Έντονη ήταν η αντίδραση του Υπουργείου Εξωτερικών σχετικά με αφορμή τη δημοσιοποίηση τη Δευτέρα του θαλάσσιου χωροταξικού σχεδιασμού από την πλευρά της Τουρκίας. Το ΥΠΕΞ τονίζει με έμφαση ότι ο τουρκικός χάρτης δεν έχει κανένα έρεισμα στο διεθνές δίκαιο και δεν παράγει οποιοδήποτε έννομο αποτέλεσμα, και προειδοποιεί την Τουρκία ότι η Ελλάδα θα προσφύγει σε όλα τα διεθνή φόρα.
“Η Τουρκία δημοσιοποίησε σήμερα (σ.σ. εχθές 16/6) θαλάσσιο χωροταξικό σχεδιασμό σε απάντηση του Ελληνικού σχεδιασμού, που ήδη αποτελεί μέρος του ευρωπαϊκού κεκτημένου” ανέφερε σε ανακοίνωσή του το Υπουργείο Εξωτερικών και προσέθεσε:
“Η διαφορά είναι ότι ο τουρκικός χάρτης δεν έχει έρεισμα στο διεθνές δίκαιο, καθώς επιχειρεί να σφετεριστεί περιοχές ελληνικής δικαιοδοσίας, και δεν απευθύνεται σε διεθνή οργανισμό που επιβάλλει υποχρέωση ανάρτησης σχετικών χαρτών. Κατά τούτο, δεν παράγει οποιοδήποτε έννομο αποτέλεσμα και αποτελεί απλά μια αντανακλαστική αντίδραση κενή περιεχομένου”.
Το ΥΠΕΞ ξεκαθαρίζει ότι “η Ελλάδα θα επιμείνει στην πολιτική αρχών που εφαρμόζει και καλεί την Τουρκία να μην προβάλλει μαξιμαλιστικούς ισχυρισμούς που ο καθένας καταλαβαίνει ότι είναι για εσωτερική χρήση και μόνο” και καταλήγει: “Η Ελλάδα θα προβεί στις δέουσες ενέργειες σε όλα τα διεθνή φόρα”.
Στην UNESCO χάρτη που διχοτομεί το Αιγαίο
Η Τουρκία προχώρησε την Δευτέρα 16 Ιουνίου, στην επίσημη καταχώριση του δικού της θαλάσσιου χωροταξικού σχεδίου στον διεθνή οργανισμό IOC–UNESCO. Ο εν λόγω χάρτης, που αναρτήθηκε στην παγκόσμια πλατφόρμα MSPGlobal, πρωτοβουλία της UNESCO και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, αποτυπώνει μια τουρκική οπτική που ουσιαστικά διχοτομεί το Αιγαίο, αγνοώντας τα ελληνικά κυριαρχικά δικαιώματα. Η τουρκική κίνηση έρχεται σε μια περίοδο διεθνούς αποσταθεροποίησης, με την ένταση στη Μέση Ανατολή να εντείνεται λόγω της σύγκρουσης Ισραήλ–Ιράν. Σε αυτό το γεωπολιτικό πλαίσιο, η Άγκυρα επιχειρεί να εκμεταλλευθεί την απορρόφηση της παγκόσμιας προσοχής για να προβάλει τις θέσεις της. Το νέο σχέδιο της Τουρκίας παρουσιάζεται ως απάντηση στην ολοκλήρωση του ελληνικού θαλάσσιου χωροταξικού σχεδιασμού, ενσωματώνοντας χάρτες που ήδη έχουν υποβληθεί στην UNESCO. Όπως αναφέρει η σχετική τουρκική ανακοίνωση, «το ορόσημο αυτό σηματοδοτεί την επίσημη αναγνώριση του θαλάσσιου χωροταξικού σχεδιασμού της Τουρκίας».
Ο χάρτης βασίζεται στην τουρκική ερμηνεία της λεγόμενης «μέσης γραμμής» ανάμεσα στις ηπειρωτικές ακτές Ελλάδας και Τουρκίας, παραβλέποντας πλήρως την ύπαρξη των ελληνικών νησιών και τα συνακόλουθα δικαιώματά τους σε ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδα. Νησιά όπως η Χίος, η Μυτιλήνη, η Σάμος, η Κρήτη και το Καστελλόριζο αντιμετωπίζονται ως «ουδέτερα γεωμορφολογικά στοιχεία», χωρίς κυριαρχική επίδραση.
Η «κόκκινη γραμμή» της Άγκυρας
Ο χάρτης απεικονίζει τις πάγιες τουρκικές θέσεις, με κυρίαρχο στοιχείο μια κόκκινη γραμμή που εκτείνεται από τον Έβρο έως και νότια των Δωδεκανήσων, ενδεικτική της άρνησης της Τουρκίας να αναγνωρίσει ελληνικά κυριαρχικά δικαιώματα πέραν των 6 ναυτικών μιλίων. Στην Ανατολική Μεσόγειο επισημαίνονται με διαγώνιες γραμμές οι θαλάσσιες περιοχές όπου έχουν χορηγηθεί άδειες ερευνών υπέρ της TPAO, ενώ ροζ περιοχές δείχνουν τις ζώνες ναυτικών ασκήσεων της Τουρκίας. Επιπλέον, μια μαύρη γραμμή που διέρχεται βόρεια της Κρήτης και καταλήγει στα Στενά υποδεικνύεται ως «υποθαλάσσιο καλώδιο». Το σχέδιο εκπονήθηκε υπό τον συντονισμό του Κέντρου Δικαίου της Θάλασσας του Πανεπιστημίου Άγκυρας (DEHUKAM), με τη συνεργασία κρατικών φορέων, και παρουσιάζεται ως επιστημονικό εργαλείο βιώσιμης διαχείρισης θαλάσσιων πόρων. Ωστόσο, στην πράξη συντάσσεται πλήρως με το δόγμα της «Γαλάζιας Πατρίδας» και εντάσσεται στη στρατηγική προώθησης των τουρκικών διεκδικήσεων. Όπως αναφέρεται χαρακτηριστικά στην επίσημη ανακοίνωση του DEHUKAM: Ο χάρτης ‘Turkey Sea Spatial Planning’ εκπονήθηκε με τη συμβολή όλων των σχετικών θεσμών και οργανισμών και καταχωρήθηκε επίσημα από τη Δημοκρατία της Τουρκίας, μετά από διαβούλευση με τους πολίτες, στις 16 Απριλίου 2025. Με την ολοκλήρωση της διαδικασίας, δημοσιεύθηκε στην πλατφόρμα MSPGlobal και απέκτησε διεθνή αναγνώριση».
Αν και η καταχώριση του τουρκικού σχεδίου στον IOC–UNESCO δεν έχει νομικά δεσμευτικό χαρακτήρα αφού δεν πρόκειται για διακρατική συμφωνία ή διεθνή συνθήκη, η ανάρτησή του στην επίσημη πλατφόρμα του ΟΗΕ για τη θαλάσσια χωροταξία προσδίδει συμβολικό κύρος και δημιουργεί προπαγανδιστικά ερείσματα, με φόντο περιβαλλοντικές και επιστημονικές «ευαισθησίες».