Ο Ιωάννης Καποδίστριας, ο διπλωμάτης που άλλαξε το πρόσωπο της Ελλάδας και της Ευρώπης, βρισκόταν συνεχώς σε σύγκρουση με τον πανίσχυρο Αυστριακό καγκελάριο, Κλέμμενς Φον Μέττερνιχ. Ο Μέττερνιχ πίστευε ότι πρέπει να καταπνίγεται κάθε επαναστατικό κίνημα στην Ευρώπη. Ήταν γνωστός μισέλληνας και εμπνευστής της Ιεράς Συμμαχίας μεταξύ των Μεγάλων Δυνάμεων, με έναν και μόνο στόχο: τη διατήρηση του status quo της Ευρώπης. Ο Ιωάννης Καποδίστριας γνώριζε ότι οι πρακτικές του Μέττερνιχ και των Ευρωπαίων θα καταδίκαζαν μια πιθανή ελληνική επανάσταση. Για τον λόγο αυτό, ο έλληνας διπλωμάτης πρέσβευε ακριβώς τα αντίθετα από τον πανίσχυρο καγκελάριο: την αυτοδιάθεση των λαών. Οι συγκρούσεις των δύο αντρών ήταν πρωτοφανείς σε ένταση και έγραψαν ιστορία....
Clemens Metternich
Ο αυστριακός πολιτικός, πρίγκηπας (επί τιμή) Κλέμενς Μέτερνιχ γεννήθηκε στη Ρηνανία το 1773 και προερχόταν από παλαιά οικογένεια ευγενών. Ο πατέρας του Φραγκίσκος – Γεώργιος Μέτερνιχ υπήρξε κόμης και κατείχε υψηλή θέση ως αντιπρόσωπος της αυστριακής διοίκησης.
Την εποχή των σπουδών τού Μέτερνιχ οι ιδέες – αλλά και τα στρατεύματα – της Γαλλικής Επανάστασης εξαπλώνονταν ραγδαία! Εξαιτίας τους ο Μέτερνιχ εγκατέλειψε το πανεπιστήμιο στο Στρασβούργο στην Διπλωματική Σχολή για να καταφύγει τελικά το 1794 στη Βιέννη. Εκεί παντρεύτηκε, καί χάρη στον γάμο του εισήλθε στους κύκλους της υψηλής βιεννέζικης αριστοκρατίας, καθώς και στην αυστριακή διπλωματική υπηρεσία.
Ο Μέτερνιχ διετέλεσε πρεσβευτής στη Δρέσδη, στο Βερολίνο και στο Παρίσι.
Το 1809 στα 36 του χρόνια έγινε υπουργός Εξωτερικών της αυστριακής αυτοκρατορίας, θέση που κράτησε για περίπου 40 χρόνια!
Από το 1821 έως το 1848 ήταν και Καγκελάριος.
Πρώτη διπλωματική του επιτυχία ήταν ένα … πολιτικό συνοικέσιο, παντρεύοντας στην Βιέννη στις 11 Μαρτίου του 1810 σε 2ο γάμο τον Ναπολέοντα Βοναπάρτη με την 18χρονη Μαρία-Λουΐζα, κόρη του αυτοκράτορα της Αυστρίας Φραγκίσκου Α’. Βέβαια για την ιστορία να ειπωθεί ότι ο Ναπολέων με τη σειρά του ήθελε και αυτός έντονα τον γάμο αυτό για να δημιουργήσει η δυναστεία του δεσμούς με τον οίκο των Αψβούργων, μέλος του οποίου ήταν η Μαρία Λουίζα. Προηγουμένως ο Βοναπάρτης είχε επιχειρήσει να νυμφευτεί τη μεγάλη δούκισσα Άννα των Ρωμανώφ, που ήταν η νεώτερη αδελφή του τσάρου Αλέξανδρου Α’ της Ρωσίας, αλλά τελικά η δούκισσα Άννα αρνήθηκε την πρότασή του.
Εδώ διακρίνουμε ξεκάθαρα την χρήση της θρησκείας για πολιτικούς σκοπούς κατά Μακιαβέλι όπου ο σκοπός αγιάζει τα μέσα. Βέβαια ίσως ο Μέτερνιχ αγνόησε απ’ την άλλη, ότι ιστορικά ουδέποτε συγγενικοί δεσμοί ισότιμων ηγεμόνων, υπερίσχυσαν των εν διαστάσει συμφερόντων τους.
