Back to top

Αποστολή στα Πομακοχώρια: Οι ελληνικές κυβερνήσεις γυρνούν το κεφάλι σε ένα ισχυρό κομμάτι του Ελληνισμού

13/04/2019 - 10:31

Σε μια ευαίσθητη περιοχή της Ελλάδας όπου οι κόκκινες γραμμές είναι πολλές, οι ισορροπίες λεπτές αλλά οι σιωπές φωνάζουν, μέσα από τους ήχους των ιμάμηδων από τα τζαμιά και των καμπαναριών των εκκλησιών σε πόλεις και χωριά. Η Θράκη προδόθηκε πολλές φορές, αφέθηκε στην τύχη της άλλες τόσες, την κουκούλωσαν να μην φαίνονται τα πολιτικά λάθη αμέτρητες και την έφερνα στην επιφάνεια μόνο σε προεκλογικές περιόδους όπως ακριβώς ήθελαν κάποιοι.

Αποστολή - Πομακοχώρια: Μαρία Γιαχνάκη

Όμως η Θράκη και αν πληγώνεται η παράδοση, οι άνθρωποι, η κουλτούρα και ο πολιτισμός που κοπιάζουν να επιβιώσουν μέσα από τον καθημερινό πόλεμο που γίνεται από “βαλτούς” ¨υποκινητές” και “εκβιαστές” που θέλουν να ξεγεννούν και να πετούν στον καιάδα ότι αληθινό παραδοσιακό και ιστορικό στοιχείο μπορεί να φέρει στο φως αλήθειες, δεν χάνονται αλλά παλεύουν όσο και αν οι κυβερνήσεις τους παραδίδουν άνευ όρων . Και οι πιο προδωμένοι αυτής της ευαίσθητης περιοχής της Ελλάδας; Οι Πομάκοι

Στη Θράκη πάντα θα επιστρέφω, πάντα θα την έχω στο μυαλό μου και πάντα θα γράφω για τα άλυτα, τα ξεχασμένα και τα κουκουλωμένα προβλήματα με τη συμμετοχή όλων αυτών που ποτέ δε φοβήθηκαν να υψώσουν την φωνή τους σε όσο δεινή θέση και να βρίσκονται ή όσο κι αν εκβιάζονται από εξωτερικούς παράγοντες.

Η Θράκη ως μια πολυπολιτισμική περιοχή έχοντας σε πρώτο πλάνο, κατά κύριο λόγο τις δυο θρησκείες, βρίσκεται πάντα στο στόχαστρο πολιτικών συζητήσεων, εθνικών διεκδικήσεων και διαφωνιών, που καταλήγουν τελικά με τον τρόπο τους, να καταπιέζουν τις ζωές των κατοίκων και κυρίως των Πομάκων που βρίσκονται ίσως στην πιο δεινή και αδύναμη θέση.

Η Ελλάδα φαίνεται ξεκάθαρα ότι λόγω πολιτικών του παρελθόντος, άφησε μετέωρους τους Έλληνες Πομάκους, τη στιγμή που η Τουρκία κάνει κάθε δυνατή προσπάθεια να τους εκτουρκίσει, κερδίζοντας παράλληλα μαζί με αυτούς και τα κομμάτια της ελληνικής γης που κατοικούν.

Ταξιδεύοντας, στα Πομακοχώρια, συναντήσαμε μια άλλη καθημερινότητα ανάμεσα σε ανθρώπους που προσπαθούν να προστατεύσουν την ταυτότητά τους. Μιλούν κρυφά την γλώσσα τους ενώ στα σχολεία τους διδάσκονται τουρκικά και ελληνικά. 

Στα Πομακοχώρια οι Έλληνες κάτοικοι της περιοχής, είναι σα να ζουν σε ένα δικό τους κόσμο, έχοντας όμως και αυτοί τα προβλήματα της καθημερινότητας που καλούνται να αντιμετωπίσουν με τις λίγες δυνάμεις που τους απομένουν από τις ελλείψεις και την μοναξιά.

