16/06/2019 - 14:52
Την Τρίτη δεκαετία του 4ου π.Χ. αιώνα, οι Αθηναίοι και οι Σπαρτιάτες είχαν φτάσει στα όρια των αντοχών τους. Πολεμούσαν για πολλά χρόνια άσκοπα, σπαταλώντας δυνάμεις και χρήματα,που έβρισκαν με δυσκολία. Εν τω μεταξύ, οι Θηβαίοι, έχοντας πάψει ουσιαστικά να είναι σύμμαχοι των Αθηναίων και έχοντας επικεφαλής τους δύο μεγάλους ηγέτες, τον Επαμεινώνδα και τον Πελοπίδα, είχαν αρχίσει να γίνονται επικίνδυνοι και για τους δύο και οδήγησαν Αθηναίους και Σπαρτιάτες σε προσέγγιση και υπογραφή συνθήκης (371 π.Χ.).
Η ειρήνη του 371 π.Χ.
Στη δυσκολότερη θέση, βρίσκονταν οι Σπαρτιάτες που μειονεκτούσαν στρατιωτικά απέναντι στους Αθηναίους. Έτσι, απάντησαν θετικά στην πρόσκληση των Αθηναίων για σύναψη ειρήνης και αμυντικής συμμαχίας. Το σχετικό κείμενο υπογράφτηκε στις 16 Ιουνίου του 371 π.Χ. στη Σπάρτη. Από τη μια μεριά, υπέγραψαν οι Λακεδαιμόνιοι και οι σύμμαχοί τους και από την άλλη οι Αθηναίοι και κάθε σύμμαχός τους χωριστά. Έτσι, οι μεν Λακεδαιμόνιοι δέσμευαν με την υπογραφή τους συμμάχους. Ανάμεσα στις αντιπροσωπείες των συμμάχων των Αθηναίων που υπέγραψαν ήταν και η θηβαϊκή, με επικεφαλής του Επαμεινώνδα. Την επόμενη όμως ημέρα, ο Επαμεινώνδας ζήτησε να διαγραφεί η δήλωση ότι υπέγραψε για λογαριασμό των Θηβαίων και να παρουσιαστεί ως πληρεξούσιος όλων των Βοιωτών.
Στη δυσκολότερη θέση, βρίσκονταν οι Σπαρτιάτες που μειονεκτούσαν στρατιωτικά απέναντι στους Αθηναίους. Έτσι, απάντησαν θετικά στην πρόσκληση των Αθηναίων για σύναψη ειρήνης και αμυντικής συμμαχίας. Το σχετικό κείμενο υπογράφτηκε στις 16 Ιουνίου του 371 π.Χ. στη Σπάρτη. Από τη μια μεριά, υπέγραψαν οι Λακεδαιμόνιοι και οι σύμμαχοί τους και από την άλλη οι Αθηναίοι και κάθε σύμμαχός τους χωριστά. Έτσι, οι μεν Λακεδαιμόνιοι δέσμευαν με την υπογραφή τους συμμάχους. Ανάμεσα στις αντιπροσωπείες των συμμάχων των Αθηναίων που υπέγραψαν ήταν και η θηβαϊκή, με επικεφαλής του Επαμεινώνδα. Την επόμενη όμως ημέρα, ο Επαμεινώνδας ζήτησε να διαγραφεί η δήλωση ότι υπέγραψε για λογαριασμό των Θηβαίων και να παρουσιαστεί ως πληρεξούσιος όλων των Βοιωτών.
Οι Σπαρτιάτες όμως και κυρίως ο Αγησίλαος, αντέδρασαν έντονα και απαίτησαν να ορκιστεί ο Επαμεινώνδας μόνο για τη Θήβα και οι άλλες βοιωτικές πόλεις για τις ίδιες. Ο Επαμεινώνδας είχε ήδη εναντιωθεί στην κυριαρχική συμπεριφορά της Σπάρτης και νωρίτερα. Ανέφερε ότι οι παράλογες αξιώσεις των Λακεδαιμονίων υπέθαλπαν τον πόλεμο και αν δεν τις παραμερίσουν, δεν θα υπάρξει διαρκής ειρήνη. Ο Πλούταρχος στον «Βίο του Αγησιλάου», αναφέρει χαρακτηριστικά: «Αυτός (ενν. ο Επαμεινώνδας), βλέποντας τους πάντες να ενδίδουν στον Αγησίλαο, ήταν ο μόνος που έδειξε υψηλό φρόνημα και θάρρος γνώμης και έβγαλε λόγο, όχι υπέρ των Θηβαίων αλλά υπέρ ολόκληρης της Ελλάδας. Και απέδειξε ότι ο πόλεμος ωφελεί τη Σπάρτη, ενώ οι άλλοι υποφέρουν και παρακινούσε να κάνουν ειρήνη με όρους για ισότητα και δικαιοσύνη, γιατί αν επικρατήσει η ειρήνη, όλοι θα είναι ίσοι». Ο μεγάλος Θηβαίος ηγέτης έβλεπε ότι ουσιαστικά οι Σπαρτιάτες ήθελαν να διαλύσουν το Κοινό των Βοιωτών που περιλάμβανε περισσότερες πόλεις.