Δεύτερη διπλωματική του επιτυχία υπήρξε η εκπροσώπηση όλων εναντίον τού Ναπολέοντα Βοναπάρτη εμπολέμων, στην υπογραφή της συνθήκης των Παρισίων στις 30 Μαΐου 1814 με την οποία ανάμεσα στ’ άλλα: α) ο Κορσικανός εξοριζόταν στην νήσο Έλβα και β) ο Λουδοβίκος 18ος θα επέστρεφε στο γαλλικό θρόνο.
Στον αντίποδα η ηττημένη στο Βατερλό Γαλλία -και χάρη στις ενέργειες του Ιωάννη Καποδίστρια ως μέλος της ρωσικής αντιπροσωπείας- διεσώθει από εδαφικές απώλειες στον κύριο κορμό της.
Εδώ διακρίνουμε κατά Ρισελιέ, όσον αφορά το πολιτικό πεδίο ότι οι πρακτικές εφαρμογές κατά Μετέρνιχ δημιούργησαν … αντισυσπειρώσεις
(Ρωσία, Πρωσία, Βαυαρία, Σουηδία, Σαξονία, και βέβαια Αγγλία) ενάντια στην Γαλλία του Μεγάλου Ναπολέοντα. Άλλωστε ο Μέτερνιχ έβλεπε την πραγματικότητα με το να αφιερώσει όλη του την ζέση στην εξουδετέρωση της ναπολεόντιας ισχύος και στην γενικότερη επικράτηση των Αυστριακών αυτοκρατορικών αξιώσεων και συμφερόντων.
Κατά το κρατικό επίπεδο του Kenneth Wartz* (πολιτικά πιστεύω κ’ κουλτούρα) ο Μέτερνιχ επιζητούσε σθεναρά την παγκόσμια τάξη μέσα από σταθερότητα, εξωτερική και εσωτερική μιας και βίωνε στην αυστριακή αυτοκρατορία την εθνική πολυμορφία που υπαγόρευε συμβιβασμό αντιτιθέμενων συμφερόντων (π.χ ανυπότακτοι Μαγυάροι / Ούγγροι).
Με άλλα λόγια υπήρξε υπέρμαχος της διατήρησης των αυτοκρατοριών σ’ όλη τη γη και του θεσμού της μοναρχίας . Πολέμησε κάθε επάνασταση , εθνικοαπελευτερωτική ή κοινωνική κι έτσι υπήρξε ο αρχιτέκτονας της «Ιερής Συμμαχίας» που ήταν ένα από τα τρία επίπεδα που θεσπίστηκαν με την Συνθήκη της Βιέννης το 1815. Κύριος σκοπός της Συνθήκης -κατά Μετέρνιχ- ήταν η δημιουργία μιας πανευρωπαΐκής ομοσπονδίας των εστεμμένων που θα φρόντιζε για την διαιώνηση της εξουσίας τους.
Τ’ άλλα δύο θεσμικά επίπεδα που ιδρύθηκαν στην Συνθήκη της Βιέννης ήταν: η «Τετραπλή συμμαχία» για την αποσώβηση κάθε εξωτερικής απειλής σε διεθνές επίπεδο και το «Κονσέρτο Δυνάμεων», που ήταν μια πρόβλεψη για σύγκλιση ανά τακτά χρονικά διαστήματα συνεδρίων των μελών του προς επαναβεβαίωση της παγκόσμιας κυριαρχίας τους.
Έτσι όσον αφορά τα τελευταία είχαμε διαδοχικά :
α) Συνέδριο Αιξ – λα – Σαπέλ στα Γαλλικά (ή αλλιώς Άαχεν στα Αγγλικά) στην Βόρεια Ρηνανία – Βεστφαλία της Γερμανίας το 1818
β) Συνέδριο Τροππάου της Σιλεσίας (σημερινή περιοχή της Τσεχίας) το 1820
γ) Συνέδριο Λάΰμπαχ (Λουμπλιάνα πρωτεύουσα της Σλοβενίας, σήμερα) το 1821
δ) Συνέδριο Βερόνας το 1822
Επανερχόμενος στα του Συνεδρίου της Βιέννης το 1815, μετείχαν σ’ αυτό πάνω από 215 κρατικές αντιπροσωπείες (όσες οι τότε ευρωπαικές οντότητες).
