O μύθος για τον πατέρα της αστρονομίας Γαλιλαίο είναι πως φεύγοντας από την Ιερά Εξέταση επέμεινε στην άποψη του αναφωνώντας «Και όμως γυρίζει». Η διαμάχη του με τη Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία, ένα παράδειγμα σύγκρουσης της εξουσίας με την ελευθερία της σκέψης και ειδικά με την επιστήμη στη Δυτική κοινωνία, τον υπέβαλε σε τρομερούς διωγμούς και από την κοινότητα των αριστοτελικών επιστημόνων του Πανεπιστημίου της Πάδοβας, που αμφέβαλαν για την εγκυρότητα των αστρονομικών του ανακαλύψεων, αλλά και από την εκκλησία, καθώς δεν αναδείκνυε –όσο θα έπρεπε τουλάχιστον– τη θεία παντοδυναμία έναντι της επιστημονικής-φυσικής αλήθειας. Καταδικάστηκε από την Ιερά Εξέταση για την ηλιοκεντρική του θεωρία, στην οποία δεν έπαψε ποτέ να πιστεύει, το 1633, και του απαγορεύθηκε να διδάσκει και να υποστηρίζει δημόσια τις απόψεις του.
Ο Γαλιλαίος από τον Ρούμπενς το 1630.
Για το έργο του «Διάλογος περί των δύο Μεγίστων Συστημάτων του Κόσμου» που δημοσιεύθηκε το 1632, ένα χρόνο πριν από την καταδίκη του, ο Γαλιλαίος είχε αναπτύξει μια μεγάλη αλληλογραφία. Έτσι, πριν λίγες μόλις μέρες ανακαλύφθηκε στα αρχεία της Βασιλικής Εταιρείας Επιστημών της Βρετανίας ένα πρωτότυπο γράμμα που μέχρι σήμερα ήταν χαμένο και στο οποίο ο Γαλιλαίος για πρώτη φορά παρέθετε σε έναν Ιταλό φίλο του τα «αιρετικά» ηλιοκεντρικά επιχειρήματά του. Το επτασέλιδο γράμμα φέρει την υπογραφή του “G.G.” (Galileo Galilei) και είχε γραφτεί στις 21 Δεκεμβρίου 1613.
Η επιστολή αυτή ήταν γνωστή καθώς κυκλοφορούσαν αντίγραφά της γύρω από τα οποία έχουν εξυφανθεί διάφορες θεωρίες συνωμοσίας, όπως ότι η Ιερά Εξέταση είχε «μαγειρέψει» μια πιο «αιρετική» εκδοχή του γράμματος για να τον ενοχοποιήσει ή ότι είχε σταλεί από έναν αντίπαλο και καταδότη του στην Ιερά Εξέταση.
Το περιοδικό «Nature» αποκάλυψε ότι ο ίδιος ο Γαλιλαίος έχοντας συναίσθηση των επικίνδυνων για τη ζωή του θεωριών του έγραψε μια επιστολή στην οποία τις αναφέρει με μετριοπάθεια, την έστειλε στο φίλο του, τον μαθηματικό Μπενεντέτο Καστέλι του Πανεπιστημίου της Πίζα, και του ζήτησε να την προωθήσει στο Βατικανό ως πρωτότυπη. Η πρώτη, γνήσια, αιρετική επιστολή ήταν ήδη στα χέρια της Ιεράς Εξέτασης. Αυτή η εκδοχή της επιστολής είναι σήμερα κρυμμένη στα μυστικά αρχεία του Βατικανού. Την είχε στείλει στη Ιερά Εξέταση στη Ρώμη, στις 7 Φεβρουαρίου 1615, ο δομινικανός μοναχός Νικολό Λορίνι. Λίγες μέρες μετά, στις 16 Φεβρουαρίου, ο Γαλιλαίος έγραψε στον κληρικό φίλο του στη Ρώμη Πιέρο Ντίνι, λέγοντάς του ότι το γράμμα με το οποίο ο Λορίνι τον κατέδωσε στην Ιερά Εξέταση, δεν ήταν το αυθεντικό και του προώθησε μια άλλη εκδοχή της επιστολής του. Καθώς το 1600, η Ιερά Εξέταση είχε κάψει στην πυρά τον Δομινικανό κληρικό και μαθηματικό Τζιορντάνο Μπρούνο για αιρετικές απόψεις, ο Γαλιλαίος είχε κάθε λόγο να φοβάται.
Στο σκοτάδι των αρχείων της Βασιλικής Εταιρείας έμεινε απαρατήρητη η επιστολή από τους μελετητές για 250 τουλάχιστον χρόνια μέχρι να την ανακαλύψει εντελώς τυχαία και ενώ ερευνούσε άλλο θέμα, ο ιστορικός Σαλβατόρε Ρικιάρντο του Πανεπιστημίου του Μπέργκαμο. Ερευνητής και Βιβλιοθήκη εξεπλάγησαν από την ανακάλυψη η οποία δημοσιεύθηκε με πολλά συμπεράσματα στο περιοδικό «Notes and Records» της Βασιλικής Εταιρείας.
Στην επιστολή ο Γαλιλαίος για πρώτη φορά τονίζει ότι η επιστημονική έρευνα πρέπει να είναι απαλλαγμένη από το θεολογικό δόγμα, αναφέρει ότι οι αναφορές της Βίβλου σε αστρονομικά συμβάντα δεν πρέπει να ληφθούν υπόψη στην κυριολεξία και επισημαίνει ότι οι θρησκευτικές αρχές που ισχυρίζονται το αντίθετο, δεν έχουν τις κατάλληλες γνώσεις για να κρίνουν σωστά. Αναφέρει πάντως ότι το ηλιοκεντρικό μοντέλο, ότι η Γη περιφέρεται πέριξ του Ηλίου, που είχε παρουσιάσει ο Πολωνός αστρονόμος Κοπέρνικος πριν περίπου 70 χρόνια (το 1543), δεν είναι ασύμβατο με τη Βίβλο. Οι επιστολές τις οποίες μάλλον άλλαξε ο Γαλιλαίος, σχεδόν πλαστογραφώντας τον εαυτό του, έχουν δημιουργήσει πολλούς πονοκεφάλους στους μελετητές του και άλλα τόσα μπερδέματα σχετικά με την αυθεντικότητά τους.