Ο Κρίστιαν Μπέργκερ, πρέσβης της ΕΕ στην Τουρκία τα τελευταία τρία «δύσκολα» χρόνια, βρέθηκε προ ημερών στην Αθήνα για να πάρει μέρος σε εκδήλωση-συζήτηση των ιδρυμάτων Friedrich Ebert και ΕΛΙΑΜΕΠ. Λίγο προτού ανέβει στο βήμα, ο πολύπειρος Αυστριακός διπλωμάτης με τη μακρά θητεία στη Μέση Ανατολή μίλησε στο «Εθνος της Κυριακής» για το πώς θα μπορούσαμε να «προχωρήσουμε μπροστά» με την Τουρκία, «γιατί εάν κοιτάξεις τον χάρτη, διαπιστώνεις ότι δεν υπάρχει άλλη επιλογή από το να προχωρήσουμε μαζί μπροστά» όπως σημειώνει ο ίδιος, υπογραμμίζοντας παράλληλα και την ανάγκη να πέσουν οι τόνοι από την πλευρά της Αγκυρας.
Τριάντα χρόνια μετά το 1999, οπότε η Τουρκία απέκτησε καθεστώς υποψήφιας προς ένταξη χώρας, έχει πια νόημα να μιλάμε για τουρκική ένταξη στην ΕΕ; Μήπως θα έπρεπε να στραφούμε στην αναζήτηση μιας άλλου τύπου σχέσης;
Η διαδικασία της ένταξης έχει συμβάλει σημαντικά στο να προσδέσει την Τουρκία πολιτικά και οικονομικά στην Ευρώπη. Απλώς κοιτώντας τον χάρτη, αντιλαμβάνεται κανείς ότι ΕΕ και Τουρκία έχουν πολλά κοινά, είτε πρόκειται για τη γεωγραφική τους θέση, είτε για τις απειλές που αντιμετωπίζουν, είτε για τις παράπλευρες συνέπειες από τον πόλεμο στη Συρία, τις μεταναστευτικές ροές, την ανάγκη αντιμετώπισης τρομοκρατικών απειλών κ.ά. Ακριβώς επειδή δεν προχωρούμε μπροστά με τη διαδικασία της ένταξης, αντιμετωπίζουμε παράλληλα προβλήματα στο να προχωρήσουμε μπροστά και με την αντιμετώπιση όλων των άλλων ζητημάτων. Ναι, υπάρχουν πολιτικοί που λένε πως ίσως θα έπρεπε να αναζητήσουμε μια άλλου τύπου σχέση με την Τουρκία, οι Τούρκοι ωστόσο, ειδικά οι νέοι και ο επιχειρηματικός κόσμος, στέλνουν το μήνυμα ότι εξακολουθούν να επιθυμούν την ένταξη στην ΕΕ. Εάν ανατρέξει κανείς σε όσα έχουν συμβεί από το 1999 και μετά, θα διαπιστώσει ότι μέρος της τουρκικής νομοθεσίας έχει εναρμονιστεί με τη νομοθεσία της ΕΕ, πράγμα που είχε θετικό αντίκτυπο στην τουρκική οικονομία. Ενα από τα πρώτα ζητήματα που θα πρέπει να συζητηθούν, αφότου αναλάβει η νέα ηγεσία της Κομισιόν τον Δεκέμβριο, είναι ακριβώς αυτό: το πώς δηλαδή θα προχωρήσουμε μπροστά με την Τουρκία. Και υπογραμμίζω τη λέξη «μπροστά» γιατί, εάν κοιτάξεις τον χάρτη, διαπιστώνεις ότι δεν υπάρχει άλλη επιλογή από το να προχωρήσουμε μαζί μπροστά.
Μήπως όμως τα τελευταία χρόνια έχουν γίνει και βήματα πίσω από την πλευρά της Τουρκίας;
Στις τελευταίες ετήσιες εκθέσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την Τουρκία υπάρχει μια λέξη που ίσως κάνει εντύπωση, η λέξη «οπισθοδρόμηση». Ο Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ το έχει υπογραμμίσει επανειλημμένως, αναφερόμενος κυρίως στους τομείς του κράτους δικαίου, του εκδημοκρατισμού και της Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Αυτό είναι ένα σημείο που έχει οδηγήσει σε επιβράδυνση και άλλες πτυχές των σχέσεων ανάμεσα στην ΕΕ και την Τουρκία.
Κάποιες από τις δημόσιες τοποθετήσεις της τουρκικής πλευράς ηχούν περίπου σαν εκβιασμός, ειδικά στο θέμα του Προσφυγικού...
Το ίδιο μήνυμα μπορεί να εκφραστεί με διαφορετικούς τρόπους. Ναι, γνωρίζω ότι σε ορισμένες περιπτώσεις επελέγησαν λέξεις που ηχούν σαν εκβιασμός. Οι κοινές προκλήσεις είναι ανάγκη, ωστόσο, να συζητούνται κατά τρόπο ήρεμο, ευθύ και λογικό.