Σήμερα στα Πομακοχώρια, από τα Μάνταινα, την Γλαύκη, τον Κένταυρο από τον Εχίνο ως και τις Θέρμες, οι Πομάκοι γράφουν τη δική τους ιστορία. Άλλοι υψώνουν το ανάστημά τους βροντοφωνάζοντας ότι είναι Έλληνες και δε μπορεί κανείς να τους αλλάξει την εθνικότητα και άλλοι σιωπούν σκύβοντας το κεφάλι, αφού προηγουμένως έχουν αποφασίσει να ακολουθήσουν τη γραμμή που επιβάλει το Τουρκικό προξενείο που έχει ως στόχο τους τον εκτουρκισμό των Πομάκων και των Ρομά, ώστε να θεωρείται τούρκικη ιδιοκτησία η περιοχή που κατοικούν.

Την ίδια ώρα, όταν τα χωριά αυτά βρίσκονται στο στόχαστρο της «λαίμαργης» εξωτερικής πολιτικής της Τουρκίας ενώ πετιούνται σαν... την τρίχα από το ζυμάρι από τις ελληνικές κυβερνήσεις, είναι κατανοητό ότι τα πράγματα είναι δύσκολα.

Υπάρχουν άνθρωποι φτωχοί, φοβισμένοι, αγράμματοι που γίνονται ο Δούρειος Ίππος για τις παρεμβάσεις αυτές. Ο χρηματισμός, ο εκβιασμός αλλά και ο προσηλυτισμός μέσω των ιμάμηδων είναι αρκετά για να δηλώνουν Τούρκοι. Οι Πομάκοι ζουν μόνο από τους καρπούς της γης τους και αυτό είναι ο καπνός που καλλιεργείται σε όλα τα χωριά με δυσκολία λόγω της έλλειψης του νερού.

Η Φατιμέ είναι μια από τις πολλές γυναίκες που από το ξημέρωμα πασχίζει στα χωράφια.

«Από το πρωί μέχρι το απόγευμα βρίσκομαι στα χωράφια. Δυστυχώς φέτος πάλι δεν είχαμε αποτέλεσμα γιατί δεν έβρεξε αρκετά. Κοιτάμε πολλές φορές τις σοδειές μας να χάνονται από την ξηρασία και η καλύτερη ποιότητα καπνού να μην μπορεί να έχει την τύχη που της αξίζει. Από αυτό ζούμε και τώρα φανταστείτε θα κληθούμε να πληρώσουμε φόρους και λεφτά δεν έχουμε πάρει από πουθενά. Είμαστε όλοι η οικογένεια στα χωράφια και τίποτα. Κανείς μας δεν βγήκε κερδισμένος».

Ο Μεχμέτ Αλί Ιρφάν, από τα Μάνταινα είναι ένας από τους Πομάκους που δεν έσκυψε το κεφάλι, όπως λέει ο ίδιος, στην καταπίεση που πολλοί Πομάκοι ζουν καθημερινά αλλά το γεγονός το έχει πληρώσει ακριβά στην καθημερινότητά του:

«Μέχρι πρόσφατα ζούσαμε την καταπίεση. Μέχρι και μπάρα είχαμε απαγορευτική. Τώρα ζούμε την εγκατάλειψη. Ξέρετε τι σημαίνει να έρχεται ο ψευτομουφτής στα τζαμιά, να παίρνει το μικρόφωνο και να διασπείρει το μίσος; Παίζονται πολιτικά παιχνίδια μέσα από τα τζαμιά και πρέπει να παρέμβει ο εισαγγελέας. Εμείς πάμε στο τζαμί για προσευχή και μας ενοχλούν οι πολιτικές παρεμβάσεις. Υπάρχουν Τούρκοι πράκτορες ανάμεσά μας, οι οποίοι πληρώνονται για να μας γονατίζουν και να μας απειλούν να απαρνηθούμε την ελληνική μας ταυτότητα. Εγώ έχω αντισταθεί και με έχουν απειλήσει με σημειώματα με τηλεφωνήματα, με κοινωνικό αποκλεισμό. Δε με νοιάζει για μένα προσωπικά, με νοιάζει όμως για τους συγγενείς μου, που εξαιτίας μου διώκονται και αυτοί. Πρέπει η ελληνική πολιτεία να μας προστατεύσει είμαστε Έλληνες, μην μας διώχνουν από κοντά τους».

