Back to top

Βουλγάρικες θηριωδίες της περιόδου κατοχής 1941-1944 στη Ροδόπη

25/01/2019 - 08:45

Συγκλονιστικά περιστατικά θανάτων από άγριους ξυλοδαρμούς, βασανισμένοι που τους τύλιγαν σε φρεσκοσφαγμένα δέρματα ζώων, αρχαιότητες και εκκλησιαστικά κειμήλια που λεηλατήθηκαν

Η συνέχεια του άρθρου που δημοσιεύτηκε στην έκδοση της 24ης Νοεμβρίου υπό τον τίτλο "Βουλγάρικες θηριωδίες της περιόδου κατοχής 1941-1944 στη Ροδόπη" δίνεται παρακάτω:
 

Όπως με ενημέρωσε ο συνταξιούχος δάσκαλος από τους Ασκητές Μαυρίδης Βασίλειος, οι Βούλγαροι αστυνομικοί είχαν πληροφορίες ότι Έλληνες βοσκοί από τους Ασκητές βοηθούν και τροφοδοτούν τους αντάρτες που βρίσκονταν στα βουνά των Ασκητών και της Μαρώνειας. Έτσι ειδοποίησαν τους νεαρούς βοσκούς των Ασκητών να φέρουν στην αστυνομία της Κρωβύλης από ένα αρνί. Οι νεαροί Πρόδρομος Μαυρίδης, Βασίλειος Σεβδενίδης, Βασίλειος Μισαηλίδης και Φώτιος Κοσκερίδης εκτελώντας τις εντολές τους φορτώθηκαν από ένα αρνί και μέσω ενός μονοπατιού που συνδέει τους Ασκητές με την Κρωβύλη έφτασαν στην αστυνομία. Εκεί ήδη είχε φτάσει και ο ιμάμης των Ασκητών Χουσεΐν Τερμίκογλου επειδή ένας Βούλγαρος ονόματι Μπέρνικ τον θεώρησε υπεύθυνο για το μούχλιασμα των καπνών του που είχε αποθηκεύσει στο τζαμί του χωριού. Στο μεταξύ συνέλαβαν και τον ιερέα της Κρωβύλης Καβάζη Δημήτριο που ήταν εφημέριος του Αγίου Γεωργίου. Αυτός γεννήθηκε στην Κεσσάνη Αν. Θράκης το 1890 και συνελήφθη μέσα στο ναό της ενορίας του, κατά την ώρα που τελούσε την ακολουθία του εσπερινού, με την κατηγορία ότι αποκρύπτει όπλα, διαβάζει ελληνικές εφημερίδες και κατά τα λεγόμενά τους βοηθούσε τους αντάρτες.

Οι Βούλγαροι αστυνομικοί αφού τους έδεσαν όλους με αγκαθωτά σύρματα τους οδήγησαν στη θέση Τσακάλ μπαΐρ που βρίσκεται στο μέσο περίπου της απόστασης του μονοπατιού που συνδέει τους Ασκητές με την Κρωβύλη. Εκεί αφού τους βασάνισαν φρικτά τους σκότωσαν όλους εκτός από τον Μαυρίδη Πρόδρομο που δεμένος κατάφερε να ξεφύγει και μέσα από τα βουνά ήλθε στην Κομοτηνή στο βουλγάρικο Φρουραρχείο ενημερώνοντάς τους για το συμβάν και πιστεύοντας ότι θα βρει το δίκιο του. Οι Βούλγαροι όμως τον συνέλαβαν και τον οδήγησαν και αυτόν στο εκτελεστικό απόσπασμα. Ο ιερέας άφησε πίσω του την πρεσβυτέρα του Βαϊανή και τα πέντε παιδιά του Κωνσταντίνο, Ιωάννη, Γιώργο, Παναγιώτη και Ευαγγελία. Τον έθαψαν μπροστά στην εκκλησία του χωριού.

