Σαν σήμερα το 1991 εκλέγεται 270ός Οικουμενικός Πατριάρχης ο από Χαλκηδόνος Βαρθολομαίος.
Γεννήθηκε στις 29 Φεβρουαρίου 1940 στο χωριό Άγιοι Θεόδωροι Ίμβρου. Το κοσμικό του όνομα είναι Δημήτριος Αρχοντώνης και οι γονείς του ονομάζονταν Χρήστος και Μερόπη. Φοίτησε στα σχολεία της Ίμβρου και στο Ζωγράφειο Λύκειο της Κωνσταντινούπολης και κατόπιν εγγράφηκε στη Θεολογική Σχολή της Χάλκης, από την οποία αποφοίτησε αριστούχος το 1961. Τον Αύγουστο του ίδιου έτους χειροτονήθηκε διάκονος στο μητροπολιτικό ναό της Ίμβρου από τον πνευματικό του πατέρα, τότε Μητροπολίτη Ίμβρου και μετέπειτα Χαλκηδόνος, Μελίτωνα Χατζή και του δόθηκε το όνομα Βαρθολομαίος.
Από το 1961 μέχρι το 1963 εκπλήρωσε τις στρατιωτικές υποχρεώσεις του ως έφεδρος αξιωματικός στον τουρκικό στρατό.
Από το 1963 έως το 1968 παρακολούθησε μεταπτυχιακές σπουδές με υποτροφία του Οικουμενικού Πατριαρχείου στο Ινστιτούτο Ανατολικών Σπουδών Ρώμης, στο Οικουμενικό Ινστιτούτο Bossey της Ελβετίας και στο Πανεπιστήμιο του Μονάχου. Έλαβε το διδακτορικό του στο κανονικό δίκαιο από το Γρηγοριανό Πανεπιστήμιο Ρώμης υποβάλλοντας διατριβή με θέμα «Περὶ τὴν κωδικοποίησιν τῶν ἱερῶν κανόνων καὶ τῶν κανονικῶν Διατάξεων ἐν τῇ Ὀρθοδόξῳ Ἐκκλησίᾳ».
Όταν επέστρεψε στην Κωνσταντινούπολη το 1968, διορίστηκε ως βοηθός κοσμήτορα της Θεολογικής Σχολής της Χάλκης και τον Οκτώβριο του 1969 χειροτονήθηκε Πρεσβύτερος από τον πνευματικό του πατέρα. Έξι μήνες αργότερα, ο τότε Οικουμενικός Πατριάρχης Αθηναγόρας τον χειροθέτησε Αρχιμανδρίτη στο πατριαρχικό παρεκκλήσι του Αγίου Ανδρέα.
Όταν ο Δημήτριος Παπαδόπουλος εξελέγη Οικουμενικός Πατριάρχης το 1972, συνέστησε το πατριαρχικό γραφείο και ονόμασε το νεαρό Αρχιμανδρίτη Βαρθολομαίο διευθυντή του. Την ημέρα των Χριστουγέννων του 1973 χειροτονήθηκε Μητροπολίτης Φιλαδελφείας. Παρέμεινε προϊστάμενος του πατριαρχικού γραφείου μέχρι την εκδημία του πνευματικού του πατέρα, τότε Μητροπολίτη Χαλκηδόνος Μελίτωνα Χατζή, οπότε εξελέγη παμψηφεί διάδοχός του, Μητροπολίτης Γέρων Χαλκηδόνος, τον Ιανουάριο του 1990.
Από το Μάρτιο του 1974 διετέλεσε μέλος της Ιεράς Συνόδου του Πατριαρχείου, αλλά και πολλών Συνοδικών Επιτροπών. Από το 1975 συμμετείχε στις εργασίες του Παγκοσμίου Συμβουλίου Εκκλησιών.
Αντιπροσώπευσε το Οικουμενικό Πατριαρχείο σε πολλά διορθόδοξα και διαχριστιανικά συνέδρια, σε επίσημες αποστολές προς την Τουρκική Κυβέρνηση, προς Εκκλησίες Ορθόδοξες και μη, προς επαρχίες του Πατριαρχείου και προς το Άγιο Όρος.