Η Εμινέ Μπουρουτζή, Πομάκα από το Δημάρειο, έκανε την επανάστασή της νωρίς. Μόλις παντρεύτηκε έβγαλε την Πομάκικη μαντίλα κι έφυγε από τα Πομακοχώρια αφού έτσι κι αλλιώς δεν είχε θέση μέσα στην οικογένειά της, που ακόμη δεν της μιλούν λόγω του γεγονότος αφού πιστεύουν ότι τους προσέβαλε. Η Εμινέ σήμερα κάνει μεγάλο αγώνα για τα δικαιώματα των γυναικών στα Πομακοχώρια μιλώντας για τα ανθρώπινα δικαιώματα σε διεθνή συνέδρια σε όλο τον κόσμο ενώ την παράδοση και τα ήθη κι έθιμα των Πομάκων τα έκανε τραγούδια, με τα οποία επίσης κάνει αγώνα.

«Ζούμε με πολλά προβλήματα στα χωριά μας. Η ανέχεια μας γονατίζει καθημερινά. Οι άνδρες ξενιτεύονται για να φέρουν χρήματα. Όπου κι αν πάνε τους εκμεταλλεύονται. Οι γυναίκες μένουν πίσω με χιλιάδες προβλήματα, με τα παιδιά και τους γονείς, τους οποίους πρέπει να προστατεύσουν και δε μπορούν να αντιμετωπίσουν τις αδικίες. Οι περισσότερες παίρνουν ψυχοφάρμακα διότι δεν μπορούν να αντέξουν την καθημερινότητα. Αν δεν πάρουν ηρεμιστικά, δε μπορούν να κοιμηθούν. Αυτή τη στιγμή στα Πομακοχώρια έχουμε ανάγκη από γιατρούς, ψυχολόγους, ψυχιάτρους, γυναικολόγους. Οι άνθρωποι δεν εμπιστεύονται ούτε τους γιατρούς. Εμπιστεύονται βέβαια περισσότερο τις γυναίκες και αναζητούμε εμείς από ιδιωτική πρωτοβουλία να βρούμε γιατρούς».

Ο Βαγγέλης Δορόπουλος, δάσκαλος σε μειονοτικά σχολεία τα τελευταία 30 χρόνια έχει ζήσει την ιστορία να επαναλαμβάνεται στα μειονοτικά δημοτικά σχολεία όπου τα παιδιά μαθαίνουν τα μισά μαθήματα στα τουρκικά και τα άλλα στα ελληνικά.

Τα προβλήματα διαδέχονται το ένα το άλλο όταν οι μαθητές από το μειονοτικό δημοτικό συνεχίζουν σε μεικτό σχολείο και σοκάρονται από την αλλαγή του συστήματος αφού τα ίδια δεν είναι προχωρημένα στη γλώσσα με αποτέλεσμα να δημιουργείται χάσμα. Όμως τα προβλήματα εξελίσσονται και σε πιο περίπλοκα όταν ανάμεσα στους μαθητές διαφορετικών θρησκευμάτων, δημιουργούνται φλέρτ κι έρωτες που φέρνουν τα πάνω κάτω στις μικρές κοινωνίες.

«Μετά από τόσα χρόνια έχω αποκτήσει φιλίες και συμπάθειες. Τα παιδιά έχουν διάθεση για μάθηση και το δείχνουν. Απλώς ο τρόπος που διδάσκονται και το σύστημα τους δημιουργεί προβλήματα. Κάποτε το 2000 υπήρχαν βιβλία που στήριζαν και την γλώσσα τους. Τώρα τα πράγματα άλλαξαν και προσπαθούμε εμείς με διάφορους τρόπους να δημιουργήσουμε υλικό που να ταιριάζει στα παιδιά μειονοτικών σχολείων. Όσο για την διαφορετικότητα θέλω να πω ότι ένας κήπος είναι πιο όμορφος όταν έχει πολλά λουλούδια παρά όταν έχει μόνο τριαντάφυλλα.»

φωτογραφικό αρχείο Μαρία Γιαχνάκη

φωτογραφίες Μαρία Μπελεγρίνη