Η σύνοδος των αντιπροσώπων των ελληνικών πόλεων («του έθνους», γράφει εδώ ο Κ. Παπαρρηγόπουλος), έμεινε κατάπληκτη από το θάρρος και την τολμηρή πρόταση του Επαμεινώνδα. Οι περισσότερες πόλεις τον άκουσαν με ευχαρίστηση. Όμως στη σύνοδο, προήδρευε η Σπάρτη. Ο Αγησίλαος εξαγριώθηκε, διέκοψε τη συζήτηση και είπε στον Επαμεινώνδα: «Πες μου καθαρά, θέλεις ή δεν θέλεις ν” αφήσεις τη Λακωνία αυτόνομη;». Και ο Αθηναίος Καλλίστρατος μίλησε εναντίον των Θηβαίων. Ο Επαμεινώνδας και οι άλλοι σύμμαχοί του έφυγαν από τη Σπάρτη στεναχωρημένοι και μελαγχολικοί.
Οι Σπαρτιάτες και οι Αθηναίοι χαιρέκακα, πίστευαν ότι απομονωμένοι οι Θηβαίοι θα εμπλακούν σ” ένα πόλεμο με τους Σπαρτιάτες χωρίς συμμάχους, ο οποίος θα είναι καταστροφικές γι” αυτούς. Οι προσδοκίες τους όμως αυτές διαψεύστηκαν οικτρά…
Επαμειώνδας – Πελοπίδας
Ο Επαμεινώνδας γεννήθηκε στη Θήβα, περίπου το 415 π.Χ. Μαζί με τον Πελοπίδα, ήταν οι πρωτεργάτες της ανόδου και κυριαρχίας της βοιωτικής πόλης κατά το α” μισό του 4ου αιώνα. Υπήρξε μαθητής του πυθαγόρειου φιλοσόφου Λύση και απέκτησε ευρύτατη μόρφωση. Ο Πελοπίδας γεννήθηκε στη Θήβα, περίπου το 420 π.Χ. Ήταν γιος του Ιπποκλή, ενός από τους πλουσιότερους Θηβαίους της εποχής και φίλος του Επαμεινώνδα. Μετά την κατάληψη της ακρόπολης της Θήβας, της Καδμείας, από τους Σπαρτιάτες (382 π.Χ.), κατέφυγε στην Αθήνα και από εκεί, με άλλους εξόριστους Θηβαίους απελευθέρωσαν την πόλη τους το 379 π.Χ. Από το 378 π.Χ., εκλεγόταν σχεδόν κάθε χρόνο αρχηγός του Κοινού των Βοιωτών (Βοιωτάρχης). Επικεφαλής του Ιερού Λόχου, νίκησε το 375 π.Χ. τους Σπαρτιάτες στα Τέγυρα. Σκοτώθηκε το 364 π.Χ. στις Κυνός Κεφαλές, σε μάχη εναντίον του Αλεξάνδρου των Φερών, στην οποία νίκησαν οι Θηβαίοι. Διακρινόταν για τη γενναιότητά του και τις διπλωματικές του ικανότητες, δεν είχε όμως την πολιτική οξυδέρκεια και τα οργανωτικά χαρίσματα του Επαμεινώνδα.
Ο Επαμεινώνδας γεννήθηκε στη Θήβα, περίπου το 415 π.Χ. Μαζί με τον Πελοπίδα, ήταν οι πρωτεργάτες της ανόδου και κυριαρχίας της βοιωτικής πόλης κατά το α” μισό του 4ου αιώνα. Υπήρξε μαθητής του πυθαγόρειου φιλοσόφου Λύση και απέκτησε ευρύτατη μόρφωση. Ο Πελοπίδας γεννήθηκε στη Θήβα, περίπου το 420 π.Χ. Ήταν γιος του Ιπποκλή, ενός από τους πλουσιότερους Θηβαίους της εποχής και φίλος του Επαμεινώνδα. Μετά την κατάληψη της ακρόπολης της Θήβας, της Καδμείας, από τους Σπαρτιάτες (382 π.Χ.), κατέφυγε στην Αθήνα και από εκεί, με άλλους εξόριστους Θηβαίους απελευθέρωσαν την πόλη τους το 379 π.Χ. Από το 378 π.Χ., εκλεγόταν σχεδόν κάθε χρόνο αρχηγός του Κοινού των Βοιωτών (Βοιωτάρχης). Επικεφαλής του Ιερού Λόχου, νίκησε το 375 π.Χ. τους Σπαρτιάτες στα Τέγυρα. Σκοτώθηκε το 364 π.Χ. στις Κυνός Κεφαλές, σε μάχη εναντίον του Αλεξάνδρου των Φερών, στην οποία νίκησαν οι Θηβαίοι. Διακρινόταν για τη γενναιότητά του και τις διπλωματικές του ικανότητες, δεν είχε όμως την πολιτική οξυδέρκεια και τα οργανωτικά χαρίσματα του Επαμεινώνδα.
