Παγκόσμια ανησυχία προκαλεί η προσγείωση ενός πυραύλου «ρωσικής κατασκευής» στην Πολωνία, καθώς επικρατεί σύγχυση για την προέλευσή του και κλιμακώνονται οι φόβοι για την επόμενη ημέρα. Μια εσκεμμένη, εχθρική επίθεση σε χώρα μέλος του ΝΑΤΟ θα μπορούσε να προκαλέσει συλλογική στρατιωτική απάντηση από τη συμμαχία, σενάριο που προς το παρόν αποκλείουν οι αναλυτές.
Ο πύραυλος που προκάλεσε νέα επικίνδυνη κλιμάκωση στον πόλεμο της Ουκρανίας προσγειώθηκε έξω από το χωριό Przewodow της Πολωνίας, περίπου 6 χιλιόμετρα δυτικά από τα ουκρανικά σύνορα την Τρίτη (15/11), περίπου την ίδια στιγμή που η Ρωσία εξαπέλυε το μεγαλύτερο κύμα πυραυλικών επιθέσεων σε ουκρανικές πόλεις εδώ και τουλάχιστον μήνα.
Οι συνθήκες γύρω από το περιστατικό, το οποίο σηματοδοτεί την πρώτη φορά που μια χώρα του ΝΑΤΟ χτυπήθηκε άμεσα κατά τη διάρκεια της σχεδόν εννιάμηνης σύγκρουσης, παραμένουν ασαφείς. Δεν είναι γνωστό ποιος εκτόξευσε τον πύραυλο ή από πού εκτοξεύτηκε, αν και το πολωνικό Υπουργείο Εξωτερικών έσπευσε να τον περιγράψει ως «ρωσικής κατασκευής».
Τόσο οι ρωσικές όσο και οι ουκρανικές δυνάμεις έχουν χρησιμοποιήσει πυρομαχικά ρωσικής κατασκευής κατά τη διάρκεια του πολέμου, με την Ουκρανία να αναπτύσσει πυραύλους ρωσικής κατασκευής ως μέρος του συστήματος αεράμυνάς της.
Μιλώντας σε δημοσιογράφους μετά την έκτακτη συνάντηση με τους ηγέτες της G7 και του ΝΑΤΟ στο περιθώριο της Συνόδου G20, ο πρόεδρος των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν είπε ότι οι προκαταρκτικές πληροφορίες δείχνουν ότι είναι «απίθανο» ο πύραυλος να εκτοξεύτηκε από το εσωτερικό της Ρωσίας, τόνισε ωστόσο πως δεν μπορεί να μιλήσει οριστικά μέχρι να ολοκληρωθεί η έρευνα.
«Συμφωνήσαμε να υποστηρίξουμε την έρευνα της Πολωνίας για την έκρηξη. Και θα διασφαλίσω οτι θα μάθουμε τι ακριβώς συνέβη», είπε ο Μπάιντεν, προσθέτοντας ότι οι ηγέτες εξέφρασαν τη συμπαράστασή τους για τον θάνατο δύο ανθρώπων. «Θα καθορίσουμε συλλογικά το επόμενο βήμα μας καθώς ερευνούμε και προχωράμε. Υπήρξε απόλυτη ομοφωνία», πρόσθεσε.
Ήταν «ουκρανικός» ο πύραυλος;
Τρεις αμερικανοί αξιωματούχοι την ίδια ώρα δήλωσαν ότι οι προκαταρκτικές εκτιμήσεις υποδηλώνουν ότι ο πύραυλος εκτοξεύτηκε από ουκρανικές δυνάμεις ενάντια σε έναν εισερχόμενο ρωσικό, εν μέσω του μπαράζ επιθέσεων κατά της ηλεκτρικής υποδομής της Ουκρανίας. Οι αξιωματούχοι μίλησαν υπό τον όρο της ανωνυμίας, επειδή δεν ήταν εξουσιοδοτημένοι να συζητήσουν το θέμα δημόσια.