Στα βουνά της Μαρώνειας και των Ασκητών, μη μπορώντας να ζήσουν κάτω από την βουλγαρική σκλαβιά, κατέφυγαν και ζούσαν ένοπλοι 29 ήρωες Ξυλαγανιώτες και όχι μόνο. Οι αντάρτες αυτοί μετά από προδοσία συνελήφθησαν από τους Βουλγάρους στις 9-4-1944. Αφού τους βασάνισαν τους εκτέλεσαν αφήνοντας πίσω τους παιδιά ορφανά, γυναίκες, γονείς και αδέλφια. Ένα χιλιόμετρο πριν την Ξυλαγανή ανηγέρθη μνημείο όπου κάθε χρόνο τους τιμούν. Οι ήρωες αυτοί είναι ο Καλλιγάς Πασχάλης, Βουτσάς Παναγιώτης, Δουδουλακάκης Αντώνιος, Κιουμουρτζής Δημήτριος, Βασιλειάδης Ευστάθιος, Μιντίδης Δημήτριος, Τσατλάκης Κωνσταντίνος, Τσερκέζης Νικόλαος, Ατσκακανίδης Αθανάσιος, Γιαμούκης Θεοδόσιος, Γουδαλάκης Ιωάννης, Δαγτζίδης Ηλίας, Ζαραβάτης Δήμος, Ζγούρας Πέτρος, Ζεματόπουλος Στέργιος, Καραγιαννάκης Δημήτριος, Καράκης Γεώργιος, Κωστόπουλος Νικόλαος, Μήλιος Αλέξανδρος, Μήλιος Γαβριήλ, Παναγιώτης Παπαγιαννίδης, Παπαδόπουλος Δημήτριος, Πυριλίδης Μιχαήλ, Σκουταρίδης Αθανάσιος, Σκουταρίδης Νικόλαος, Τσατλάκης Δημήτριος, Τσομπανόπουλος Παναγιώτης, Χαμαλίδης Λάζαρος και Χαμαλίδης Πέτρος.

Τον Απρίλιο του 1941 Βούλγαροι κομιτατζήδες στο Κόσμιο επιχειρούν να ληστέψουν και να βιάσουν την οικογένεια του Δημητρίου Αρσένη Αρσενίου. Τότε οι Κοσμιώτες πήραν τα όπλα και τους απώθησαν. Αυτό βέβαια αργότερα τους στοίχισε ακριβά. Στις 5-6-1944 στο Κόσμιο εκτελέστηκαν απ' τον βουλγαρικό στρατό οι κάτωθι: Αρσενίου Δημήτριος του Αρσένη, Αρσενίου Γεωργία σύζυγος Δημητρίου, Μιχιούρης Κωνσταντίνος του Αποστόλου, Λύκου Μαρία, Λύκου Ιωάννης και Δέλτσος Γρηγόριος. Όλους τους ανωτέρω εκτελεσθέντες οι Βούλγαροι τους κατηγόρησαν ότι βοηθούσαν τα ανταρτικά σώματα που δρούσαν στη Ροδόπη.

Η τιμωρία των Βουλγάρων δεν άργησε, έτσι αντάρτικο απόσπασμα αποτελούμενο και από Κοσμιώτες συλλαμβάνει τον Βούλγαρο φρούραρχο της Κομοτηνής Νατσάλνικ. Ο συλληφθείς περνάει από λαϊκό δικαστήριο, στη δίκη καταθέτουν οι συγγενείς των εκτελεσθέντων οπότε καταδικάζεται σε θάνατο. Η εκτέλεσή του γίνεται μπροστά στο σημερινό ξενοδοχείο "Ορφέας". Η Λουτατίδου Κατερίνα υπάλληλος Εθνικής Τράπεζας με ενημέρωσε ότι ο πατέρας της Λουτατίδης Σάββας που γεννήθηκε το 1930 και έχει αποβιώσει, της είχε πει όσο ζούσε ότι όταν η Ροδόπη ήταν υπό την κατοχή των Βουλγάρων την περίοδο 1941-1944 και αυτός ήταν περίπου 12 ετών ο τότε Βούλγαρος πρόεδρος του Νέου Σιδηροχωρίου του είχε δώσει ένα γράμμα με την εντολή να το παραδώσει στον Βούλγαρο στρατιωτικό διοικητή του Κοσμίου. Αυτός ξεκίνησε με τα πόδια ακολουθώντας τον χωματόδρομο που ένωνε το Ν. Σιδηροχώρι με το Κόσμιο. Στο δρόμο κοντά στο Κόσμιο τον συνάντησε ένας έφιππος Βούλγαρος και αφού τον σταμάτησε τον ρώτησε πού πηγαίνει μόνος του. Αυτός τον ενημέρωσε για την εντολή που είχε πάρει από τον Βούλγαρο πρόεδρο και του έδειξε το γράμμα.

