Στη Ρεβυθούσα της Καβάλας βρίσκεται εδώ και λίγες ημέρες το πρώτο αμερικανικό φορτίο υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) στην περιοχή των Βαλκανίων.
Γιατί όμως, η Ελλάδα να εισαγάγει αέριο από το… μακρινό Τέξας; Πώς γίνεται να επιλέγουμε μία ακριβότερη πηγή προμήθειας; Μήπως, αυτή η εξέλιξη εξυπηρετεί συγκεκριμένες γεωπολιτικές και γεωστρατηγικές σκοπιμότητες;
Αυτά είναι μερικά από τα ερωτήματα που εγείρονται αυτομάτως, μετά τη γνωστοποίηση της άφιξης του αμερικανικού φορτίου σχιστολιθικού αερίου, ποσότητας 168.000 κυβικών μέτρων.
«Το αμερικανικό αέριο αυτή τη στιγμή, είναι σαφέστατα πιο ακριβό από το ρωσικό αέριο, το οποίο διαχέεται στην αγορά μέσω αγωγών» παραδέχεται, μιλώντας στο Sputnik, ο καθηγητής Κωνσταντίνος Φίλης.
Και εξηγεί: «Δηλαδή, σε επίπεδο τιμών, αυτή τη στιγμή είναι σαφώς λιγότερο ανταγωνιστικό, όπως είναι συνολικά το LNG σε σχέση με το αέριο μέσων αγωγού (Pipeline Gas)».
Στο ίδιο πλαίσιο, πηγή από τον εγχώριο ενεργειακό κλάδο υπογραμμίζουν ότι «πράγματι, η τιμή του αμερικανικού αερίου είναι υψηλότερη σε σχέση με τις υπόλοιπες πηγές προμήθειας», παρά την υποχώρηση των τιμών του LNG στις διεθνείς αγορές.
Είναι ενδεικτικό, ότι η τρέχουσα μέση τιμή εισαγωγής φυσικού αερίου, αυτή την περίοδο στην Ελλάδα, φέρεται να κυμαίνεται περίπου στα 22 δολάρια ανά Μεγαβατώρα (MWh). Αντίστοιχα, η μέση τιμή εξαγωγής του αμερικανικού LNG φαίνεται ότι υπερβαίνει τα 26 δολάρια ανά Μεγαβατώρα (MWh).
Η γεωπολιτική διάσταση
Οι ίδιες πηγές, ως εκ τούτου, θεωρούν ότι το αμερικανικό φορτίο, το οποίο παραδόθηκε στον σταθμό της Ρεβυθούσας, αποτελεί περισσότερο μία συμβολική κίνηση και λιγότερο μία κίνηση ουσίας.
«Το θέμα εδώ είναι η γεωπολιτική διάσταση δηλαδή η εκφρασμένη πρόθεση της Ε.Ε. να μετριάσει την εξάρτησή της από το ρωσικό φυσικό αέριο» σχολιάζει, επικουρικά, ο κ. Φίλης. Και αυτό αφορά και την Ελλάδα, η οποία αναγκαστικά καλείται να υιοθετήσει τις «οδηγίες» των Βρυξελλών.
Σε κάθε περίπτωση, η Ρωσία παραμένει ο μεγαλύτερος και φθηνότερος προμηθευτής αερίου τόσο για τη χώρα μας, όσο και για την Ε.Ε. Στο πλαίσιο αυτό μάλιστα, όπως υπενθυμίζει ο κ. Φίλης, η ρωσική Gazprom έχει «ρίξει» την τιμή του προϊόντος της, προκειμένου να παραμείνει ελκυστικό έναντι του ανερχόμενου LNG και ειδικά, του αμερικανικού LNG.
Μεταβλητότητα στην αγορά του LNG
Η τιμή του υγροποιημένου αερίου, σύμφωνα με κύκλους της ελληνικής αγοράς, δεν χαρακτηρίζεται, σε καμία περίπτωση, από σταθερότητα, καθώς πρόκειται για μία νέα, αναδυόμενη αγορά, τα αποθέματα της οποίας είναι προς το παρόν αδιευκρίνιστα.
«Τιμολογιακά το αμερικανικό σχιστολιθικό δεν είναι ανταγωνιστικό, αλλά υπάρχει μια εκτίμηση ότι στο μέλλον θα καταστεί περισσότερο ανταγωνιστικό σε σχέση με το ρωσικό φυσικό αέριο. Αυτό αφορά το σύνολο της ευρωπαϊκής αγοράς που προφανώς περιλαμβάνει και την Ελλάδα και πιθανόν να συμβεί λόγω της υπερπροσφοράς» συμπληρώνει από την πλευρά του, ο κ. Φίλης.