Ο Ιωάννης Καποδίστριας -ως μέλος της ρωσικής αντιπροσωπείας- επιχείρησε έκκληση προς τους παριστάμενους βασιλείς να προνοήσουν για την απαλλαγή των Ελλήνων από τον οθωμανικό ζυγό πλην όμως τον ανέκοψε ο Μέτερνιχ κατηγορώντας
τον ότι η Ευρώπη δεν γνωρίζει Έλληνες και το ότι έπραττε το παν για να μην μετάσχει στο εν λόγο Συνέδριο η Οθωμανική αυτοκρατορία.
Βέβαια αυτή η στάση του Μέτερνιχ ενόχλησε τον μυστικοπαθή τσάρο Αλέξανδρο Α’ που δήλωσε ότι οι Έλληνες υπάρχουν και θα ελευθερωθούν γρήγορα, χάρη στη θεία πρόνοια και την ένοπλη ευρωπαΐκή βοήθεια!
Ας μην λησμονούμε όμως ότι για τον Μέτερνιχ ο συγκεκριμένος τσάρος
ήταν ένας τρελός με τον οποίο έπρεπε να έχεις χιούμορ!
Κάθε άλλο εγχείρημα του Ιωάννη Καποδίστρια προς θέσπιση συνταγματικών θεσμών , προάσπισης ανθρωπίνων δικαιώματων, ή ακόμα στην δημιουργία Ευρωπαικού Συνδέσμου με την συμμετοχή όλων των κρατών (κάτι ας μου επιτραπεί σαν τη Ε-Ε, χωρίς τις οικονομικές ρυθμίσεις της) προσέκρουσε πάνω στο ενιαίο «τείχος» Αυστρίας και Αγγλίας υπό το φόβο ρωσογαλλικής συμμαχίας εναντίον της Αυστρίας, όπως και το φόβο της Αγγλίας από τυχόν ξεσηκωμό των αποικιών της.
Στη συζήτηση όμως για την Γαλλία ο Καποδίστριας κατάφερε να μειωθεί πάνω από εξακόσια εκατομμύρια φράγκα η πολεμική αποζημίωση που βάρυνε τη χώρα, και τούτη να ενταχθεί και πάλι ως ισότιμο μέλος στην «Τετραπλή Συμμαχία».
Γίνεται αντιληπτό ότι η Συνθήκη της Βιέννης σήμαινε και εγγύηση της εδαφικής ακεραιότητας της Οθωμανικής αυτοκρατορίας όπως επίσης ότι η Ελβετία των 21 καντονιών έμελλε ν’ αναγνωριστεί ως ανεξάρτητο κράτος με εγγυημένη έως τις μέρες μας την ουδετερότητα του. Ήταν ο θρίαμβος της διπλωματικής δράσης του Ιωάννη Καποδίστρια προς μεγάλη απογοήτευση του Μετέρνιχ όπου επιδίωκε μετά την αποχώρηση των ναπολεόντιων στρατευμάτων το 1813 την εγκατάσταση φιλοαυστριακής κυβέρνησης με ταυτόχρονη διέλευση των αυστριακών στρατευμάτων από την χώρα.
Όσο διαρκούσε το Συνέδριο της Βιέννης, ο Ναπολέων διέφυγε από την Έλβα (νήσος μεταξύ Ιταλίας και Κορσικής), εισήλθε στην Γαλλία, σχημάτισε στρατό και κατέλαβε το Παρίσι. Το συνέδριο έληξε στις 9 Ιουνίου 1815. Η καθοριστική ήττα του στο Βατερλό επήλθε εννιά μόλις ημέρες μετά. Η συνθήκη προς μεγάλη ικανοποίηση του Μέτερνιχ τελικά υπογράφτηκε στις 5 Νοεμβρίου 1815 όπου ανάμεσα στα διάφορα προαναφερόμενα σκέλη της, ο Ιωάννης Καποδίστριας κατάφερε την συνταγματική διακυβέρνηση στα Επτάνησα, με ξεχωριστή σημαία, νόμισμα έστω και σαν προτεκτοράτο της Αγγλίας. Παρά την βρετανική στρατιωτική διοίκηση, η Αυστριακή Αυτοκρατορία ήταν στα Ιόνια νησιά η εγγυημένη εμπορική κυρίαρχος δύναμη όσο και το Ηνωμένο Βασίλειο.
