H Καρόλα Άιζενμπεργκ είχε μία συναρπαστική ζωή. Έσπασε τα στερεότυπα για το φύλο της, ως πρύτανης στο ΜΙΤ και το Harvard. Συνέβαλε στην ίδρυση της μη κερδοσκοπικής οργάνωσης Physicians for Human Rights, η οποία βραβεύθηκε με Νόμπελ Ειρήνης το 1997 για την καμπάνια της κατά των ναρκοπεδίων, ενώ η ίδια έδωσε τεράστιο αγώνα για την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Ήταν η εξαιρετική ψυχίατρος που δε σταμάτησε να εκφράζει τα πιστεύω της και να παλεύει για τις γυναίκες τις επιστήμης.
Η Καρόλα Άιζενμπεργκ ενδιαφερόταν πάντα για το διπλανό της. Προερχόταν από οικογένεια κοινωνικών προσφύγων από τη Ρωσία, ενώ η εκείνη γεννήθηκε στην Αργεντινή. Μόνη της αποφάσισε να ασχοληθεί με την ψυχιατρική – όλα ξεκίνησαν μία μέρα που, ως έφηβη, συνόδευε τον πατέρα της σε ένα ίδρυμα ψυχικών νοσημάτων. Είδε εκατοντάδες ασθενείς αλυσοδεμένους στα κρεβάτια τους – μία εικόνα που τη στοίχειωσε.
Πήγε στις ΗΠΑ και πάλεψε για τα δικαιώματα των γυναικών, ξεχώρισε ως διδάκτορας στο ΜΙΤ – έγινε, μάλιστα, η πρώτη γυναίκα που βρέθηκε στο Ακαδημαϊκό Συμβούλιο της σχολής. Έπειτα, από το 1978 ως το 1990, υπήρξε πρύτανης στην Ιατρική Σχολή του Harvard – για μία ακόμη φορά, καμία γυναίκα δεν είχε βρεθεί στη θέση εκείνη.
Τη δεκαετία του ’80, επισκέφθηκε το Ελ Σαλβαδόρ, τη Χιλή και την Παραγουάη προκειμένου να καταγράψει τον τρόπο με τον οποίο το απολυταρχικό καθεστώς καταπατούσε τα δικαιώματα των πολιτών. «Ποτέ μου δεν θα πίστευα ότι οι άνθρωποι θα μπορούσαν να κάνουν κάτι τέτοιο σε άλλους ανθρώπους», θα έλεγε αργότερα. Ήταν ιδιαίτερα ευαίσθητη με το συγκεκριμένο ζήτημα – κυρίως επειδή το είχε βιώσει η ίδια. Κατά τη διάρκεια του «βρώμικου πολέμου» της Αργεντινής, «εξαφανίστηκαν» συγγενείς της, οι οποίοι στην πραγματικότητα είχαν δολοφονηθεί από τους δικτάτορες.
«Έχω μιλήσει με φοιτητές μου για την κακοποίηση επί δικτατορίας», έχει δηλώσει, «και ένιωσα πως ήταν ηθική μου υποχρέωση να κάνω κάτι για αυτό». Το 1986, λοιπόν, μαζί με μία ομάδα γιατρών ίδρυσε την Physicians for Human Rights (PHR), με σκοπό να βοηθήσει τα θύματα.
Οι PHR, σε συνεργασία με έναν ακόμη οργανισμό, τον Human Rights Watch, έφεραν στο φως μία τεράστια απειλή για τη δημόσια υγεία – και ιδιαίτερα των παιδιών: Τα ναρκοπέδια της Καμπότζης. Σε αναφορά τους, έκαναν έκκληση για διεθνή απαγόρευση του όπλου αυτού, με πέντε ακόμη οργανώσεις πραγματοποίησαν τη Διεθνή Εκστρατεία για την Απαγόρευση των Ναρκών και, για τη δράση τους αυτή, βραβεύθηκαν με Νόμπελ Ειρήνης το 1997.