Μόλις πήρε και διάβασε το γράμμα που ήταν γραμμένο στα βουλγάρικα εξήγησε στον μικρό Σάββα για το κακό που ήθελε να κάνει ο πρόεδρος του Ν. Σιδηροχωρίου στους άνδρες του χωριού και αφού το έσκισε κάθισε και έγραψε άλλο, για να παραδώσει ο μικρός Σάββας στο Κόσμιο, όπως και έκανε. Εκ των υστέρων όπως διηγήθηκε στην κόρη του, το πρώτο γράμμα του Βούλγαρου προέδρου ενημέρωνε τον Βούλγαρο στρατιωτικό του Κοσμίου να έλθει στο Ν. Σιδηροχώρι με στρατιώτες, να περικυκλώσουν το χωριό και αφού μαζέψουν όλους τους άντρες στην πλατεία να τους εκτελέσουν. Η τυχαία όμως αυτή συνάντηση του μικρού τότε Σάββα Λουτατίδη με τον έφιππο και καλόψυχο Βούλγαρο, που πιθανόν ήταν κάποιος με σημαντική θέση, γράφοντας το δεύτερο γράμμα έσωσε το χωριό από την μεγάλη καταστροφή που περίμενε όλους τους άνδρες. Επίσης όπως  μου διηγήθηκε ο συνταξιούχος βιοτέχνης επίπλων Νταντής Γεώργιος ένα περιστατικό, που του διηγήθηκε ο πατέρας του, σύμφωνα με το οποίο όταν όλοι οι Βούλγαροι χόρευαν στην πλατεία του Ν. Σιδηροχωρίου. Κάποια στιγμή η σύζυγος του Βούλγαρου προέδρου ενώ χόρευε κόπηκε η χρυσή αλυσίδα από το λαιμό της και έπεσαν κάτω στο χώμα περί τα 20 πεντόλιρα, τότε ο αδελφός του Κωνσταντίνος που ήταν περίπου 7 χρονών τα βρήκε μέσα στα χώματα και τα έκρυψε στο σπίτι τους.

Μόλις διαπίστωσε η Βουλγάρα ότι στο χορό έχασε τα χρυσά της ενημέρωσε τον σύζυγό της. Αυτός αμέσως μάζεψε όλους τους χωριανούς και τους είπε όποιος πήρε τα χρυσά να τα επιστρέψει πίσω αλλιώς θα την πληρώσει όλο το χωριό. Ρωτώντας ο πατέρας του Νταντής Ιωάννης τα παιδιά του μήπως βρήκαν κάτι, του εκμυστηρεύτηκε ο γιος του Κωνσταντίνος ότι αυτός τα βρήκε και τα έκρυψε στο σπίτι τους. Αμέσως ο πατέρας του τα πήρε και τα παρέδωσε στον Βούλγαρο, γλιτώνοντας το χωριό από μεγάλο κακό. Έτσι βλέπουμε ότι σε κάθε χωριό και πόλη της Ροδόπης είχαν συμβεί πολλά παρόμοια περιστατικά άγραφα και άγνωστα στο ευρύ κοινό.