Όπως γίνεται αντιληπτό ο Καποδίστριας είχε εξελιχθεί σε μόνιμο πονοκέφαλο για τον Μέτερνιχ. Σε μια επιστολή του τελευταίου προς την, γερμανικής καταγωγής, κρυφή ερωμένη του και σύζυγο του Ρώσου πρίγκιπα Κρίστοφερ Λίβεν αναφέρει ότι “η παρουσία του Κερκυραίου με εξοργίζει. Το μυαλό μου μού λέει ότι ο Καποδίστριας δεν έχει καθόλου μυαλό. Στοιχηματίζω όμως ότι το ίδιο θα λέει κι εκείνος για μένα… Στην πραγματικότητα όμως υπάρχει μόνον αυτός και τελικά επιβάλλει τις γνώμες του. Ο Ρώσος υπουργός Νέσελροντ είναι πολιτικά νεκρός. Μπροστά στον Καποδίστρια είναι σαν να μην υπάρχει”. Ο Αυστριακός καγκελάριος είχε πολλές ερωμένες που ανήκαν στην τάξη των ευγενών και ήταν παντρεμένες με διάφορους αξιωματούχους, τις οποίες χρησιμοποιούσε και ως πληροφοριοδότες.
Στο σημείο αυτό αξίζει το κόπο ν’ αναφερθεί ένα γνωμικό του Μέτερνιχ που φανερώνει τον ψυχισμό του για τις γυναίκες. Ο άντρας, πριν βγει έξω, σκέφτεται: «Πώς πρέπει να συμπεριφερθώ» και η γυναίκα: «Τι πρέπει να φορέσω;»
Στα 1818, τα μέλη της Ιερής Συμμαχίας βρίσκονταν αντιμέτωπα με το ισπανικό ζήτημα (δηλαδή την διαμάχη Ισπανίας και Βραζιλίας για την κατοχή του Ρίο ντε λα
Πλάτα), την τύχη του στρατού κατοχής της Γαλλίας και διάφορα άλλα ζητήματα. Είναι η εποχή που ο κόμης Μέτερνιχ βρίσκεται στον κολοφώνα της δόξας του
και η εποχή που ο Ιωάννης Καποδίστριας γνωρίζει πως αντενδείκνυται κάθε επαναστατικό κίνημα – πόσο μάλλον ελληνικό- έχοντας απέναντί του τον Μέτερνιχ και τον Άγγλο υπουργό εξωτερικών Κάστλρεΐ που διασφάλιζαν την ακεραιότητα της Οθωμανικής αυτοκρατορίας.
Στα 1820, ο Μέτερνιχ πίεζε να παρθούν μέτρα κατά των όπου γης επαναστατών. Με αφορμή τα κινήματα στην Ιταλία και Ισπανία, πραγματοποιήθηκε ένα συνέδριο στο Τροππάου της Σιλεσίας (σημερινή περιοχή της Τσεχίας) που χαρακτηριστικό του ήταν η οικεία και άτυπη φύση του. Ο Καποδίστριας δεν μπόρεσε να αποτρέψει την ληφθείσα απόφαση που μεθόδευσε ο Μέτερνιχ που υποχρέωνε τα συμβαλλόμενα τρία μέρη (Αυστρία, Ρωσία, Πρωσία) κι όχι την Αγγλία & Γαλλία μιας και δεν λήφθησαν υπόψη οι εισηγήσεις τους, σε ανάληψη κοινής δράσης εναντίον επαναστάσεων.
Εδώ παρατηρούμε μια πρώτη «ρωγμή» στο μέχρι τότε αραγές μέτωπο των μεγάλων ευρωπαΐκών δυνάμεων που διακόπτοντας τις εργασίες στο Τροππάου θα τις ξανάρχιζαν στις 26 Ιανουαρίου 1821 στο Λάυμπαχ η κατάληξη του οποίου στις 12 Μαΐου 1821 δεν έφερε και πάλι την προσυπογραφή της Αγγλίας & Γαλλίας.
