Back to top

Στην Αγία Τριάδα, στο Αϊβαλί….ΕΙΚΟΝΕΣ

07/06/2020 - 14:46

Δε ξέρω πόσοι από τους εκατοντάδες Μυτιληνιούς που κάθε Πέμπτη εφορμούσαν προ κορονοϊού και κλεισίματος συνόρων, στο Αιβαλιώτικο παζάρι περπάτησαν ποτέ στα σοκάκια της καρσινής πολιτείας. Δε ξέρω πόσοι φτάσανε έξω από το ερείπιο πια της Αγίας Τριάδας, εκεί στα νότια της πόλης. Δε ξέρω πόσοι έμαθαν ποτέ, πως ετούτο το ερείπιο - μνημείο μισαλλοδοξίας είναι η Αγία Τριάδα. Η εκκλησιά της 11ης ενορίας του Αιβαλιού. Η εκκλησιά που μέρες σαν τη σημερινή θα πανηγύριζε καταπώς οι Αιβαλιώτες πανηγύριζαν…

H Aγία Τριάδα στα μέσα της δεκαετίας του 1970

Το 1994 δημοσίευσα μια ιστορική ανακοίνωση με μια μαρτυρία που έλεγε πως το 1929 με έναν απίστευτο αλλά μοναδικό Αιβαλιώτικο – κοντραμπατζίδικο τρόπο, έφτασαν στη Μυτιλήνη και κάποιες από τις εικόνες του τέμπλου της Αγίας Τριάδας που αργότερα τοποθετήθηκαν στην εκκλησιά του Αγίου Νικολάου στην Επάνω Σκάλα, το ιστορικό Βίγλα τζαμί της οθωμανικής Μυτιλήνης σαν έγινε εκκλησιά. «Πιτσιρικάς» σχεδόν 30χρονος «άγουρος» δηλαδή για εκείνη την εποχή να δημοσιεύω αποτελέσματα μιας ιστορικής έρευνας χωρίς τη σφραγίδα των τότε εχόντων αυτό το δικαίωμα, αντιμετωπίσθηκα τόσο εγώ όσο και η ανακοίνωση μου με καχυποψία (στη καλύτερη περίπτωση). Πριν μήνες η καλή μου φίλη Μαρία Γρηγορά, άξια Διευθύντρια της Βιβλιοθήκης της πόλης, του πνευματικού πνεύμονα της Μυτιλήνης που ίσως να έπρεπε να τον αντιμετωπίζουμε αλλιώς, μου έστειλε ένα απόκομμα ης Μυτιληνιάς εφημερίδας «Ελεύθερος Λόγος» του 1929. Ήταν ένα μικρό άρθρο που υπογράφει ο «Λάζαρος». 

Το δημοσίευμα για τις εικόνες της Αγίας Τριάδας στην εφημερίδα "Ελεύθερος Λόγος" του 1929

Το αναδημοσιεύω με την ορθογραφία της εποχής; «Το τζαμί είχεν αγιασθεί και εψάλλετο ο αγιασμός. Ο κόσμος πατείς με πατώ-σε έμπαινε στο Ναό για να προσκυνήση τις άγιες εικόνες. Και ήταν συγκινητικές οι στιγμές όταν οι προσφυγοπούλες απ’ τ’ Αϊβαλί κολλούσαν με τρυφερότητα και συγκίνηση τα χείλη στα εικονίσματα που τ’ αναγνώριζαν. – Καλέ είναι τα δικά μας – Της Αγίας Τριάδας. Επρόκειτο πράγματι περί παλιών εικόνων που μετεφέρθησαν από την Αγία Τριάδα των Κυδωνιών από Τούρκους Πλοιάρχους και επωλήθησαν εις την Κοινότητα των Κυδωνιατών. Οι πρόσφυγες ανταμώθηκαν με τους πρόσφυγας αγίων τους».
Ας είναι. 26 χρόνια μετά ποιος θυμάται τις αντιδράσεις… Εδώ και τους αντιδρώντες δε θυμάται πια σχεδόν κανένας…

