Back to top

Ευστράτιος Ντελάρωφ: Ο πρώτος Έλληνας που έφθασε στην Αλάσκα

08/09/2019 - 08:49

Το 1741, ο Βίτους Μπέρινγκ ανακαλύπτει τις ακτές της Αλάσκας. Ένας νέος εμπορικός δρόμος μόλις είχε ανοίξει για τους Ρώσους. Εκείνος του γουνεμπόριου της φώκιας. Το 1743 οι πρώτες Ρωσικές εμπορικές ενώσεις είχαν ήδη αρχίσει να δραστηριοποιούνται στην περιοχή και να στήνουν τους πρώτους κυνηγετικούς και εμπορικούς σταθμούς στις Αλεούτιες Νήσους. Οι Ρώσοι, αντί να επιδίδονται οι ίδιοι στο κυνήγι της φώκιας, ανάγκαζαν τους γηγενείς πληθυσμούς των νησιών να το κάνουν για εκείνους, αιχμαλωτίζοντας μέλη των οικογενειών τους τα οποία απελευθέρωναν όταν τους παρέδιδαν την επιθυμητή ποσότητα σε γούνες. Καθώς στην περιοχή έφταναν ολοένα και περισσότεροι Ρώσοι γουνέμποροι, το 1759 ιδρύθηκε στο νησί της Ουναλάσκα ο πρώτος ρωσικός οικισμός της Ρωσικής Αμερικής (σημερινή πολιτεία της Αλάσκα). Το 1762, οι καταπιεσμένοι Αλεούτιοι του νησιού εξεγέρθηκαν, καταστρέφοντας τον οικισμό μαζί με τέσσερα ρωσικά πλοία που βρίσκονταν εκεί, σκοτώνοντας εκατοντάδες Ρώσους. Το 1764 ο Ιβάν Μακσίμοβιτς Σολόβιεφ με το πλοίο Πιέτρ ι Πάβελ (Πέτρος και Παύλος) φτάνει στον οικισμό της Ουναλάσκα και τον βρίσκει κατεστραμμένο. Αφού έμαθε από τους επιζήσαντες τι είχε γίνει, προχώρησε σε αντίποινα που στοίχισε την ζωή σε χιλιάδες Αλεούτιους. Μαζί με τον Σολόβιεφ, ήταν και ένας Έλληνας. Ο Ευστράτιος Ντελάρωφ. 

Battle_of_Sitka_by_Louis_S_Glanzman

   Ο Ευστράτιος Ιβάνοβιτς (Ιωάννου) Ντελάρωφ γεννήθηκε το 1740, αδιευκρίνιστο το πού ακριβώς. Έφυγε μικρός από την πατρίδα του και αρχικά εγκαταστάθηκε στην ελληνική παροικία της Ρωσικής τότε, Ουκρανικής σήμερα, πόλης Νιζίν. Από εκεί, αναζητώντας προφανώς μια καλύτερη τύχη, άγνωστο το πώς, βρέθηκε στην Ρωσική Άπω Ανατολή, στην Χερσόνησο Καμτσάτκα, όπου εντάχθηκε στις ρωσικές αποστολές προς την Αλάσκα. Η πρώτη του ναυτική αποστολή καταγράφεται στο ταξίδι του Σολόβιεφ το 1764 όπου ήταν μέλος του πληρώματος στο πλοίο Πέτρ ι Πάβελ (Πέτρος και Πάυλος). Ο Ντελάρωφ, συνεχίζοντας την καριέρα του στα ρωσικά πλοία και στο κυνήγι της φώκιας, σύντομα εξελίχθηκε σε Πλοίαρχος στην εταιρία των Αδελφών Πανόφ.  Για ορμητήριο του χρησιμοποιούσε έναν όρμο στο νησί Ούνγκα, κοντά στις νότιες ακτές της Χερσονήσου της Αλάσκα. Από τότε, ο όρμος αυτός έγινε γνωστός στους Ρώσους ως Όρμος Ντελάρωφ. Η ονομασία αυτή διατηρείται μέχρι και σήμερα (Delarof Harbor). Έφτασε μέχρι τον Κόλπο του Πρίγκιπα Ουίλιαμ όπου κατά την εξερεύνηση του, ήρθε σε επαφή με τους ιθαγενείς οι οποίοι πλησίασαν το πλοίο του με τα κανό. Εκείνοι του πρόσφεραν γούνες από θαλάσσιες ενυδρίδες με αντάλλαγμα γυάλινες χάντρες. Ο Ντελάρωφ έμαθε από τους ιθαγενείς πως είχαν ξανακάνει αυτή την συναλλαγή με άλλα δύο πλοία που είχαν φτάσει εκεί πριν από λίγο καιρό. Τα πλοία αυτά ήταν τα πλοία Ρεζολούσιον και Ντισκάβερι του Τζέιμς Κουκ.