Η Αγγλία διαφώνησε τόσο στο Τροππάου, όσο και στο Λάυμπαχ με τις αρχές της «Ιεράς Συμμαχίας» για στρατιωτικές επεμβάσεις , αφού προτιμούσε τη μέθοδο της οικονομικής διείσδυσης. Με οικονομικές συμβάσεις και με δάνεια υπό επωφελείς για τον δανειστή όρους η αγγλική οικονομική διείσδυση ήταν πιο κερδοφόρα κι οδηγούσε σε διαρκέστερη εξάρτηση του δανειζόμενου από το δανειστή.
Η Γαλλία δεν ήθελε ούτε τη Ρωσία, ούτε την Αγγλία να προωθηθούν εις βάρος της στην Οθωμανική Αυτοκρατορία και μάλιστα στην ανατολική Μεσόγειο. Έτσι, ακολουθώντας την «Ιερά Συμμαχία», προωθούσε και τα δικά της συμφέροντα στην περιοχή.
Όταν ξέσπασε η ελληνική επανάσταση το 1821, ο Μέτερνιχ προέδρευε του
Συνεδρίου του Λάυμπαχ. Εκεί βρήκε τον τσάρο Αλέξανδρο Α’ η επιστολή του Αλέξανδρου Υψηλάντη, που του ζητούσε να βοήθησει τους Έλληνες ν’ απαλλαγούν
από τον τουρκικό ζυγό. Ο τσάρος τη διάβασε υπερήφανος για τον υπασπιστή του. «Πάντα έλεγα πως είναι γενναίος άνθρωπος», ακούστηκε να λέει. Ο Μέτερνιχ ξεσήκωσε τους πάντες εναντίον των Ελλήνων. Ο καγκελάριος της Αυστρίας Μέτερνιχ, δυσαρεστημένος από τα νέα για την επανάσταση, προσπάθησε να πείσει τον τσάρο της Ρωσίας να τηρήσει στάση εναντίον των Ελλήνων. Ο φόβος του Μέτερνιχ, όπως και των άλλων δυνάμεων, ήταν ότι εμπλοκή της Ρωσίας σε πόλεμο κατά της Τουρκίας θα άλλαζε τις ισορροπίες στην Ευρώπη καθώς θα ισχυροποιούσε τη Ρωσία και θα την έφερνε στη Μεσόγειο.
Μόνο χάρη στις προσπάθειες του Καποδίστρια, η Ρωσία κράτησε απέναντι στην ελληνική επανάσταση ουδέτερη στάση κι όχι εχθρική, όπως ο Μέτερνιχ ήθελε. Εδώ φανερώνεται ότι και με την μη άσκηση ουδεμίας ενέργειας ασκείται πολιτική (πράξη).
Έτσι αντιλαμβανόμαστε γιατί η ελληνική επανάσταση ήταν εκείνη η οποία κατάφερε το καίριο πλήγμα ενάντια στο δημιούργημα της «Τετραπλής Συμμαχίας» του 1815.
Παρά τη σύμπραξη των υπερδυνάμεων της εποχής (κατά Wartz σ’ ένα συστημικό πολυπολικό επίπεδο), δεν κατόρθωσε ν’ αποτρέψει τον ξεσηκωμό των Ελλήνων, αν και έσπευσε να τον καταδικάσει, και αμέσως μόλις συντελέστηκε το 1821 και στο Συνέδριο της Βερόνας. το 1822.
Οι Έλληνες ζητούσαν από το 1824 βοήθεια από την Αγγλία ενώ οι υπόλοιπες μεγάλες ευρωπαΐκές δυνάμεις έμεναν αδρανείς ή είχαν εχθρική στάση απέναντί τους, με κορυφαία βέβαια την Αυστρία του Μέτερνιχ.