Μήπως έχει χαθεί πια η εμπιστοσύνη;
Ενδεχομένως η εμπιστοσύνη να μην είναι τόσο ισχυρή όσο θα έπρεπε ανάμεσα σε γείτονες. Και δεν αναφέρομαι στην Ελλάδα και στην Τουρκία, αλλά στην ΕΕ και στην Τουρκία. Πρέπει να εργαστούμε πάνω σε αυτό, αλλά πρέπει να αντιληφθούμε και τα δεδομένα. Εάν κοιτάξει κανείς τα νούμερα των προσφυγικών και μεταναστευτικών ροών, θα δει ότι τον τελευταίο περίπου έναν χρόνο έχει σημειωθεί αύξηση σε όλα τα μέτωπα: στον αριθμό όσων φτάνουν στα νησιά, στον αριθμό όσων εισέρχονται στην Τουρκία από τα ανατολικά και κυρίως μέσω του Ιράν. Πρέπει να συνεχίσουμε να εργαζόμαστε μαζί με την Τουρκία πάνω σε συγκεκριμένα προγράμματα και πρότζεκτ, προκειμένου να ενισχυθεί και η μεταξύ μας εμπιστοσύνη. Είναι προς το συμφέρον της Ευρώπης να δούμε μια ασφαλή, δημοκρατική και ευημερούσα Τουρκία.
Η Τουρκία, ωστόσο, εξακολουθεί να προκαλεί, τόσο στο Αιγαίο όσο και στην κυπριακή ΑΟΖ, χωρίς η ΕΕ να της έχει επιβάλει μέχρι τώρα κυρώσεις, πράγμα που, αντιθέτως, έχει κάνει ενάντια σε άλλες χώρες, όπως είναι για παράδειγμα η Ρωσία…
Υπάρχει μια ενδιαφέρουσα διαφορά ανάμεσα στη Ρωσία και στην Τουρκία. Η Τουρκία είναι χώρα υποψήφια προς ένταξη στην ΕΕ και μέλος του ΝΑΤΟ. Η ΕΕ δεν έχει διστάσει να εκφράσει την αντίδρασή της προς την πλευρά της Τουρκίας. Το Συμβούλιο Εξωτερικών Υποθέσεων και το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο έχουν εκδώσει ανακοινώσεις που καλούν την Τουρκία να σταματήσει τις παράνομες δραστηριότητες γεώτρησης στην Ανατολική Μεσόγειο. Εχουν, επίσης, διαμηνύσει ότι η ΕΕ πρόκειται να λάβει μέτρα. Αρχικά, μιλήσαμε για κατάλληλα και έπειτα για στοχευμένα μέτρα και πριν από περίπου δύο εβδομάδες το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο υιοθέτησε πλαίσιο για περιοριστικά μέτρα, ένα πλαίσιο που καθιστά δυνατή την επιβολή κυρώσεων έναντι προσώπων ή οντοτήτων που ευθύνονται για τις παράνομες δραστηριότητες της Τουρκίας. Δεν νομίζω πως έχουμε κάνει κάτι ανάλογο με οποιαδήποτε άλλη χώρα που είναι υποψήφια προς ένταξη στην ΕΕ. Πρόκειται για ένα ισχυρό μήνυμα.
Η τουρκική πλευρά λαμβάνει το μήνυμα;
Η τουρκική πολιτική κινείται γρήγορα όταν πρόκειται να λάβει νέες αποφάσεις ή να αλλάξει όσα είχε αποφασίσει παλαιότερα. Η ΕΕ, αντιθέτως, δεν μπορεί να κινηθεί το ίδιο γρήγορα. Χρειάζεται χρόνος για να ληφθεί μια απόφαση μεταξύ 28 κρατών. Οταν ληφθεί, βέβαια, είναι ισχυρή, γιατί υποστηρίζεται από όλους. Συμβαίνει συχνά, όμως, όταν εμείς λαμβάνουμε μια απόφαση, η Τουρκία να έχει προχωρήσει ήδη κάπου αλλού. Για την Τουρκία είναι επίσης πιο εύκολο να αναθεωρεί παλαιότερες αποφάσεις ανάλογα με τις ανάγκες της, όπως έχουμε διαπιστώσει και στο μέτωπο της εξωτερικής πολιτικής. Αυτό είναι πιο δύσκολο από τη δική μας πλευρά. Σε κάθε περίπτωση και ανεξάρτητα από το τελικό αποτέλεσμα των μεταξύ μας συνομιλιών, είναι ανάγκη να έχουμε πολύ στενή σχέση με μια χώρα 80 εκατομμυρίων ανθρώπων στα νοτιοανατολικά σύνορα της ΕΕ.
πηγη Εθνος της Κυριακης