Ποια ήταν αυτή η εξαιρετική γυναίκα;
Γεννήθηκε ως Καρολίνα Μπλίτζμαν, το 1917, στο Μπουένος Άιρες. Μεγάλωσε δίπλα σε ένα σφαγείο ζώων, όπου ο πατέρας της εργαζόταν στα κρυφά.
Όταν τελείωσε το σχολείο, ξεκίνησε να εργάζεται σε ένα ψυχιατρικό ίδρυμα και αργότερα αποφάσισε να ασχοληθεί με την ιατρική – γνώριζε από πριν, όμως, πως σκοπός της ζωής της ήταν να βοηθά τους ανθρώπους.
«Έπρεπε να γίνω γιατρός και να κάνω περισσότερα από το να στέλνω κάρτες σε οικογένειες και να δίνω κουπόνια για να αγοράσουν γαλοπούλα τα Χριστούγεννα», είπε το 2008.
Φοίτησε, λοιπόν, στο Πανεπιστήμιο του Μπουένος Άιρες, πήρε το πτυχίο της το 1944 και άνοιξε τα φτερά της. Προκειμένου να μη δυσκολευτεί με τη γραφειοκρατία, αρνήθηκε την πρόταση της Άννα Φρόυντ για μία πρακτική στην παιδοψυχολογία. Αντί για αυτό, πήγε στο Πανεπιστήμιο Johns Hopkins των ΗΠΑ, όπου τη δίδαξε ο Λίο Κάνερ, ο άνθρωπος που πρώτος εισήγε τον όρο «αυτισμός». Μέχρι το 1968, εργαζόταν ως ψυχίατρος στο πανεπιστημιακό νοσοκομείο Johns Hopkins, ενώ συνέχισε στο ΜΙΤ.
Από τη στιγμή που πάτησε το πόδι της στις ΗΠΑ, το 1945, άλλαξε το όνομά της. Η Καρολίνα έγινε Καρόλα κι απέκτησε αμερικανική υπηκοότητα τέσσερα χρόνια μετά. Παντρεύτηκε δύο φορές – το ’46 με τον Μάνφρεντ Γκούτμαχερ, o οποίος ασχολούταν με την ψυχιατρική της εγκληματολογίας, και το 1967 με τον Λέον Άιζενμπεργκ, έναν από τους κορυφαίους μελετητές του αυτισμού.
Η Καρόλα Άιζενμπεργκ ήξερε από μικρή ότι θα ανέτρεπε τα πάντα. Ως μαθήτρια, ήταν από τις ελάχιστες που ονειρεύονταν το Πανεπιστήμιο. Ως φοιτήτρια, περιτριγυριζόταν από άνδρες. Όταν έφυγε από την Αργεντινή, οι γυναίκες δεν είχαν καν δικαίωμα ψήφου. Εκείνη, ποτέ δεν υπέκυψε στο σεξισμό.
«Μας αγνοούσαν επειδή ήμασταν γυναίκες», έγραψε σε άρθρο της την εφημερίδα The New England Journal of Medicine, το 1989. «Ποτέ δε βίωσα το σεξισμό γιατί έμαθα αργότερα ότι οι καθηγητές μου ήταν τόσο σίγουροι πως θα παντρευόμουν και θα παρατούσα την ιατρική, οπότε δε μου έδωσαν σημασία».
Άνοιξε το δρόμο για τις συναδέλφους της με το θάρρος και τη συμπόνοια. Δεν τις έβλεπε ανταγωνιστικά, ενώ ενθάρρυνε τους άνδρες να εκφράζουν τα συναισθήματά τους.
«Μην ξεχνάτε, δεν κάνω καμπάνια υπέρ του κλάματος πριν τον ύπνο», είχε πει σε συνέντευξή της στους New York Times, το 1979. «Οι ασθενείς έχουν ανάγκη από τη δύναμη του γιατρού, αλλά η δύναμη δεν ταιριάζει πάντα με τη συμπόνοια».
Η Κάρολα Άιζενμπεργκ έφυγε από τη ζωή στις 19 Μαρτίου 2021. Ήταν 103 ετών και είχε αλλάξει τον κόσμο.