Russian America 9382

  Έχοντας εξελιχθεί σε έναν από τους διακεκριμένους πλοιάρχους και έχοντας αναλάβει αρκετές αποστολές στην περιοχή της Αλάσκας, με τον καιρό έγινε συμμέτοχος σε διάφορες γουνεμπορικές επιχειρήσεις και πλοία. Κάποια στιγμή είχε πάει στην πόλη Ιρκούτσκ η οποία ήταν το εμπορικό και οικονομικό  κέντρο της Ανατολικής Σιβηρίας. Εκεί, συναντήθηκε με τον Γκριγκόρι Σελίκοφ, έναν από τους δύο συνιδρυτές της νεοσύστατης εταιρίας γουνεμπορίου Σελίκοφ – Γκολίκοφ η οποία ιδρύθηκε το 1782 και είχε την έδρα της στην πόλη. Ο Σελίκοφ, το 1783 είχε πραγματοποιήσει το πρώτο ταξίδι για λογαριασμό της εταιρίας προς την Αλάσκα με σκοπό να ιδρύσει μια σειρά από εμπορικούς σταθμούς στην περιοχή. Στο νησί Κόντιακ, στον Κόλπο των Τριών Αγίων, ίδρυσε τον πρώτο εμπορικό σταθμό της εταιρίας. Ο Σελίκοφ, αφού συμφώνησε με τον Ντελάρωφ, τον όρισε Γενικό Διευθυντή στον εμπορικό σταθμό του Κόλπου των Τριών Αγίων. O Ντελάρωφ έφτασε στον Κόλπο των Τριών Αγίων το 1787 όπου έμεινε σε αυτή την θέση για τα επόμενα τέσσερα χρόνια. Κατά την παραμονή του στο νησί, έστησε ένα φυλάκιο στην άλλη μεριά του νησιού για να ελέγχει τον Πορθμό Σελίκοφ και τις απέναντι ηπειρωτικές ακτές της Αλάσκας. Δημιούργησε επίσης έναν ακόμα σταθμό στις απέναντι ακτές βορειοανατολικά του νησιού με την ονομασία Αλεξαντρόβσκαγια, εκεί που σήμερα βρίσκεται ο οικισμός Σελντόβια. 

Russian America 627

  Οι Ισπανοί, έχοντας μάθει για την Ρωσική δραστηριότητα βόρεια των αποικιών τους στην Αμερική, το 1788 έστειλαν τον Γκονθάλο Λόπεθ δε Άρο με δύο πλοία από τις Ισπανικές Κτήσεις του Ειρηνικού Ωκεανού, να πλεύσει προς την Αλάσκα και να διαπιστώσει μέχρι που είχαν εξαπλωθεί οι Ρώσοι.  Στις 30 Ιουνίου του 1788 ανακάλυψε τον Ρωσικό σταθμό στο νησί Κόντιακ όπου και συναντήθηκε με τον Ντελάρωφ. Ο Ντελάροφ, του παρουσίασε έναν χάρτη των ακτών της Αλάσκας με τους Ρωσικούς εμπορικούς σταθμούς, αναφέροντας πως οι Ρώσοι ετοιμάζονται να καταλάβουν τον Κόλπο Νούτκα στις δυτικές ακτές της Νήσου Βανκούβερ. Ο Κόλπος Νούτκα,  είχε ανακαλυφθεί από τον Ισπανό Χουάν Πέρεθ το 1774 χωρίς να έχει πραγματοποιήσει κάποια αποβίβαση στην περιοχή. Το 1778 όμως, τον ανακάλυψε και ο Τζέιμς Κουκ ο οποίος έγινε ο πρώτος ευρωπαίος που αποβιβάστηκε αξιώνοντας την περιοχή για το Βρετανικό Στέμμα. Από τότε άρχισε μια διαμάχη μεταξύ των Ισπανών και των Βρετανών για την κυριότητα της περιοχής στην οποία ευδοκιμούσε το εμπόριο γούνας, καθώς εκεί οι ευρωπαίοι μπορούσαν να προμηθεύονται γούνες από τους ιθαγενείς με ασήμαντα ανταλλάγματα (Οι Ισπανοί τις είχαν ανταλλάξει με κοχύλια ενώ οι Άγγλοι με σιδερένιες πλάκες). Αν και η πληροφορία περί κατάληψης του Νούτκα από τους Ρώσους που έδωσε ο Ντελάρωφ στον Άρο σε κάποιες σύγχρονες αναφορές παρουσιάζεται ως παραπλανητική με σκοπό να αποτραβήξει τους Ισπανούς από την Αλάσκα επικεντρώνοντας το ενδιαφέρον τους στις κοντινές βόρειες περιοχές των αποικιών τους, η Μεγάλη Αικατερίνη πράγματι είχε δώσει εντολή να προετοιμαστούν  τέσσερα πολεμικά πλοία και να πλεύσουν από το νησί Κρόνσταντ προς τον Κόλπο Νούτκα και να τον καταλάβουν προκειμένου να ανακόψουν την όποια προσπάθεια των Βρετανών να δραστηριοποιηθούν στην περιοχή. Η αποστολή αυτή όμως ματαιώθηκε από την ίδια την Αυτοκράτειρα ώστε τα πλοία να ενισχύσουν τις ρωσικές δυνάμεις στον επερχόμενο Ρώσο-Σουηδικό Πόλεμο. Οι Ισπανοί, εκμεταλλευόμενοι την προσωρινή αδυναμία των Ρώσων να καταλάβουν τον κόλπο, τον κατέλαβαν εκείνοι και ίδρυσαν τον οικισμό Σάντα Κρουζ δε Νούκα ο οποίος ήταν και ο πρώτος ευρωπαϊκός οικισμός στις δυτικές ακτές του Καναδά.

