Οι αρχαιολόγοι έχουν βρει συνολικά περίπου 900 βραχογραφίες, ή «πετρογλυφικά», στο Al Jassasiya. Είναι ως επί το πλείστον αινιγματικά σημάδια από κύπελλα διατεταγμένα σε διάφορα σχέδια όπως εντυπωσιακές αναπαραστάσεις ιστιοφόρων πλοίων, από ψηλά, αλλά και σε γραμμικό προφίλ, μεταξύ άλλων συμβόλων.
Κάποια ξεπηδούν από τους βράχους, σαν ερπετά που «λούζονται» στον ήλιο. Άλλα πάλι μοιάζουν σαν ένα αρχαίο επιτραπέζιο παιχνίδι. Και κάποια είναι απλώς μυστήρια.
Σε μια έρημη και ανεμοδαρμένη γωνιά της βορειοανατολικής ακτής του Κατάρ, ανάμεσα στους αμμόλοφους της άγονης ερήμου, βρίσκεται το Al Jassasiya, ο μεγαλύτερος και σημαντικότερος χώρος βραχογραφίας της χώρας.
Εδώ, πριν από αιώνες, οι άνθρωποι χρησιμοποιούσαν μια σειρά από χαμηλές εξάρσεις ασβεστόλιθων ως καμβά, στον οποίο σκάλιζαν σύμβολα, μοτίβα και αντικείμενα που παρατηρούσαν στο περιβάλλον τους.
Οι αρχαιολόγοι έχουν βρει συνολικά περίπου 900 βραχογραφίες, ή «πετρογλυφικά», στο Al Jassasiya. Είναι ως επί το πλείστον αινιγματικά σημάδια από κύπελλα διατεταγμένα σε διάφορα σχέδια όπως εντυπωσιακές αναπαραστάσεις ιστιοφόρων πλοίων, από ψηλά, αλλά και σε γραμμικό προφίλ, μεταξύ άλλων συμβόλων.
«Αν και η βραχογραφία είναι συνηθισμένη στην Αραβική Χερσόνησο, μερικά από τα γλυπτά στην Al Jassasiya είναι μοναδικά και δεν μπορούν να βρεθούν πουθενά αλλού», είπε στο CNN ο Φερχάν Σακάλ, επικεφαλής ανασκαφών και διαχείρισης χώρου στα Μουσεία του Κατάρ.
«Αυτά τα σκαλίσματα αναδεικνύουν την υψηλή δημιουργικότητα αλλά και τις δεξιότητες των καλλιτεχνών που τα έφτιαξαν», είπε, προσθέτοντας «Επίσης, αφηρημένης σκέψης, καθώς δεν μπορούσαν να δουν το dhow – ένα παραδοσιακό πλοίο – από ψηλά».
Σημάδια από κύπελλο
Υπάρχουν περίπου 12 αξιοσημείωτες τοποθεσίες με πετρογλυφικά στο Κατάρ, που βρίσκονται κυρίως κατά μήκος των ακτών της χώρας - αν και μερικά γλυπτά μπορεί να δει κανείς στην καρδιά του Al Bidda Par της Ντόχα, με θέα την Corniche, έναν δημοφιλή παραλιακό δρόμο.
Το Al Jassasiya, βρίσκεται περίπου μια ώρα βόρεια της πρωτεύουσας του Κατάρ και κοντά στο παλιό λιμάνι Al Huwaila, ενώ ανακαλύφθηκε μόλις το 1957. Πάνω από έξι εβδομάδες στα τέλη του 1973 και στις αρχές του 1974, χρειάστηκε μια δανική ομάδα με επικεφαλής τον αρχαιολόγο Holger Kapel και τον γιο του Hans για να καταγράφει όλη την περιοχή σε φωτογραφίες και σχέδια.
Πάνω από το ένα τρίτο των πετρογλυφικών απεικονίζουν μοτίβα κυπέλλου σε διάφορα σχήματα και μεγέθη. Το χαρακτηριστικότερο μοτίβο αποτελείται από δύο παράλληλες σειρές από επτά τρύπες, που, όπως ισχυρίζονται κάποιοι, χρησιμοποιούνταν για να παίξουν ένα αρχαίο επιτραπέζιο παιχνίδι, το μανκάλα.
Άλλοι αμφισβήτησαν αυτή τη θεωρία, επισημαίνοντας το γεγονός ότι ορισμένες από τις τρύπες στο Al Jassasiya είναι πολύ μικρές για να χωρέσουν κάποια από τις πέτρες, ενώ άλλες βρίσκονται σε πλαγιές. Άλλες θεωρίες λένε ότι χρησιμοποιούνται ακόμα και για μαντεία ή τη διαλογή και την αποθήκευση μαργαριταριών ή ακόμα και για τον υπολογισμό του χρόνου και των παλιρροιών.
Όπως αναφέρει ο Σάκαλ, ο οποίος δεν συμφωνεί με την θεωρία του επιτραπέζιου παιχνιδιού, «Δεν έχουμε άμεσες ενδείξεις για τα μοτίβα που χρησιμοποιήθηκαν στο Al Jassasiya».
«Κατά τη γνώμη μου, μπορεί να έχουν μια τελετουργική σημασία και λειτουργία, η οποία είναι πολύ παλιά, ώστε να μην μπορεί να εξηγηθεί εθνογραφικά».
