Τη θρυλική σημαία της Επανάστασης στην Κρήτη το 1821, που δεν είχε αποτυπωθεί ή φωτογραφηθεί ποτέ μέχρι σήμερα, αποκάλυψε η εφημερίδα “Δημοκρατία”.Το ιερό πολεμικό λάβαρο της Κρήτης βρισκόταν τα τελευταία 191 χρόνια στη Σύρο, όπου μεταφέρθηκε από τον πρόεδρο της Καγκελαρίας Σφακίων Χατζή Ανδρέα Κριαρά το 1830, μετά το άδοξο τέλος της Κρητικής Επανάστασης, που επιφύλαξε η υπογραφή του πρωτοκόλλου του Λονδίνου.
Έκτοτε βρισκόταν κρυμμένη στο σπίτι της οικογένειας στην Σύρο και δεν εκτέθηκε ποτέ σε δημόσια θέα, τουλάχιστον τον τελευταίο αιώνα. Μέχρι σήμερα κανείς δεν την έχει δει, ούτε περιγράψει.
Τις τελευταίες δεκαετίες αναπτύχθηκαν διάφορες θεωρίες για το περιεχόμενο της σημαίας, αλλά, παρά τις αγωνιώδεις προσπάθειες ιστορικών και τοπικών παραγόντων της Κρήτης και κυρίως των Σφακίων, από όπου άρχισε η επανάσταση στο νησί, το λάβαρο παρέμεινε «σφραγισμένο». Πολλοί έφτασαν στο σημείο να αμφισβητήσουν ακόμα και την ύπαρξή της, καθώς δεν μπορούσαν να κατανοήσουν τους λόγους που παρέμενε στο σκοτάδι. Οσο πέρναγε ο καιρός όλο και περισσότεροι υποστήριζαν ότι κάτι άλλο βρισκόταν στο κουτί και όχι το ιερό λάβαρο.
Τελευταία φορά η (σφραγισμένη) σημαία είχε εκτεθεί δημόσια στις 23 Απριλίου του 2018, όταν, σε μια λαμπρή εκδήλωση που οργανώθηκε από την Ιερά Μητρόπολη Σύρου, τον δήμο και τον τοπικό σύλλογο Κρητών, πραγματοποιήθηκε η ανακομιδή των οστών του Χατζή Ανδρέα Κριαρά. Εκείνη την ημέρα η σημαία τοποθετήθηκε σε μια ξύλινη προθήκη με γυάλινο τζάμι, που δώρισε ο τότε δήμαρχος Σφακίων Γιάννης Ζερβός στον τότε «φύλακα» της σημαίας Ανδρέα Κριαρά για τον σκοπό. Όμως η σημαία δεν βγήκε ούτε στιγμή από το κουτί και κανείς δεν μπορούσε να εικάσει τι απεικονίζει.
Τελευταία φορά η σημαία σφραγισμένη είχε εκτεθεί δημόσια στις 23 Απριλίου του 2018, σε μια λαμπρή εκδήλωση που οργανώθηκε από την Ιερά Μητρόπολη Σύρου. Στη φωτό, ο Ανδρέας Κριαράς με τη σημαία στα χέρια
Όποιος αντίκρισε τη διπλωμένη σημαία κάτω από το τζάμι, κατανόησε γιατί παρέμεινε τόσο καιρό στο σκοτάδι: φτιαγμένη με πολύ λεπτό ύφασμα, είχε εκτεταμένες φθορές και μεγάλες τρύπες. Κάπου στις αρχές του 2019 ο Ανδρέας Κριαράς έφυγε από τη ζωή και η σημαία πέρασε στα χέρια του γιου του.
Ο σημερινός «φύλακας» της σημαίας Γιώργος Κριαράς έλαβε τη γενναία απόφαση να την επιστρέψει στη Μεγαλόνησο, δωρίζοντάς την στην Αρχιεπισκοπή Κρήτης. Παράλληλα, ανταποκρίθηκε στο αίτημα της εφημερίδας “Δημοκρατία” για φωτογράφιση και ανάδειξή της.