Αυτή η εκτίμηση και τα σχόλια του Μπάιντεν στη σύνοδο κορυφής της Ομάδας των 20 στην Ινδονησία έρχονται σε αντίθεση με πληροφορίες από ανώτερο αξιωματούχο των υπηρεσιών πληροφοριών των ΗΠΑ που είπε στο AP ότι ρωσικοί πύραυλοι πέρασαν στην Πολωνία. Η πολωνική κυβέρνηση δήλωσε ότι διερευνά και ανεβάζει το επίπεδο στρατιωτικής ετοιμότητάς της.
Η απάντηση της Δύσης
Ο Μπάιντεν ενημέρωσε άμεσα τους ομολόγους του για τις συζητήσεις του με τον Πολωνό Πρόεδρο Αντρέι Ντούντα και τον γενικό γραμματέα του ΝΑΤΟ Γενς Στόλτενμπεργκ. Ο Ντούντα σημείωσε νωρίτερα ότι αν και δεν ήταν σαφές ποιος εκτόξευσε τον πύραυλο, «πιθανότατα» κατασκευάστηκε στη Ρωσία. «Εργαζόμαστε ήρεμα και με πολύ ήρεμο τρόπο», είπε κατά τη διάρκεια ομιλίας από το Γραφείο Εθνικής Ασφάλειας στη Βαρσοβία.
Η Γαλλία απηύθυνε έκκληση για «ύψιστη προσοχή» σε οποιαδήποτε εκτίμηση για την προέλευση του πυραύλου, τονίζοντας οτι «πολλές χώρες έχουν το ίδιο είδος όπλων, επομένως η αναγνώριση του τύπου του πυραύλου δεν θα προσδιορίσει απαραίτητα ποιος βρίσκεται πίσω από την επίθεση».
Το Γαλλικό πρακτορείο επικαλούμενο αξιωματούχο της γαλλικής προεδρίας μετέδωσε: «Είναι λογικό να προσεγγίζουμε το ζήτημα με μεγάλη προσοχή... Πολλές χώρες έχουν το ίδιο είδος όπλων, επομένως η αναγνώριση του τύπου του πυραύλου δεν θα προσδιορίσει απαραίτητα ποιος βρίσκεται πίσω από αυτό».
Το Κρεμλίνο αρνήθηκε οποιαδήποτε ανάμειξη στην έκρηξη, με το ρωσικό υπουργείο Άμυνας να χαρακτηρίζει τις αναφορές των πολωνικών ΜΜΕ, που ανέφεραν πρώτα τους θανάτους, «σκόπιμη πρόκληση για να κλιμακωθεί η κατάσταση». Πρόσθεσε ότι οι φωτογραφίες από τα συντρίμμια που δημοσιεύθηκαν στα πολωνικά μέσα ενημέρωσης «από τη σκηνή στο χωριό Przewodow δεν έχουν καμία σχέση με ρωσικά όπλα».
Όποιο και αν είναι το αποτέλεσμα της πολωνικής έρευνας, το περιστατικό ενίσχυσε τις μακροχρόνιες ανησυχίες που σχετίζονται με τον κίνδυνο ενός εσφαλμένου υπολογισμού στο πεδίο της μάχης που θα μπορούσε να πυροδοτήσει μία πιθανή σύγκρουση ΝΑΤΟ-Ρωσίας. Η έκρηξη στην Πολωνία είναι απίθανο να πυροδοτήσει κλιμάκωση, αλλά οι κίνδυνοι σύγκρουσης ΝΑΤΟ-Ρωσίας είναι πραγματικοί, λένε οι αναλυτές.
Το περιστατικό στο οποίο έχασαν τη ζωή τους δύο άνθρωποι πιθανότατα δεν θα παρακινήσει τη συλλογική δράση του ΝΑΤΟ κατά της Ρωσίας. Αν σποδειχθεί οτι ήταν ρωσικός ο πύραυλος, θα ήταν η πρώτη φορά που ρωσικό όπλο θα έπεφτε ποτέ σε έδαφος του ΝΑΤΟ, ωστόσο και τα δεδομένα θα άλλαζαν. Η Σοβιετική Ένωση και οι ΗΠΑ κατάφεραν να μην κάνουν το «μεγάλο λάθος» στη διάρκεια του Ψυχρού πολέμου και αυτό επειδή τόσο η Ουάσιγκτον, όσο και η Μόσχα γνώριζαν καλά τους κινδύνους να κηρυχθεί πόλεμος από ατύχημα ή λάθος υπολογισμό.