Το 1990 ήταν Πρόεδρος της Διορθοδόξου Προπαρασκευαστικής Επιτροπής της Αγίας και Μεγάλης Συνόδου, στη Γενεύη, η οποία ασχολήθηκε με το θέμα της Ορθόδοξης Διασποράς.
Είναι ιδρυτικό μέλος της «Εταιρίας του Δικαίου των Ανατολικών Εκκλησιών», της οποίας διετέλεσε και αντιπρόεδρος για αρκετά χρόνια. Είναι επί δεκαπέντε χρόνια μέλος και επί οκτώ χρόνια αντιπρόεδρος της Επιτροπής «Πίστη και Τάξη» του Παγκοσμίου Συμβουλίου Εκκλησιών.
Είναι Εταίρος της Ορθόδοξης Ακαδημίας Κρήτης και επίτιμο μέλος του Ιδρύματος Pro Oriente της Βιέννης.
Το 2002 τιμήθηκε με το περιβαλλοντικό βραβείο Σοφί.
Ο Πατριάρχης Βαρθολομαίος είναι επίτιμος Διδάκτωρ:
της Θεολογικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών
πέντε Τμημάτων του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης
επτά Τμημάτων του Πανεπιστημίου Πατρών
της Σχολής Κλασσικών και Ανθρωπιστικών Σπουδών του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης
του Πολυτεχνείου Κρήτης
του Τμήματος Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης
του Τμήματος Ιστορίας & Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων
του Τμήματος Περιβάλλοντος του Πανεπιστημίου Αιγαίου (Λέσβος)
του Τεχνολογικού Εκπαιδευτικού Ιδρύματος Δυτικής Μακεδονίας
του Τμήματος Τεχνολογίας Πετρελαίου και Φυσικού Αερίου του Τεχνολογικού Εκπαιδευτικού Ιδρύματος Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης
της Θεολογικής Ακαδημίας Μόσχας
Πανεπιστήμιο του Βοσπόρου
του City University του Λονδίνου
του Καθολικού Πανεπιστημίου Leuven του Βελγίου
του Ορθόδοξου Θεολογικού Ινστιτούτου Αγίου Σεργίου Παρισίων
της Σχολής Κανονικού Δικαίου του Πανεπιστημίου Αιξ-αν-Προβάνς στη Γαλλία
του Πανεπιστημίου του Εδιμβούργου
της Θεολογικής Σχολής Τιμίου Σταυρού Βοστώνης ΗΠΑ
του Θεολογικού Ινστιτούτου Αγίου Βλαδίμηρου Νέας Υόρκης
της Θεολογικής Σχολής Ιασίου Ρουμανίας
του Πανεπιστημίου Yale ΗΠΑ
του Πανεπιστημίου Georgetown ΗΠΑ
του Πανεπιστημίου Tufts ΗΠΑ
του Πανεπιστημίου Southern Methodist ΗΠΑ
του Οικονομικού Πανεπιστήμιου Σμύρνης
Με την ευκαιρία της επετείου αυτής, παραθέτουμε από την Εφημερίδα Απογευματινή Κωνσταντινουπόλεως, με ημερομηνία 22.10.12, κείμενο της κ. Ρέας Πουρνάρα το οποίο η «Α» συνοδεύει με τις ευχές της προς τον Προκαθήμενο της Ορθοδοξίας, για υγεία ακλόνητη και δύναμη από τον Κύριο ώστε να οδηγεί το ποίμνιό του με αγάπη, ομόνοια και ενότητα, προς ένα καλύτερο αύριο.
Θα ξεκινήσω το κείμενό μου με τον ορισμό του «Τί εστί Πατριάρχης» από το νομοθετικό έργο «Επαναγωγή» δύο Βυζαντινών αυτοκρατόρων της Μακεδονικής Δυναστείας, του Βασιλείου Α’ και του υιού του Λέοντος ΣΤ’ του Σοφού (9ος αιώνας), σε ελεύθερη μετάφραση:
Ο Πατριάρχης είναι
εικόνα ζωντανή Χριστού και έμψυχη,
δι’ έργων και λόγων
χαρακτηρίζουσα την αλήθειαν.
