Στις 7 Αυγούστου του 1876, γεννήθηκε στην Ολλανδία η Μάτα Χάρι, μία σαγηνευτική γυναίκα, η οποία θα κατάφερνε να αφήσει το στίγμα της, ως μία από τις πιο αποτελεσματικές κατασκόπους του 20ού αιώνα, η οποία όμως εκτελέστηκε στα 41 της χρόνια με την κατηγορία της διπλής κατασκόπου.
Το όνομά της έχει συνδεθεί πλέον με την εξωτική ομορφιά αλλά και την εξαπάτηση, όμως η πραγματική ζωή της Μάτα Χάρι έκρυβε κάποιες άγνωστες πτυχές, τις οποίες μέχρι και σήμερα αρκετοί δεν γνωρίζουν.
Με αφορμή τη σημερινή επέτειο γέννησής της, συγκεντρώνουμε 10 πράγματα που ίσως και να μην ξέρατε για τη ζωή και την καριέρα της Μάτα Χάρι.
Η Ολλανδή κατάσκοπος γεννήθηκε με το όνομα Μαργαρίτα Ζέλε. Ο πατέρας της ήταν ένας πλούσιος Ολλανδός έμπορος, ο οποίος όμως το 1889 χρεοκόπησε και άφησε την οικογένειά του. Η Μαργαρίτα θα μεγάλωνε με τη Χαβανέζα μητέρα της, από την οποία είχε πάρει την εξωτική ομορφιά της, μέχρι τα 15 της, όταν την έχασε και αυτή.
2. Παντρεύτηκε μέσω αγγελίας σε εφημερίδα.
Αναγκασμένη να μένει με τους συγγενείς της, η Μαργαρίτα ήθελε να ανεξαρτητοποιηθεί και να αλλάξει το όνομα και τη ζωή της όσο πιο σύντομα γινόταν. Έτσι, σε ηλικία 18 ετών απάντησε σε μία αγγελία του αξιωματικού Ρούντολφ ΜακΛέοντ, ο οποίος έψαχνε νύφη. Βρήκε τελικά τη γυναίκα του στα μάτια της Μαργαρίτας, η οποία είχε επιτέλους καταφέρει να αλλάξει το επίθετό της.
3. Ο γάμος της δεν ήταν καθόλου ευτυχισμένος.
Ο Ρούντολφ ήταν 20 χρόνια μεγαλύτερος της Μαργαρίτας, όμως δεν ήταν το ηλικιακό χάσμα αυτό που έκανε τη συμβίωσή τους ανυπόφορη. Αντιθέτως μάλιστα, η Μάτα Χάρι κατάφερε με αυτόν τον γάμο να αποκτήσει μία υψηλή κοινωνική θέση και ισχυρές διασυνδέσεις, οι οποίες θα την ωφελούσαν αργότερα. Βέβαια, σε καμία περίπτωση η καλή οικονομική και κοινωνική της εικόνα δεν της προσέφερε την πολυπόθητη ευτυχία που έψαχνε, καθώς ο γάμος στον οποίο βρισκόταν ήταν απλά μία συνύπαρξη συμφέροντος. Πέρα από αυτό όμως, ο Ρούντολφ ήταν αλκοολικός και πολλές φορές ξεσπούσε στη γυναίκα του, την οποία ζήλευε υπερβολικά. Ο ίδιος από την άλλη, διατηρούσε πολλές εξωσυζυγικές σχέσεις, οι οποίες μάλιστα του «χάρισαν» αρκετά αφροδίσια νοσήματα, κάποια από τα οποία, όπως λέγεται, μετέφερε και στην Μάτα Χάρι.
4. Έχασε και τα δύο της παιδιά.
