Η υποχώρηση του πολιτειακού συστήματος της πόλης-κράτους και η επικράτηση της μοναρχίας, που συνεπαγόταν τη μείωση της δύναμης των πολιτών και τον περιορισμό της ανάμειξής τους στα κοινά, επέφερε αλλαγές και στο κοινωνικό σύστημα που ήταν άρρηκτα συνδεδεμένο με αυτή.
Επίσης, το ιδεώδες του πολίτη -κυρίαρχο στην κλασική δημοκρατία- αντικαταστάθηκε με το κυνήγι του πλούτου και τις έντονες φιλοδοξίες για κοινωνική άνοδο. Αυτά αποτελούσαν τις νέες αξίες που προβάλλονταν στον ελληνιστικό κόσμο, στον οποίο το άτομο ως υπήκοος των τεράστιων γεωγραφικά κρατών απόκτησε πια "κοσμοπολίτικη" συνείδηση.
Ένα χαρακτηριστικό της νέας εποχής ήταν η αυξανόμενη ανισότητα στην κατανομή του πλούτου και η εμφάνιση μιας αριστοκρατίας αστών. Οι εύποροι πολίτες γίνονταν πλουσιότεροι, ενώ το εισόδημα των κατώτερων κοινωνικών τάξεων ελαχιστοποιούνταν. Αυτές οι συνθήκες σε συνδυασμό με την αύξηση του αριθμού των δούλων προκάλεσαν μεγάλη δυσαρέσκεια στα ασθενέστερα οικονομικά στρώματα του πληθυσμού, με αποτέλεσμα να εκδηλωθούν στάσεις κατά τα τέλη του 2ου και τον 1ο αιώνα π.Χ., περίοδο επέκτασης της ρωμαϊκής κυριαρχίας στον ελληνιστικό κόσμο.
Η κινητικότητα του πληθυσμού και οι μεταναστεύσεις Ελλήνων προς τα νέα βασίλεια συνέβαλαν στην εξάπλωση των ελληνικών πολιτισμικών στοιχείων και στη δημιουργία της κοινής, -μιας καινούργιας γλώσσας που έφερε στοιχεία των παλαιών ελληνικών διαλέκτων- σε γεωγραφικές περιοχές που εκτείνονταν μέχρι τα βάθη της Ανατολής. Η ίδρυση ελληνικών πόλεων και στρατιωτικών οικισμών, κοιτίδων των ελληνικών θεσμών, ήταν καθοριστικής σημασίας σε αυτή τη διαδικασία. Τέλος, η συνύπαρξη ελληνικών και επιτόπιων πολιτισμικών στοιχείων οδήγησε σε αλληλεπιδράσεις και στην εμφάνιση ενός πολιτιστικού πλουραλισμού.