Εις αυτόν έγκειται
η σωτηρία των απίστων και αιρετικών ψυχών
και το υπέρ της αλήθειας
και της διεκδικήσεως των δογμάτων
λαλείν ενώπιον βασιλέως
και ουκ αισχύνεσθαι.
Ένας τέτοιος πατριάρχης έμελλε να γεννηθεί στις 29 Φεβρουαρίου 1940 στο χωριό Άγιοι Θεόδωροι της νήσου Ίμβρου, στο βορειοανατολικό άκρο του Αιγαίου Πελάγους. Από γονείς απλούς του χωριού, τον Χρήστο, ιδιοκτήτη του ενός από τα πέντε καφενεία του χωριού και την Μερόπη Αρχοντώνη, ο Δημήτριος, το τρίτο από τα τέσσερα παιδιά της οικογένειας. Μεγαλώνει με χριστιανικές αρχές, χαίρεται τις χαρές του χωριού, τις συντροφιές του καφενείου και αγαπάει τα γράμματα.
Τελειώνει το πεντατάξιο δημοτικό σχολείο του χωριού του και συνεχίζει στην Α’ Γυμνασίου στο Ζωγράφειο της Πόλης. Μεταγράφεται όμως για την Β’ και Γ’ Γυμνασίου στην νεοϊδρυθείσα Κεντρική Σχολή της Ίμβρου και συμπληρώνει έτσι τις προϋποθέσεις για την εισαγωγή του στην Ιερά Θεολογική Σχολή της Χάλκης για τα τρία τελευταία χρόνια του τότε Γυμνασίου και το ακαδημαϊκό τμήμα της Σχολής από το οποίο αποφοιτά αριστούχος το 1961. Το ίδιο έτος, στις 13 Αυγούστου, χειροτονείται διάκονος λαμβάνοντας το όνομα Βαρθολομαίος, προς τιμή του περιωνύμου λογίου αγιορείτου μοναχού Βαρθολομαίου Κουτλουμουσιανού, του Ιμβρίου.
Εκτελεί στη συνέχεια τις στρατιωτικές του υποχρεώσεις ως έφεδρος αξιωματικός στην Καλλίπολη και ξεκινάει την μετεκπαίδευσή του στη Ρώμη, στο Bossey και το Μόναχο για να εξειδικευθεί στο κανονικό δίκαιο. Το 1968 διορίζεται βοηθός Σχολάρχης στη Θεολογική Σχολή της Χάλκης, το 1969 χειροτονείται πρεσβύτερος, και εντός εξαμήνου αρχιμανδρίτης. Το 1973 αναλαμβάνει την διεύθυνση του Ιδιαιτέρου Πατριαρχικού Γραφείου που ιδρύεται από τον νέο Πατριάρχη Δημήτριο και τα Χριστούγεννα της ίδιας χρονιάς χειροτονείται Μητροπολίτης Φιλαδελφείας.
Το 1990 προάγεται στην Γεροντική Μητρόπολη Χαλκηδόνος και στις 22 Οκτωβρίου 1991 εκλέγεται παμψηφεί από την Αγία και Ιερά Σύνοδο ως ο 270ς Αρχιεπίσκοπος Κωνσταντινουπόλεως, Νέας Ρώμης και Οικουμενικός Πατριάρχης. Εκτός από τα Ελληνικά, ο Πατριάρχης Βαρθολομαίος μιλάει Λατινικά, Ιταλικά, Αγγλικά, Γαλλικά, Γερμανικά και φυσικά Τουρκικά. Επιδεικνύει απαράμιλλο ζήλο και ασυνήθη εργατικότητα, ταξιδεύει σε όλα τα πλάτη και μήκη της γης διαγγέλλοντας το πρόσταγμα τού Κυρίου και κηρύττοντας την Ορθόδοξη πίστη και λατρεία. Μιλάει με φωνή απαλή αλλά σταθερή, ταπεινά αλλά και ως εξουσία έχων. Η Ίμβρος και η οικογένειά του έπλασαν την ψυχή του, οι σπουδές του χάρισαν το βάθος και τα ταξίδια το εύρος του χαρακτήρα του. Αυτά μαζί έκαναν αυτό που είναι: ο άνθρωπος που ζει, κινείται και αναπνέει για την Εκκλησία του Χριστού, που οραματίζεται και αγωνίζεται για την ειρήνη του σύμπαντος κόσμου, που έχει το χάρισμα της φιλίας, που χτίζει