Russian America 0292

  Εκτός από τον Άρο, ο Ντελάρωφ είχε δεχθεί στο Κόντιακ και πλοία από άλλες εξερευνητικές αποστολές των ευρωπαϊκών δυνάμεων. Εκείνοι που τον συνάντησαν τον περιέγραψαν ως έναν καλό και δίκαιο διοικητή ο οποίος σεβόταν τους αυτόχθονες και ήταν φιλικός με όλους. Όταν το 1791 έφυγε από το Κόντιακ, συνέχισε να δραστηριοποιείται στο Ιρκούτσκ, στην έδρα της εταιρίας του Σελίχοφ. Μετά τον θάνατο του Σελίχοφ το 1795, έγινε ο ένας από τους δύο άνδρες που είχαν αναλάβει τις εμπορικές υποθέσεις τις εταιρίας. Το 1799 ο Τσάρος Παύλος ο Πρώτος, αξιώνοντας το νότιο σύνορο της Ρωσικής Αμερικής στον 55ο γεωγραφικό παράλληλο (εκεί που σήμερα βρίσκονται τα νότια όρια της Αλάσκας), παραχωρεί στην Ρωσική Αμερικανική Εταιρία το εμπορικό μονοπώλιο της περιοχής και την κατά βούληση δημιουργία αποικιών, απαγορεύοντας στις υπόλοιπες Ρωσικές εταιρίες να δραστηριοποιηθούν στην περιοχή παρά μόνο αν προσχωρήσουν στην Ρωσική Αμερικανική Εταιρία. Ο Ντελάρωφ, προσχώρησε ως μέτοχος στην εταιρία, μετακόμισε στην Αγία Πετρούπολη όπου ήταν η έδρα της, και έγινε μέλος του διοικητικού συμβουλίου της όπου και παρέμεινε σε αυτή την θέση μέχρι τον θάνατο του το 1806. 

  Ο Ευστράτιος Ντελάρωφ είχε καταφέρει να γίνει ένας από τους σημαντικότερους παράγοντες στην ρωσική επέκταση και παρουσία προς τις αμερικανικές ακτές, κάτι που το αποδεικνύει και η θέση του ως μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου της Ρωσικής Αμερικανικής Εταιρίας. Παρόλα αυτά όμως, ιστορικά, έχει μείνει αφανής τόσο στην χώρα που υπηρέτησε, την Ρωσία, και πολύ περισσότερο στην χώρα από την οποία καταγόταν, την Ελλάδα, σε σημείο που σήμερα δεν υπάρχει ούτε μία προσωπογραφία του. Σε αυτό, πιθανότατα να επηρέασε σε μεγάλο βαθμό η μείωση του ενδιαφέροντος και η σταδιακή εγκατάλειψη της Αλάσκας από τους Ρώσους, καθώς η υπερβολική θήρα των θηλαστικών της περιοχής, μείωσε δραματικά τον πληθυσμό τους, κάνοντας ασύμφορη την διατήρηση των ρωσικών αποικιών στην περιοχή, με το κεφάλαιο της Ρωσικής Αμερικής να κλείνει οριστικά το 1867 όταν οι Ρώσοι παραχώρησαν την Αλάσκα στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής έναντι 7,2 εκατομμυρίων δολαρίων. Ο Ντελάρωφ, έζησε την ίδια εποχή που έζησε και ο Ιωάννης Βαρβάκης με την διαφορά πως σε αντίθεση με τον Βαρβάκη ο οποίος ως ευνοούμενος της Μεγάλης Αικατερίνης είχε και άμεσες σχέσεις με την Ρωσική Αυλή, δεν πρόλαβε την Επανάσταση του 1821 ούτε καν την ίδρυση της Φιλικής Εταιρίας το 1814 ώστε να του δοθεί η ευκαιρία να συμβάλει και εκείνος στον αγώνα για την ελευθερία της Ελλάδος από τους Οθωμανούς, κάτι που πιθανότατα θα του έδινε μια θέση στην Νεότερη Ελληνική Ιστορία. 

Το 1836, ο γερμανικής καταγωγής Ρώσος εξερευνητής Φιόντορ Λίτκε ο οποίος είχε εξερευνήσει τις ακτές της Αλάσκα κατά τον δικό του περίπλου της γης, τιμώντας την μνήμη του Ντελάρωφ ονόμασε ένα από τα νησιωτικά συμπλέγματα των Αλεούτιων Νήσων ως Νήσοι Ντελάρωφ, μια ονομασία που διατηρείται μέχρι και σήμερα.

GREAT NAVIGATORS