Τα γεγονότα μετά την ειρήνη: Οι Σπαρτιάτες στην Βοιωτία
Μετά την σύντομη αυτή παρένθεση, επανερχόμαστε στα γεγονότα του καλοκαιριού του 371 π.Χ. Οι Αθηναίοι, ανακάλεσαν τις φρουρές τους από τις πόλεις που κατείχαν και τον στόλο τους στο Ιόνιο και διέταξαν τον Ιφικράτη να επιστρέψει ό, τι κατέλαβε μετά την υπογραφή της ειρήνης. Οι Σπαρτιάτες απέσυραν αρμοστές και φρουρές από παντού, εκτός από τη Φωκίδα. Διέταξαν μάλιστα τον Κλεόμβροτο που βρισκόταν εκεί με ισχυρό συμμαχικό στρατό, να ετοιμαστεί να εκστρατεύσει εναντίον της Θήβας στην περίπτωση που δεν θα άφηναν αυτόνομες τις άλλες βοιωτικές πόλεις διαλύοντας το Βοιωτικό Κοινό. Έστειλαν μάλιστα σχετικό τελεσίγραφο προς τη Θήβα. Όταν αυτό απορρίφθηκε, ο Κλεόμβροτος διατάχθηκε να προχωρήσει. Ο Αγησίλαος ήταν ξεκάθαρο ότι είχε καταληφθεί κι από μια διάθεση εκδίκησης απέναντι στον Επαμεινώνδα.
Μετά την σύντομη αυτή παρένθεση, επανερχόμαστε στα γεγονότα του καλοκαιριού του 371 π.Χ. Οι Αθηναίοι, ανακάλεσαν τις φρουρές τους από τις πόλεις που κατείχαν και τον στόλο τους στο Ιόνιο και διέταξαν τον Ιφικράτη να επιστρέψει ό, τι κατέλαβε μετά την υπογραφή της ειρήνης. Οι Σπαρτιάτες απέσυραν αρμοστές και φρουρές από παντού, εκτός από τη Φωκίδα. Διέταξαν μάλιστα τον Κλεόμβροτο που βρισκόταν εκεί με ισχυρό συμμαχικό στρατό, να ετοιμαστεί να εκστρατεύσει εναντίον της Θήβας στην περίπτωση που δεν θα άφηναν αυτόνομες τις άλλες βοιωτικές πόλεις διαλύοντας το Βοιωτικό Κοινό. Έστειλαν μάλιστα σχετικό τελεσίγραφο προς τη Θήβα. Όταν αυτό απορρίφθηκε, ο Κλεόμβροτος διατάχθηκε να προχωρήσει. Ο Αγησίλαος ήταν ξεκάθαρο ότι είχε καταληφθεί κι από μια διάθεση εκδίκησης απέναντι στον Επαμεινώνδα.
Ο κύριος όγκος του βοιωτικού στρατού περίμενε τους Σπαρτιάτες στη στενή πύλη Κορώνεια, ανάμεσα στο όρος Τιλφώσιο και την Κωπαΐδα (πρόκειται για το Στενό της Πέτρας, όπου οι ελληνικές δυνάμεις, με επικεφαλής τον Δ. Υψηλάντη, νίκησαν το 1829 τους Οθωμανούς στην τελευταία μάχη της Επανάστασης του ’21).
Ο Κλεόμβροτος όμως δείχνοντας οξυδέρκεια, δεν ακολούθησε τη διαδρομή αυτή. Κινήθηκε από ένα ορεινό δρόμο που οι Θηβαίοι δεν φύλαγαν καλά και είχαν αφήσει μόνο ένα μικρό απόσπασμα με επικεφαλής τον Χαιρέα. Οι σπαρτιατικές δυνάμεις έκαμψαν εύκολα την αντίσταση των Βοιωτών, πέρασαν από τη Θίσβη, κατέλαβαν την παραλιακή πολίχνη των Σιφών και προχώρησαν στην Κρεύση, οχυρή πόλη και ναύσταθμο των Βοιωτών. Εκεί, κυρίευσαν 12 τριήρεις των Θηβαίων και αφήνοντας φρουρά στο λιμάνι, συνέχισαν την πορεία τους. Επιτέθηκαν στη χώρα των Θεσπιέων, ανατολικά του Ελικώνα, και στρατοπέδευσαν σε ύψωμα, κοντά στο χωριό των Λεύκτρων. Οι Λακεδαιμόνιοι ήταν χαρούμενοι και σίγουροι για την επιτυχία τους, ενώ οι Θηβαίοι, μόλις έμαθαν τα γεγονότα, κλονίστηκαν και απογοητεύτηκαν…