γέφυρες, που ανοίγει θύρες, που επιμένει στην αξία του ανθρωπίνου προσώπου, που εμμένει στην κατ’ εικόνα και καθ’ ομοίωση με το Θεό πλάστη του ανθρώπου, η οποία ουδέποτε θα αποτιμηθεί ως κάτι λιγότερο από μυστήριο. «Από την στιγμή της εκφωνήσεως του ενθρονιστηρίου λόγου του», λέει ο αρχιδιάκονος Ιωάννης Χρυσαυγής, «ο Πατριάρχης Βαρθολομαίος περιέγραψε τις διαστάσεις της αποστολής του και του οράματος του: άγρυπνη διαπαιδαγώγηση στα θέματα της Ορθοδόξου θεολογίας, λειτουργίας και πνευματικότητας, ενίσχυση της ενότητας των Ορθοδόξων, συνέχιση των δεσμεύσεων με τις άλλες Χριστιανικές Εκκλησίες και Ομολογίες, εντατικοποίηση του διαθρησκευτικού διαλόγου κυρίως με τον Ιουδαϊσμό και το Ισλάμ, έναρξη συζητήσεως και δράσης για την προστασία του περιβάλλοντος έναντι της οικολογικής μόλυνσης και καταστροφής.
Κανένας ίσως άλλος εκκλησιαστικός ηγέτης στη ιστορία δεν έχει δώσει τόση βαρύτητα στον οικουμενικό διάλογο και την επικοινωνία ως πρωταρχικό μέλημα της θητείας του. Και ασφαλώς κανένας άλλος δεν έχει φέρει τα περιβαλλοντικά ζητήματα στο προσκήνιο». Η αναφορά του αντιπροέδρου των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής Αλ Γκορ γιά πρώτη φορά στην Ουάσιγκτον ενώπιον του Πατριάρχου Βαρθολομαίου και των περί των τριακοσίων καλεσμένων του το 1997, ως ο Πράσινος Πατριάρχης, θα παραμείνει σαν ένα σήμα κατατεθέν πάντοτε αναγνωρίσιμο για τον ίδιο.
Τα ταξίδια του σε χώρες όπως η Λιβύη, η Συρία, το Ιράν, η Ιορδανία, το Αζερμπαϊτζάν, το Κατάρ, το Καζακιστάν, το Μπαχρέιν, τις οποίες ποτέ άλλοτε δεν έχει επισκεφθεί επικεφαλής Χριστιανικής Εκκλησίας, θα παραμείνουν ως ένδειξη θελήσεως επικοινωνίας με τον άλλον.
Οι ομιλίες του στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, την UNESCO, το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ, το Αμερικανικό Κονγκρέσσο και οι εισηγήσεις του σε πολλά άλλα εθνικά κοινοβούλια καθώς και σε πολλά διεθνή πανεπιστήμια κύρους, από τα οποία κατέχει τιμητικούς διδακτορικούς τίτλους, θα σηματοδοτούν πάντα την προσήλωσή του στην προώθηση των θρησκευτικών ελευθεριών, των δικαιωμάτων του ανθρώπου, της παγκόσμιας ειρήνης και της προστασίας του περιβάλλοντος.
Θα ήθελα να τελειώσω το σύντομο αυτό βιογραφικό κείμενο του Πατριάρχου Βαρθολομαίου μεταφέροντάς σας την ψυχή του νεαρού Δημητρίου Αρχοντώνη από δύο σχολικές εκθέσεις που έγραψε στην Ε’ τάξη του Δημοτικού Σχολείου – Το χωριό μας- και στην Β’ Γυμνασίου – Το καινούργιο σχολείο: Είναι η αγάπη για τον τόπο του, είναι η αγάπη για τη φύση, είναι η ευαισθησία για το περιβάλλον, είναι η χαρά γιά μάθηση, είναι ο σεβασμός και η εκτίμηση για τον άλλον. Είναι η ίδια ψυχή που αναλλοίωτη συναντάμε κάθε φορά που βλέπουμε, μιλάμε ή διαβάζουμε για τον Οικουμενικό Πατριάρχη.