Επιπλέον, οι επιστήμονες δεν ξέρουν πόσο παλιά είναι, καθώς τα πετρογλυφικά και οι βραχογραφίες γενικότερα, είναι πολύ δύσκολο να χρονολογηθούν.
«Υπάρχουν πολλές υποθέσεις σχετικά με την ηλικία τους, που κυμαίνονται από τη νεολιθική εποχή έως τα τέλη της ισλαμικής εποχής», πρόσθεσε. «Προσωπικά πιστεύω ότι δεν έγιναν όλα τα γλυπτά την ίδια εποχή».
Όπως αναφέρει το CNN, πριν από μια δεκαετία, μια επιστημονική μελέτη εννέα διαφορετικών πετρογλυφικών στην περιοχή, έδειξε ότι δεν ήταν παραπάνω από μερικές εκατοντάδες χρόνια. Αν και οι ειδικοί δεν μπορούν να πουν με βεβαιότητα πότε και ποιοι δημιούργησαν τα πετρογλυφικά, όλοι συμφωνούν ότι τα πιο συναρπαστικά -και ασυνήθιστα- γλυπτά στην περιοχή, είναι αυτά που απεικονίζουν τα πλοία.
Οι δημιουργίες αυτές παρέχουν σημαντικές πληροφορίες σχετικά με τους τύπους των σκαφών που χρησιμοποιούνταν στην ακμάζουσα βιομηχανία αλιείας και μαργαριταριών (επί αιώνες οι βασικοί πυλώνες της οικονομίας του Κατάρ), καθώς και τα διάφορα στοιχεία τους. Τα περισσότερα έχουν σχήμα ψαριού με μυτερές πρύμνες και σειρές κουπιών, σκαλισμένες με ένα μυτερό μεταλλικό εργαλείο.
Σε ορισμένες περιπτώσεις, μια μακριά γραμμή από την πρύμνη απεικονίζει ένα σχοινί που καταλήγει είτε σε μια παραδοσιακή αραβική άγκυρα (τριγωνική πέτρινη άγκυρα με δύο τρύπες) είτε σε μια ευρωπαϊκή (μεταλλική άγκυρα με μακρύ στέλεχος και δύο καμπύλους βραχίονες, που χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά στην περιοχή πριν από περίπου επτά αιώνες).
Ταξίδι στη μετά θάνατον ζωή
«Σε ορισμένες από τις βάρκες τα κουπιά δεν είναι παράλληλα, όπως θα έπρεπε να είναι όταν χρησιμοποιούνται για κωπηλασία, αλλά απεικονίζονται σε διαφορετικές θέσεις», έγραψαν οι Φράνσις Γκιλέσπι και Φαϊζάλ Αμπντούλα Αλ-Ναίμι στο βιβλίο τους με τίτλο «Κρυμμένα στην άμμο: Αποκαλύπτοντας το παρελθόν του Κατάρ».
«Έτσι πρέπει να έμοιαζαν οι βάρκες όταν ήταν αγκυροβολημένες στις όχθες και τα κουπιά έμεναν στη θέση τους για να στηρίζονται οι δύτες και να ξεκουράζονται κάθε φορά που ανέβαιναν», πρόσθεσαν.
Οι ειδικοί λένε ότι μπορούν μόνο να υποθέσουν γιατί υπάρχει τόσο μεγάλη συγκέντρωση γλυπτών πλοίων στην Al Jassasiya, σε σύγκριση με άλλες παράκτιες πετρογλυφικές τοποθεσίες στο Κατάρ.
«Τα πλοία ήταν σημαντικά για τους αρχαίους λαούς, οι οποίοι τα έβλεπαν ως συμβολικό μέσο διέλευσης από αυτόν τον κόσμο στον επόμενο», σημειώνουν οι Γκιλέσπι και Αλ-Ναίμι.
«Τόσο οι Βαβυλώνιοι όσο και οι αρχαίοι Αιγύπτιοι πίστευαν ότι οι νεκροί έφταναν στον άλλο κόσμο με πλοίο. Στην ελληνική μυθολογία ο Χάροντας μετέφερε τις ψυχές των νεκρών στον Κάτω Κόσμο, μέσω του ποταμού Στυγός. Ίσως τα παλαιότερα από τα γλυπτά του πλοίου να είναι απόηχοι μιας λαϊκής μνήμης που φτάνει πολύ πίσω στους προϊστορικούς χρόνους».
Πάντως το μόνο σίγουρο, όποιος και αν είναι ο λόγος, είναι, πως οι επισκέπτες καλό είναι να έχουν μαζί τους νερό αλλά και να φορούν αντηλιακό και καπέλο, όταν περιπλανώνται ανάμεσα στα μυστήρια σκαλίσματα της ερήμου του Κατάρ.
Δεδομένου ότι ο χώρος δεν διαθέτει σκιερά σημεία καλύτερα να τον επισκεφθείτε είτε την ανατολή είτε κατά το ηλιοβασίλεμα. Το Al Jassasiya βρίσκεται ακριβώς νότια της δημοφιλούς παραλίας του Αζερμπαϊτζάν, οπότε μια εκδρομή εκεί μπορεί επίσης να συνδυαστεί με μια χαλαρωτική μέρα δίπλα στη θάλασσα.