Την Αγία Τριάδα είχα την τύχη να τη δω ολόκληρη, πριν δηλαδή αρχίσει «να μαδάει»…
Τη επισκέφθηκα πρώτη φορά στη δεκαετία του 1980 όταν ακόμα στέγαζε τις αποθήκες καπνού του τούρκικου μονοπωλίου. Μάλιστα για να χωράν τα καπνά και να μη στοιβάζονται τα σακιά το ένα πάνω στο άλλο, με αποτέλεσμα να μη χάνουν την υγρασία τους ή και να σαπίζουν είχε φτιαχτεί κάποια στιγμή κι ένα πατάρι που χώριζε την εκκλησιά οριζόντια στα δυο. Την επισκέφθηκα κι άλλες φορές. Σε καλές και κακές στιγμές των Ελληνοτουρκικών σχέσεων. Όταν η Ελληνική και η Τουρκική ICOMOS σχεδίαζαν να συντηρήσουν ταυτόχρονα την Αγία Τριάδα στο Αιβαλί και το γενί τζαμί της Μυτιλήνης. Με το μητροπολίτη Μυτιλήνης κ. Ιάκωβο σε ένα σταθμό ενός ταξιδιού στη Μικρασία. Με τον Αλέκο Αλαβάνο Γραμματέα του Συνασπισμού (!!!). Με πολλούς πολλούς φίλους και με λιγότερους… εχθρούς. Προσπαθώντας μια φορά να πείσω κάποιους φιλολόγους εδώ κι εκεί ότι το σπίτι του Ηλία Μέλλου (του Ηλία Βενέζη) δεν είναι το αντικρινό που πίστευαν και ήθελαν μάλιστα να βάλουν και μια αναθηματική πλάκα στο λάθος σπίτι αλλά ένα άλλο λίγο πιο κάτω. Για την ιστορία ο Τούρκος ιδιοκτήτης ήθελε να τους πείσει πως αυτό ήταν το σπίτι του Βενέζη μπας και το πουλήσει ακριβά.
Την Αγιά Τριάδα την επισκέφτηκα και για να σκεφτώ γιατί καθισμένος κανείς στα σκαλοπάτια από ντόπιο τραχείτη της ερειπωμένης πια εκκλησιάς, τη γνωστή σαρμουσακόπετρα μπορεί να σκέφτεται (και να αποφασίζει) καλύτερα
Πρόπερσι το καλοκαίρι μου τηλεφώνησαν και από το Δήμο του Αιβαλιού. Να βοηθήσω λέει στην ιστορική τεκμηρίωση της πρότασης μελέτης για την αναστήλωση του ναού. Δέχτηκα και άρχισα να το κάνω… Συνεχίζω να το κάνω.
Στο μεταξύ το μνημείο καθαρίστηκε. Άρχισε η ανασκαφή του περιβάλλοντα χώρου. Αποκαλύφθηκαν τα θεμέλια του αυλοτοιχου, του καμπαναριού με τη μνημειακή είσοδο, του αγιάσματος της Αγίας Παρασκευής.
Δε ξέρω αν βρήκαν την επιγραφή με την ημερομηνία ανέγερσης του ναού, το 1846 που είχα δει και φωτογραφίσει κάποτε!
Μακάρι κάποια στιγμή η Αγία Τριάδα να ξαναβρεί λίγη από τη χαμένη της ομορφιά. Η ιστορία της έχει πια γραφτεί. Οι άνθρωποι της μοναχά, όσοι λίγοι τη θυμούνται, μέρα σαν τη σημερινή ταξιδεύουν στο Αιβαιώτικο μακρύ σοκάκι να ανάψουν ένα κερί στη χάρη της.
Και του χρόνου!