Το 1899, ο δίχρονος γιος της, Νόρμαν, πέθανε με έναν τραγικό τρόπο, καθώς η νταντά του λέγεται πως τον δηλητηρίασε. Μετά την τραγωδία, η οικογένεια ΜακΛέοντ επέστρεψε στην Ολλανδία και το διαζύγιο της Μαργαρίτας και του Ρούντολφ δεν άργησε να έρθει. Το 1906, όταν έγινε το δικαστήριο για την επιμέλεια του δεύτερου παιδιού τους, αρχικά κέρδισε η Μαργαρίτα. Ο Ρούντολφ όμως αρνήθηκε να πληρώσει την διατροφή και έτσι η Μάτα Χάρι δεν μπόρεσε να συντηρήσει τον εαυτό της και την κόρη της. Συνεπώς, έπρεπε να «χάσει» και το δεύτερο παιδί της, όταν ο πρώην σύζυγός της ανέλαβε την επιμέλεια του και της απαγόρευσε να το ξανά δει.
5. Έγινε διάσημη ως χορεύτρια αλλά μία άλλη ιδιότητά της την έκανε κατάσκοπο.
Μετά τον χωρισμό της ταξίδεψε στο Παρίσι, όπου αναζήτησε εργασία. Εκεί, υιοθέτησε το όνομα Μάτα Χάρι και την ταυτότητα της εξωτικής Ινδής χορεύτριας, λέγοντας πως γεννήθηκε σε έναν ιερό ινδικό ναό και πως γνωρίζει όλους τους μυστικούς παραδοσιακούς εξωτικούς χορούς. Δουλεύοντας σε διάφορα γνωστά καμπαρέ του Παρισιού και χορεύοντας για κάποιους από τους πιο γνωστούς άντρες της εποχής, η Μάτα Χάρι είχε πλέον αποκτήσει έναν αρκετά μεγάλο κοινωνικό κύκλο. Ταυτόχρονα, εκμεταλλευόταν την σπάνια ομορφιά της για να χτίσει έναν εξωτικό μύθο γύρω από το όνομά της, το οποίο από τα Μαλαισιανά μεταφράζεται ως το μάτι της ημέρας, δηλαδή ο ήλιος.
Με τα χρόνια, η Μάτα Χάρι άρχισε να διατηρεί σχέσεις με ισχυρούς και πλούσιους άνδρες της εποχής της, ως εταίρα. Όσο μεγάλωνε, τόσο πιο πολύ απομακρυνόταν από την καριέρα της στον χορό και αφοσιωνόταν στον κύκλο των ερωμένων της. Έτσι, όταν ξέσπασε ο Α’ Παγκόσμιος Πόλεμος, οι διασυνδέσεις της με αρκετούς Γερμανούς στρατιώτες την έφεραν στο προσκήνιο, μέχρι που έγινε τελικά κατάσκοπος για τους Γάλλους.
6. Ίσως να μην ήταν διπλή κατάσκοπος.
Παρόλο που η Μάτα Χάρι ήταν ήδη κατάσκοπος της Γαλλίας, με το κωδικό όνομα Η21, κατά τη διάρκεια του πολέμου βρέθηκε στη Γερμανία για κάποιες παραστάσεις και φυσικά για να αποσπάσει πληροφορίες για τις γαλλικές δυνάμεις. Εκεί, σε μία απελπισμένη προσπάθεια, οι γερμανικές αρχές κατάσχουν τα πράγματά της και της ζητούν να τους παρέχει πληροφορίες για τις γαλλικές κινήσεις, αν θέλει να τα πάρει πίσω. Η Μάτα Χάρι, φαίνεται πως τότε έγινε μέρος μίας περίεργης συνωμοσίας των Γερμανών, η οποία είχε σκοπό να βλάψει τόσο την ίδια, όσο και την εμπιστοσύνη που της έδειχναν οι Γάλλοι. Σύμφωνα με την ίδια τουλάχιστον, δεν δέχτηκε ποτέ να γίνει πληροφοριοδότης των Γερμανών.
7. Παραδέχτηκε ότι έλαβε χρήματα από τους Γερμανούς.
Παρόλο που κάποιοι ιστορικοί αποδίδουν στη «δολοφονική» ομορφιά της 50.000 θανάτους, κάποιοι άλλοι υποστηρίζουν πως δεν υπήρξε ποτέ στη ζωή της τόσο αποτελεσματική πληροφοριοδότης, αλλά μπλέχτηκε το όνομά της σε ένα κατασκοπικό παιχνίδι, το οποίο την οδήγησε στον θάνατο. Πάντως, η ίδια η Μάτα Χάρι, όταν κατηγορήθηκε ως διπλή κατάσκοπος, είχε παραδεχθεί υπό ανάκριση πως έλαβε 20.000 φράγκα από τις Γερμανικές αρχές, τα οποία όμως θεώρησε πως ήταν αποζημίωση για τα πράγματα που της είχαν κατασχέσει, καθώς ποτέ δεν τους έδωσε κάποια πληροφορία.