Παρόντες στην ιστορική φωτογράφιση ήταν ο δημοσιογράφος Γιώργος Πατρουδάκης, ο διευθυντής της εφημερίδας Δημήτρης Ριζούλης, η συντηρήτρια Μαρία Ρέτσα και ο Γιώργος Κριαράς, που λόγω ταπεινότητας δεν δέχτηκε να φωτογραφηθεί. Όπως τόνισε, τον ενδιαφέρει η σωστή αξιοποίηση της σημαίας και όχι η προσωπική του προβολή.
Ανδρέας Κριαράς: Από τους πρώτους Φιλικούς ο επαναστάτης και σωτήρας της κρητικής σημαίας
Ο κορυφαίος επαναστάτης και σωτήρας της κρητικής σημαίας Χατζή- Ανδρέας Κριαράς γεννήθηκε το 1765 στην Ανώπολη των Σφακίων. Ηταν γιος του Εμμανουήλ Νομικού ή Κριαρά και της Κατίγκως Βλάχου, αδελφής του εθνομάρτυρα Δασκαλογιάννη.
Συνεχίζοντας την παράδοση των προγόνων του, ασχολήθηκε με τον εμπορικό στόλο της οικογένειάς του και ταξίδεψε ως πλοίαρχος και καραβοκύρης σε όλα τα λιμάνια της ανατολικής Μεσογείου και στη Μαύρη Θάλασσα κατά την περίοδο 1800-1821. Ετσι, επηρεάστηκε από τα φιλελεύθερα κινήματα της εποχής και γνώρισε από κοντά όλους τους σπουδαίους πατριώτες που αφύπνισαν το σκλαβωμένο έθνος και το οδήγησαν προς την Παλιγγενεσία. Ηταν ένας από τους πρώτους Φιλικούς της Οδησσού και προσωπικός φίλος του του Εμμανουήλ Ξάνθου.
Στην Κρήτη η Επανάσταση ξεκίνησε από τα Σφακιά, όπου υπήρχαν τουλάχιστον 20 μυημένοι στη Φιλική Εταιρεία, κυρίως εμποροπλοίαρχοι. Ο Χατζή-Ανδρέας Κριαράς εξελέγη πρόεδρος της πενταμελούς Επαναστατικής Αρχής, με την ονομασία «Καγκελαρία των Σφακίων», ενώ διετέλεσε υπουργός των Εσωτερικών και της Δικαιοσύνης, επί Αφεντούλιεφ και Τομπάζη.
Το 1830 ο Κριαράς, έχοντας μαζί του τη σημαία της Επανάστασης της Κρήτης, εγκαταστάθηκε στη φιλόξενη Σύρο, όπου αρκετοί Σφακιανοί βρήκαν φιλόξενο έδαφος για να επιχειρήσουν μια νέα αρχή στη ζωή τους. Στη Σύρο διετέλεσε μέλος της Διοικητικής Επιτροπής Κρήτης και αργότερα πρόεδρος της εν Σύρω υπέρ των Κρητών Επιτροπής.
Αφού πρόλαβε να προσφέρει καταφύγιο στον πρόσφυγα Κυριάκο Βενιζέλο (και να γνωρίσει νήπιο τον εθνάρχη Ελευθέριο Βενιζέλο) άφησε την τελευταία του πνοή, σε βαθύτατα γηρατειά, στην Ερμούπολη το 1872. Παρότι πέθανε σε ηλικία 107 ετών, ο θάνατός του δεν προήλθε από φυσικά αίτια. Επειδή τον εκνεύριζε αφόρητα το κλειδοκύμβαλο που έπαιζε η νύφη του, παρότι είχε διαμαρτυρηθεί πολλές φορές, πήδηξε από τον εξώστη του σπιτιού του και αυτοκτόνησε. Κηδεύθηκε με δημόσια δαπάνη, ενώ είχε τιμηθεί με το Ανώτατο Αριστείο του Αγώνα του 1821 και με τον Μεγαλόσταυρο του Σωτήρος.
Η συντηρήτρια υφάσματος Μαρία Ρέτσα βγάζει τη σημαία από την προθήκη της