Όμως γίνεται παραδεκτό η πολιτική δεν έχει θέσφατα, (δηλ. εφόσον η καθημερινή πραγματικότητα κρίνει αν η πορεία που ακολουθεί η εκάστοτε πολιτική ηγεσία είναι η ορθή), οδήγησε τα αλληλοσυγκρουόμενα συμφέροντα των εταίρων ν ’ ακολουθήσουν διαφορετικούς δρόμους. Έτσι όσον αφορά το Ανατολικό Ζήτημα λίγα χρόνια μετά, τα δύο από τα μέλη της «Ιεράς Συμμαχίας», η Ρωσία πλέον με τσάρο τον Νικόλαο Α’, αδελφό του θανόντα Αλεξάνδρου Α’ που επιδίωκε να επιβληθεί ως μεγάλη δύναμη και να παίξει τον ρόλο του προστάτη των ορθοδόξων Ελλήνων, και η Γαλλία που μέχρι τότε έπαιζε δευτερεύοντα ρόλο στο αγγλορωσικό παιχνίδι, απεφάσισαν να συμπράξουν με την Αγγλία στη ναυμαχία του Ναυαρίνου στις 20 Οκτωβρίου 1827 που αποτέλεσε ένα θετικά καταλυτικό βήμα στο μέχρι τότε διπλωματικό πεδίο υπέρ του Ελληνικού ζητήματος.
Φυσικά το όψιμο ενδιαφέρον των τριών συμμάχων δεν πήγαζε από την ειλικρινή αγάπη τους για τον δοκιμαζόμενο ελληνικό λαό και για την Ελλάδα. Το ενδιαφέρον τους βασικά ξεκινούσε από τις μεταξύ τους αντιζηλίες στον αγώνα τους για το προβάδισμα και την επιρροή στο νευραλγικό αυτό χώρο. Η σταδιακή κατάρρευση και παρακμή του «μεγάλου ασθενούς», της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, αύξησε το ενδιαφέρον τους για την έκβαση του αγώνος των Ελλήνων.
Σε όλα τούτα τα τεκταινόμενα των ετών 1826 – 27, ο καγκελάριος Μέτερνιχ
όπως και στην Ιουλιανή επανάσταση του 1830 στην Γαλλία που οδήγησε στην ανατροπή του βασιλιά Κάρολου 10ου, όπως και στην βελγική το 1834, δεν μπόρεσε να ορθώσει αντιστάσεις προς αποτροπή της οριστικής διάλυσης της «Ιεράς Συμμαχίας».
Παρ’ όλα αυτά παρέμεινε ακλόνητος στο πόστο του, αν και έχασε ένα μέρος της δύναμης του μετά τον θάνατο του αυτοκράτορα Φραγκίσκου Α΄ το 1835.
Καθώς το πρώτο μισό του 19ου αιώνα πλησίαζε στην ολόκληρωσή του, η Αυστρία του Μέτερνιχ και του αυτοκράτορά του Φερδινάρδου προσαρτούσε ότι απέμενε από την Πολωνία, κατακτούσε τη Φεράρα και προκαλούσε τα μικρά ιταλικά κράτη που άρχιζαν να βλέπουν προς την εθνική τους δικαίωση.
Στα 1848 όλη η Ευρώπη «φλεγόταν» από μια επαναστατική ορμή από τα Βαλκάνια έως τον Ατλαντικό. (Γαλλία, γερμανικά κράτη, Ουγγαρία, κ.α).
Η γηραιά ήπειρος ζούσε μέσα σε κοινωνικές και εθνικές αναστατώσεις που τη συγκλόνιζαν. Η αντίδραση μεθόδευε τη δική της παρέμβαση!
Συγκεκριμένα στο Παρίσι ο βασιλιάς Λουδοβίκος – Φίλιππος έφυγε για το Λονδίνο, ο λαός κατέλαβε το κοινοβούλιο κι ανακήρυξε τη δεύτερη δημοκρατία. Ήταν 25 Φεβρουαρίου 1848.