Στο μεταξύ τον Αύγουστο του 1943 πεθαίνει ο Βούλγαρος Βασιλιάς Μπόρις ο Β' και στο θρόνο ανεβαίνει ο ανήλικος γιος του Συμεών που όμως ανετράπη από τον ρωσικό στρατό, ο οποίος μπήκε στην Βουλγαρία τον Σεπτέμβριο του 1944. Τότε ο βουλγαρικός στρατός κατοχής αποχωρεί από την Ανατολική Μακεδονία και Θράκη με διαταγή του Στάλιν. Οπότε όσοι ήταν "ντουρντουβάκια" εκείνη την χρονιά γλύτωσαν και επέστρεψαν στην Ελλάδα. Με την αποχώρηση του βουλγαρικού στρατού δόθηκε εντολή από τις ελληνικές αρχές να μην πειράξει κανείς Βούλγαρο. Όπως και κανένας Βούλγαρος δεν τιμωρήθηκε. Ποτέ η χώρα μας δεν απαίτησε εξηγήσεις, αποζημιώσεις και δικαστήρια για τα εγκλήματα πολέμου από τους Βουλγάρους, όπως επίσης οι Βούλγαροι ποτέ δεν ζήτησαν συγνώμη και δεν επέστρεψαν τα κλεμμένα. Στην Βουλγαρία επιβλήθηκε κουμμουνιστικό καθεστώς με τον Δημητρώφ και τα σύνορα έκλεισαν για όσα χρόνια κράτησε ο λεγόμενος "ψυχρός πόλεμος". Στη συνέχεια για να μην ξυπνήσουν μίση μέσα στα Βαλκάνια έγινε προσέγγιση με την Βουλγαρία και καλλιεργήθηκαν σχέσεις καλής γειτονίας για να ξεχασθούν όλα.

Σε επιστολή μου την 10-5-2013 στον "Χρόνο" αναφέρθηκα ότι τα τελευταία χρόνια έχουν ανοίξει στην Ανατολική Μακεδονία και Θράκη 5 δίοδοι προς Βουλγαρία ανοίγει και 6η στην Ξάνθη, όμως όλοι οι δίοδοι άνοιξαν προς όφελος αποκλειστικά μόνο της Βουλγαρίας. Δεν είδαμε όμως να υπάρχει καμία πίεση από τις ελληνικές κυβερνήσεις προς τις βουλγαρικές για την παράδοση των κλεμμένων αρχαιοτήτων, κειμηλίων και ιερών εικόνων που αφαίρεσαν από τα μουσεία, εκκλησίες και ιερές μονές κατά την διάρκεια της βουλγαρικής κατοχής από διάφορες περιοχές της Ελλάδας. Μάλιστα δε υπάρχει και απόφαση την 2-10-1946 της Οικονομικής Επιτροπής στο Παρίσι, όπως η Βουλγαρία επιστρέψει ή αντικαταστήσει όλους τους θησαυρούς που έκλεψε από την Ελλάδα. Έκτοτε ούτε φωνή ούτε ακρόαση από τους κυβερνώντες της Ελλάδας και της Βουλγαρίας. Πλείστα των ανωτέρω κειμηλίων βρίσκονται σε φυλασσόμενες αποθήκες στην Σόφια.

