές εγγυήσεις συνολικού ύψους 4 τρισ. δολαρίων, με στόχο την ανακούφιση των πληττόμενων επιχειρήσεων. Απομένει να διαπιστωθεί εάν το συγκεκριμένο μέτρο θα αποδειχθεί αποτελεσματικό, καθώς τα περισσότερα τέτοιου είδους προγράμματα προϋποθέτουν ότι οι τράπεζες θα αναλάβουν μέρος του πιστωτικού ρίσκου(Γερμανία, Ελβετία και Ιταλία έχουν προγράμματα με 100% εγγυήσεις για μικρομεσαίες επιχειρήσεις, δεν ισχύει όμως το ίδιο σε πολλές άλλες χώρες). Αυτές οι εγγυήσεις ενέχουν μεγαλύτερο ρίσκο να μετατραπούν σε ζημίες για τον χρηματοπιστωτικό τομέα από ό,τι οι εγγυήσεις του 2009, σημειώνει η UBS.
To ρευστό παραμένει «βασιλιάς»: H άμεση χορήγηση μετρητών αντιπροσωπεύει περίπου το 11% των συνολικών μέτρων ενίσχυσης, σύμφωνα με τους υπολογισμούς της UBS από τις δέσμες μέτρων που έχουν ανακοινώσει 34 χώρες. Παρότι η συγκεκριμένη δράση προσφέρει άμεσα ανακούφιση στους πληττόμενους, το πιθανότερο είναι ότι οι θετικές συνέπειες δεν θα έχουν διάρκεια.
Οι άνευ προηγουμένου προσπάθειες των κυβερνήσεων για την θωράκιση των οικονομιών θα οδηγήσουν σε εκτόξευση του δημοσιονομικού ελλείμματος κατά μέσο όρο κατά 8 ποσοστιαίες μονάδες φέτος, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της UBS. Η ελβετική τράπεζα προβλέπει και αύξηση 15% του χρέους ως ποσοστού του ΑΕΠ για την επόμενη διετία. «Προβλέπουμε αύξηση του δημοσιονομικού ελλείμματος σε παγκόσμιο επίπεδο από το 3,2% στο 11,2%», αναφέρει η UBS. Για το παγκόσμιο χρέος, αναμενεται αύξηση στο 82,7% φέτος από 70,4% του ΑΕΠ το 2019, ενώ το 2021 θα αναρριχηθεί στο 85,5%.
Μεταξύ των χωρών που συμπεριλαμβάνονται στην έκθεση o μεγαλύτερος εκτροχιασμός παρατηρείται στις ΗΠΑ, με πρόβλεψη για δημοσιονομικό έλλειμμα στο 23,5% του ΑΕΠ και αύξηση του δημοσίου χρέους κατά 35 ποσοστιαίες μονάδες μέσα στην επόμενη διετία, για να φθάσει στο 111,6% του ΑΕΠ το 2021 από 77,3% το 2019.
Υψηλά επίπεδα δημοσίου χρέους προβλέπονται και για άλλες χώρες όπως η Ιταλία, Ιαπωνία και Αυστραλία. Για την Ιαπωνία προβλέπεται αύξηση του χρέους κατά 21%, στο 260% του ΑΕΠ την επόμενη χρονιά, με αύξηση του ελλείμματος στο 9,5% φέτος και στο 10% το 2021. Αύξηση κατά 16% του χρέους και σε Βρετανία και Ιταλία, με την «τρύπα» στον ιταλικό προϋπολογισμό να μεγαλώνει στο 7,1% φέτος από 1,6% το 2019, όπως αναφέρει η έκθεση. Το ιταλικό χρέος εκτιμάται ότι θα «φουσκώσει» στο 151,3% το 2021, από 134,8% το 2019.
Το μεγαλύτερο μέρος των μέτρων ενίσχυσης είναι προσωρινής φύσεως (μεταβιβάσεις μετρητών, αναστολές φορολογικών υποχρεώσεων και προγράμματα διατήρησης θέσεων εργασίας), καταδεικνύοντας ότι θα υπάρξει ως ένα βαθμό «αυτοδιόρθωση» των ελλειμμάτων. «Με βάση την εκτίμησή μας, χωρίς τα δημοσιονομικά μέτρα ενίσχυσης, η παγκόσμια οικονομία θα ήταν 5% πιο αδύναμη. Για το εάν οι δημοσιονομικοί πολλαπλασιαστές αποδώσουν καρπούς θα εξαρτηθεί από το εάν η ρευστότητα φθάσει γρήγορα σε επιχειρήσεις και νοικοκυριά, ώστε να αποφευχθούν λουκέτα και απολύσεις, υπογραμμίζει η UBS.