8. Δε θα μάθουμε ποτέ αν ήταν όντως διπλή κατάσκοπος.
Όταν η Μάτα Χάρι συνελήφθη και ανακρίθηκε ως διπλή κατάσκοπος από τις βρετανικές αρχές τον Νοέμβριο του 1916, οι Γάλλοι ισχυρίστηκαν πως δεν γνώριζαν κάτι για την κατάσκοπο και πως δεν την είχαν πλησιάσει ποτέ, παρόλο που η ίδια παραδέχτηκε τελικά πως ήταν κατάσκοπός τους. Επιπλέον, η ολλανδική της υπηκοότητα, που της έδινε την ελευθερία να ταξιδέψει παντού χωρίς πρόβλημα και οι ερωτικές της σχέσεις με Γερμανούς στρατιώτες, άφηναν περιθώρια να αναπτυχθεί μία σχεδόν τέλεια σκευωρία γύρω από το όνομά της. Έτσι, στο δικαστήριο δεν χρειάστηκε να ζητηθούν αδιάσειστα πειστήρια για τις κατηγορίες προς το πρόσωπό της και η Μάτα Χάρι καταδικάστηκε ως διπλή κατάσκοπος.
9. Η σύλληψή της ξεκίνησε από μία γερμανική επαφή.
Το 1917, κατά τη διάρκεια μίας αποστολής της στην Ισπανία, η Μάτα Χάρι αποπλανεί έναν Γερμανό στρατιώτη για να του εκμαιεύσει πληροφορίες. Αυτός νομίζει πως η κατάσκοπος θα του δώσει και αυτή με τη σειρά της πληροφορίες για τη στρατηγική της Γαλλίας, και έχοντας καταφέρει να αποσπάσει το κωδικό της όνομα, αναφέρει στους ανωτέρους του πως σε λίγο καιρό θα του δώσει πληροφορίες. Όταν μαθεύτηκε αυτό, και μετά τη δίκη της Μάτα Χάρι στη Βρετανία, η Γαλλία είχε βρει τον τέλειο αποδιοπομπαίο τράγο για τις αναποτελεσματικές στρατηγικές της που οδήγησαν στον θάνατο χιλιάδων στρατιωτών.
Η Μάτα Χάρι, την ημέρα της σύλληψής της. Photo Credits: Wikimedia Commons
10. Το τέλος της Μάτα Χάρι θα μπορούσε να είναι διαφορετικό, ήταν πάντως κινηματογραφικό.
Μετά από αυτό το φιάσκο, η Μάτα Χάρι επιστρέφει στο Παρίσι στις 13 Φεβρουαρίου του 1917 και συλλαμβάνεται αμέσως από τις γαλλικές μυστικές υπηρεσίες, με την κατηγορία της προδοσίας. Η ίδια δηλώνει από την αρχή αθώα, λέγοντας: «Ότι είμαι εταίρα τους, το παραδέχομαι, αλλά κατάσκοπος τους δεν ήμουν ποτέ!».
Δυστυχώς για την ίδια όμως, μόλις παραδέχτηκε πως χρηματίστηκε από τους Γερμανούς, είχε υπογράψει την καταδίκη της. Λίγους μήνες μετά πέρασε από στρατοδικείο και καταδικάστηκε σε θάνατο με τουφεκισμό. Στις 15 Οκτωβρίου του 1917, η μυθική και παρεξηγημένη κατάσκοπος στάθηκε αποφασιστική και ατρόμητη, και ζητώντας να μην της δέσουν τα μάτια, δέχτηκε τα πυρά που οδήγησαν στο οριστικό της τέλος. Μη έχοντας κάποιον δικό της άνθρωπο να τη θάψει, το σώμα της δόθηκε στους επιστήμονες για σκοπούς ιατρικής έρευνας.