Οι Βούλγαροι πριν αποχωρήσουν το 1944 θέλησαν να εξαφανίσουν έγγραφα από τις υπηρεσίες που κατείχαν. Έτσι θέλησαν να εξαφανίσουν και ένα σημαντικό ενοχοποιητικό έγγραφο από την έδρα του Γενικού Διοικητού Θράκης στην Ξάνθη. Αυτό το έγγραφο το συνέταξαν μετά από ειδική σύσκεψη που είχαν οι προϊστάμενοι των υπηρεσιών υπό την προεδρία του καθηγητή Μπόντσεφ για να καθορίσουν τα μέσα εκβουλγαρισμού της Δυτικής Θράκης. Οι Έλληνες όμως το άρπαξαν από τα χέρια της δακτυλογράφου και το παρέδωσαν στον τότε διευθύνοντα της Νομαρχίας Ροδόπης Αθ. Αθανασιάδη ο οποίος το παρέδωσε στον Νομάρχη του ΕΑΜ Απόστολο Αποστολίδη. Αυτός ισχυρίστηκε αργότερα ότι το έχασε, βεβαιώνουν όμως ότι είδαν το έγγραφο οι κ.κ. Νικ. Πανόπουλος, Γιώργος Δετσαρίδης, Παν. Γερασίμου κ.ά. Έτσι οι βουλγάρικη κατοχή που ξεκίνησε με την εισβολή του βουλγαρικού στρατού στην Ροδόπη στις 20-4-1941, έληξε με την οριστική αποχώρησή τους μετά από 3 χρόνια, 5 μήνες και 9 ημέρες, στις 9 Σεπτεμβρίου 1944. Φέτος συμπληρώθηκαν 74 χρόνια από την αποχώρησή τους.

Μετά την αποχώρηση, κατέθεσαν γραπτώς στις 29 Απριλίου 1945 για τις βιαιότητες τους στο Νομό  Ροδόπης όπου περιγράφουν τις φρικαλεότητές τους οι τότε προύχοντες, Στ. Κομνηνός (τέως δήμαρχος), Γκαλήπ Βέης (τ. βουλευτής) πρόεδρος μουσουλμανικής μειονότητας ετών 62, Χ.Χ. Χιλμή (μουφτής) Κομοτηνής, Χατζηγρηγορίου Γ. συμβολαιογράφος ετών 58, Χρυσοχοΐδης Δημ. ζαχαροπλάστης αντιπρόσωπος Ομοσπονδίας Επαγγελματιών ετών 36, Φ. Οτμανλή (ράπτης) ετών 34, Μ. Ραήφ έμπορος ετών 36, Ν. Πανόπουλος ιχθυοπώλης ετών 48, Δημ. Σγούρος γεωργός από Ξυλαγανή ετών 50, Παν. Τσάλας έμπορος ετών 50, Γουδελής Μιχ. ιατρός ετών 56, Επαμ,. Παπαμήτσιου έμπορος ετών 53, Χρ. Οικονομίδης έμπορος των 42, Ειρ. Μήλιου, Αργ. Παπαδοπούλου, Θ. Κουτσίνου από την Ξυλαγανή, Μιχ. Μοσχόπουλος δικηγόρος ετών 68, Δ. Παπαναστασίου ποτοποιός ετών 38.

Καθηγητές Πανεπιστημίων Αθηνών και Θεσσαλονίκης το 1945 συνέταξαν έκθεση που εκδόθηκε και σε βιβλίο με τίτλο "Η μαύρη βίβλος των βουλγαρικών εγκλημάτων εις την Ανατολική Μακεδονία και Δυτ. Θράκη 1941-1944".

Όλοι οι κάτοικοι της Ροδόπης αν ρωτηθούν έχουν να πουν και μια ιστορία από την βουλγαρική κατοχή που θα έχει μόνο ασθένειες, πείνα, πόνο, φόνους και το γνωστό χωρίς λόγο βουλγάρικο ξύλο.

Όλοι οι γνωστοί και άγνωστοι ήρωες της Ροδόπης πρόσφεραν την ζωή τους για να ζούμε εμείς ελεύθεροι, δυστυχώς όμως τους τιμούν μόνο στον τόπο καταγωγής τους και δεν διδάσκεται στην ιστορία των σχολείων. Ο πόνος και η θύμηση θα πρέπει να μείνει μόνο στους παλαιότερους, οι νέοι θα πρέπει να γνωρίζουν μόνο την ιστορία. Αυτή και μόνο αυτή να μείνει στο μυαλό τους και όχι το μίσος.

 

Πηγές

Αποστολική Διακονία της Εκκλησίας της Ελλάδος

Κόσμιο - Ιστορία, μνήμες, παραδόσεις Δημ. Σ. Αρσενίου

Γιώργος Κεραμυδάς Η βουλγαρική κατοχή