Στις 29 του ίδιου μήνα, τα νέα από το επαναστατημένο Παρίσι έφτασαν στη Βιέννη. Σαν από σύνθημα, ο λαός ξεσηκώθηκε ζητώντας σύνταγμα. Ο Μέτερνιχ προσπάθησε να πείσει τον αυτοκράτορα Φερδινάνδο ν’ αρνηθεί. Όμως, είχαν αλλάξει οι καιροί. Παραιτήθηκε από υπουργός. «Είμαι αυτό που υπήρξα», είπε. Στις 13 Μαρτίου, ο λαός ξεσηκώθηκε και τον πήρε στον κυνήγι. Καθώς η νύχτα απλωνόταν, ένα δίτροχο αμάξι γλιστρούσε στους δρόμους της Βιέννης. Το έσερνε ένα μόνο άλογο και το οδηγούσε ένας μόνον αμαξάς. Κουβαλούσε ένα μεγάλο πανέρι. Μέσα στο πανέρι, αδύναμος και γερασμένος, ο 75χρονος άλλοτε πανίσχυρος υπουργός πρίγκιπας Κλέμενς Μέτερνιχ το έσκαγε για την Αγγλία, να συναντήσει τον ήδη εγκατεστημένο εκεί πρώην βασιλιά της Γαλλίας. Η Αγγλία, άλλωστε, ποτέ δεν έπαυσε να αποτελεί το καταφύγιο των πάσης φύσεως καταργημένων γαλαζοαίματων.
Η Βιέννη κυριεύτηκε στις 31 Οκτωβρίου 1848 από κινηματίες. Παραιτήθηκε ο Φερδινάνδος και αυτοκράτορας ανέλαβε στις 2 Δεκεμβρίου ο Φραγκίσκος Ιωσήφ.
Το 1851, ο Μέτερνιχ επέστρεψε στη Βιέννη. Τα πράγματα είχαν ησυχάσει για τους κρατούντες σε ολόκληρη την ήπειρο. Όμως, κανένας πια δεν ήθελε να τον ακούσει. Αποσύρθηκε από την πολιτική. Πέθανε το 1859 σε ηλικία 86 χρόνων προλαβαίνοντας έτσι να δει τον θάνατο της δεύτερης Γαλλικής Δημοκρατίας, που ουσιαστικά τον έριξε από την εξουσία. Στις 14 Ιανουαρίου 1852, το νέο γαλλικό σύνταγμα ήταν έτοιμο. Στις 7 Νοεμβρίου, η νεοσύστατη γερουσία πρότεινε ο πρόεδρος της δημοκρατίας να γίνει κληρονομικός αυτοκράτορας. Ένα ακόμη δημοψήφισμα επικύρωσε την πρόταση. Στη 1 Δεκεμβρίου 1852, ο Λουδοβίκος Βοναπάρτης έγινε «αυτοκράτορας με την ψήφο του λαού» ως Ναπολέων Γ’.
Συμπερασματικά οι πρακτικές εφαρμογές του Κλέμενς Μέτερνιχ (όπως των Ρισελιέ, Μπίσμαρκ, Ρούσβελτ, Τσώρτσιλ, Ντε Γκώλ και Κίσσινγκερ) όσον αφορά το πολιτικό πεδίο έχουν ταυτιστεί σε μεγάλο βαθμό με την θεωρία στις Διεθνείς Σχέσεις του πολιτικού ρεαλισμού στην εξωτερική πολιτική.
Σε αντίθεση με τους φιλελεύθερους (π.χ πρόεδρο των ΗΠΑ Γούντροου Ουίλσον)
οι ρεαλιστές θα μπορούσαμε να πούμε ότι είναι απαισιόδοξοι αναφορικά με τη διεθνή πολιτική. Οι ρεαλιστές συμφωνούν ότι η δημιουργία ενός ειρηνικού κόσμου θα ήταν ευκταία (δηλαδή επιθυμούν να πραγματωθεί) αλλά δεν βλέπουν κανέναν τρόπο διαφυγής από τον σκληρό κόσμο του ανταγωνισμού ασφαλείας και του πολέμου. Η δημιουργία ενός ειρηνικού κόσμου είναι αδιαμφισβήτητα μια ελκυστική ιδέα αλλά περισσότερο είναι μία ιδέα που αναπτύσσεται στα πλαίσια του ουτοπισμού.
Κλείνοντας αναφέρω μια ακόμα αντιπροσωπευτικά ανθελληνική ρήση του Μέτερνιχ : «μερικές εκατοντάδες χιλιάδες παλουκωμένοι πέρα από τα ανατολικά προάστια δεν είναι και σπουδαίο πράγμα».
Όλα αυτά όμως δεν τον κατατάσσουν τρελό. Δίνουν απλά το στίγμα μιας ακραίας γεωπολιτικής οπτικής σ’ ένα συγκεκριμένο χωροχρόνο που εξυπηρετεί ασαφηνισμένο σκοπό με απτό στόχο.-.