Ωστόσο, ως μία ακόμη ένδειξη των πολιτικών προεκτάσεων αυτής της κίνησης, παράγοντες της ενεργειακής αγοράς παραπέμπουν στην περίπτωση της Ασίας, η οποία εισάγει τα 2/3 των παγκόσμιων αποθεμάτων LNG.
Εξαιτίας της υψηλής ζήτησης σε Ιαπωνία και Κίνα, οι τιμές που εξασφαλίζουν οι ΗΠΑ στην Ασία είναι σαφώς ευνοϊκότερες για την Ουάσιγκτον, σε σχέση μ' αυτές που εξασφαλίζουν στην Ευρώπη. Επομένως, εκτιμούν ότι από οικονομικής απόψεως, η προμήθεια LNG δεν ωφελεί, προς το παρόν, ούτε την Ευρώπη και την Ελλάδα αλλά ούτε και τις ΗΠΑ.
Εξαγωγές αμερικανικού LNG μέσω της Ελλάδας;
Σύμφωνα με κύκλους της αγοράς, το αμερικανικό αέριο δεν προορίζεται αποκλειστικά για την εγχώρια κατανάλωση, η οποία υπερκαλύπτεται πλήρως από ρωσικές και άλλες πηγές. Αντίθετα, προορίζεται κατά κύριο λόγο για εξαγωγές προς τρίτες χώρες, μέσω του ελληνο-βουλγαρικού αγωγού.
Απώτερο στόχο ως εκ τούτου, αποτελεί η Ελλάδα να καταστεί ένας διαμετακομιστικός κόμβος φυσικού αερίου στην περιοχή της νοτιοανατολικής Ευρώπης και των Βαλκανίων.
«Το ιδανικό σενάριο θα ήταν η Ελλάδα να εισήγαγε, όπως και εισάγει, ρωσικό φυσικό αέριο, να προχωρήσει σε εισαγωγές αζέρικου φυσικού αερίου, και γενικότερα αερίου από πολλές πηγές, με στόχο να μετατραπεί σε ισχυρό διαμετακομιστικό κόμβο» τονίζει ο κ. Φίλης.
Άλλωστε, όπως εξηγεί, η προσπάθεια της Ρωσίας να αναζητήσει τρόπους διατήρησης των υψηλών επιπέδων εξαγωγών προς την Ευρώπη, θα ωθήσει τη Μόσχα στην αναζήτηση νέων διαδρομών που θα παρακάμπτουν την Ουκρανία.
Η μία αφορά τον υπό κατασκευή Nord Stream, ο οποίος συνδέει απευθείας τη Ρωσία με τη Γερμανία. Η δεύτερη συνίσταται στη λεγόμενη «νότια διαδρομή» (South Stream), ένα project που τελικώς δεν θα υλοποιηθεί, αλλά θα αντικατασταθεί από τον Turkish Stream — που ενδεχομένως θα περιλαμβάνει και την Ελλάδα.
Πού αποδίδεται η δυναμική του LNG;
Η άρση των εναπομεινάντων αμερικανικών περιορισμών στις εξαγωγές του σχιστολιθικού αερίου, έχει καταστήσει το LNG απόλυτο «trend» στην αγορά του αερίου, με τις εταιρείες του κλάδου να επενδύουν δισεκατομμύρια δολάρια, ευελπιστώντας στην ανακάλυψη τεράστιων αποθεμάτων.
Ωστόσο, όλες αυτές οι επενδύσεις δεν είναι τίποτα παραπάνω από… έωλες, καθώς η αγορά του σχιστολιθικού αερίου τελεί ακόμη υπό διαμόρφωση, ενώ οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις, κατά τη διάρκεια της διαδικασίας της εξόρυξης, εξακολουθούν να αποτελούν ένα μείζον και αμφιλεγόμενο ζήτημα.
«Είναι μία ευέλικτη αγορά που υπόκειται σε συνεχείς αλλαγές, καθώς διαρκώς προσαρμόζεται στο ισοζύγιο ζήτησης-προσφοράς» σχολιάζει η ίδια πηγή από την πετρελαϊκή αγορά, επιχειρώντας να εξηγήσει τις μεταπτώσεις στη διεθνή τιμή.
Το πρώτο φορτίο αμερικανικού LNG αφίχθηκε στην Ευρώπη το 2016. Δύο χρόνια αργότερα, και συγκεκριμένα το 2018, το μερίδιο αγοράς στις χώρες της Ε.Ε. δεν υπερβαίνει το 3% έως 4%. Και ο λόγος δεν είναι άλλος από το κόστος, καθώς οι Ευρωπαίοι καταναλωτές εξακολουθούν να προτιμούν το «φθηνό» ρωσικό αέριο και όχι, το ακριβότερο αμερικανικό.
Από Γεράσιμος Χιόνης, Λάμπρος Ζαχαρής