Του Ιωάννη Αναστασάκη*
Παρακολουθήσαμε προ ημερών σε τηλεοπτικό δελτίο ειδήσεων τον έγκριτο δημοσιογράφο κ. Τέλλογλου να εξετάζει με προσοχή το «Πιστοποιητικό Τελικού Χρήστη» που δημοσιοποιήθηκε επίσημα από την ιστοσελίδα του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας. Εξαιρετική δουλειά! Το γεγονός παρακίνησε για περαιτέρω μελέτη από εμπειρογνώμονες που χρόνια ασχολήθηκαν με τα σχετικά θέματα, μήπως και εντοπιστεί κάποια…. διέξοδος στο περί γνησιότητας των εγγράφων ζήτημα.
Σε επίσημη ιστοσελίδα του ΥΠΕΘΑ, ο κάθε αναγνώστης μπορεί να εντοπίσει ένα τετρασέλιδο έντυπο της Γενικής Διεύθυνσης Αμυντικών Εξοπλισμών & Επενδύσεων (ΓΔΑΕΕ), που φέρει τον τίτλο: «Θεσμικά Κείμενα ΤΔΣ». Για τους μη γνωρίζοντες, ΤΔΣ σημαίνει Τμήμα Διεθνών Σχέσεων και ο γράφων στο παρελθόν είχε διατελέσει Τμηματάρχης και αναπληρωτής Διευθυντής όταν στο παρελθόν ήταν Διεύθυνση (Διεύθυνση Διεθνών και Δημοσίων Σχέσεων-ΔΔΔΣ) και εξετάζει μεταξύ άλλων και τα Πιστοποιητικά Τελικού Χρήστη (ΠΤΧ) που υποβάλλονται προς το ΥΠΕΘΑ/ΓΔΑΕΕ.
Κρίνεται σκόπιμο να προσδιορίσουμε την εννοιολογική σημασία του όρου «Θεσμικά Κείμενα». Σύμφωνα με ερμηνευτικό ηλεκτρονικό λεξικό, θεσμικά είναι τα: «κείμενα που έχουν σχέση με τους θεσμούς, κυρίως τους κρατικούς. Που έχουν ισχύ με βάση τους γραπτούς ή τους άγραφους νόμους».
Ξεφυλλίζοντας ένα από αυτά τα θεσμικά κείμενα που μνημονεύονται στο τετρασέλιδο της ΓΔΑΕΕ, ο ερευνητής εντοπίζει τον …ποθητό τίτλο: «ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 – ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ ΑΔΕΙΟΔΟΤΗΣΗΣ,
Τμήμα 1: Βέλτιστες πρακτικές όσον αφορά τα πιστοποιητικά τελικού χρήστη». Η παράγραφος 2.1.2. αυτού του τμήματος, έχει την επικεφαλίδα, επί λέξει, ως εξής: «Στα πιστοποιητικά τελικού χρήστη θα πρέπει να αναγράφονται τα εξής τουλάχιστον στοιχεία:». Κάτω από αυτή την επικεφαλίδα, απαριθμούνται μία σειρά από οδηγίες που πρέπει να πληρούνται για την αρτιότητα του ΠΤΧ.
Αντιπαραβάλλοντας τις οδηγίες αυτές με το έντυπο ΠΤΧ που δημοσιοποιήθηκε επίσημα από το ΥΠΕΘΑ στις 7/11/2017, αμέσως διαπιστώνεται ότι αυτό δεν καλύπτει το σύνολο των υποχρεωτικών στοιχείων. Και τούτο διότι το ΠΤΧ εμπεριέχει μία σοβαρή ανακρίβεια σε σχέση με ένα κρίσιμο στοιχείο και συγκεκριμένα αυτό που αναφέρει:
«-Ποσότητα ή/και αξία των εξαγομένων αγαθών». Στο σημείο αυτό θα πρέπει να αναφερθεί ότι αφενός το δημοσιοποιημένο ΠΤΧ που αναφέρεται σε βόμβες MK82, είναι παντελώς άσχετο με τα βλήματα 105mm που στα οποία αναφέρεται η υπόψη διακρατική Συμφωνία για την οποία υποτίθεται ότι αυτό εκδόθηκε, σύμφωνα πάντα με το ΥΠΕΘΑ. Επίσης δεν καλύπτεται η εν λόγω οδηγία, διότι όσον αφορά την -ποσότητα- αναφέρεται ο αριθμός και το είδος έτερου πολεμικού υλικού.
Για να πληρείται η ανωτέρω οδηγία, θα πρέπει η ποσότητα και η περιγραφή του όποιου πολεμικού υλικού να αναγράφεται ακριβώς το ίδιο και στα δύο έγγραφα, δηλαδή τόσο στη Σύμβαση όσο και στο ΠΤΧ. Πιο συγκεκριμένα θα πρέπει, για τα έγγραφα που έχουν δημοσιοποιηθεί από το ΥΠΕΘΑ:
(Α) Για το Πιστοποιητικό Τελικού Χρήστη που αφορά αεροπορικές βόμβες MK82, θα πρέπει να επιδειχθεί, αν υπάρχει, και η αντίστοιχη Διακρατική Συμφωνία για τον συγκεκριμένο τύπο βομβών και την ίδια ποσότητα.
(Β) Για τη Διακρατική Συμφωνία που αφορά τα βλήματα των 105mm, θα πρέπει να επιδειχθεί, αν υπάρχει, το αντίστοιχο Πιστοποιητικό Τελικού Χρήστη για αυτά τα συγκεκριμένα βλήματα και την ίδια ποσότητα.
Οι διαδικασίες είναι τυποποιημένες και ξεκάθαρες.
Εάν κάποιος αποδέχεται ως σωστά και δημοσιοποιεί τα έγγραφα της Σύμβασης και του ΠΤΧ με διαφορετική περιγραφή του υλικού, είτε τα έχει μπερδέψει, είτε προσπαθεί να εξαπατήσει τους άλλους.
Όσον αφορά την αξία των εξαγομένων υλικών, δεν είναι υποχρεωτική η αναφορά της στο ΠΤΧ, διότι υπάρχουν άλλα αποδεικτικά έντυπα όπου θα πρέπει να αναφέρεται η αξία. Αυτά είναι η σχετική Σύμβαση, οι σχετικές εγγυητικές επιστολές, τα σχετικά προτιμολόγια (pro-forma invoice), τα έγγραφα από τις Τράπεζες διαμεσολάβησης στις πληρωμές και λοιπά.
Η διεθνής πρακτική έχει διδάξει ότι ακολουθώντας τη ροή του χρήματος εντοπίζονται πιθανές παρανομίες ή λαθροχειρίες.
Συνεχίζοντας τη μελέτη του θεσμικού εγγράφου, η επόμενη παράγραφος 2.1.3. του κειμένου της ΓΔΑΕΕ, έχει την ακόλουθη επικεφαλίδα:
«Τα στοιχεία τα οποία θα μπορούσε να απαιτεί ένα κράτος μέλος, εφόσον το επιθυμεί, περιλαμβάνουν:». Κάτω από αυτήν απαριθμούνται μία σειρά από οδηγίες.
Από αυτές εντοπίζονται δύο (2) που είναι άμεσα σχετικές με την υπόθεση ενδιαφέροντος. Συγκεκριμένα και επί λέξει οι οδηγίες αυτές αναφέρουν τα εξής:
«- πλήρη στοιχεία του μεσάζοντος, εφ’ όσον υπάρχει.»
καθώς επίσης και:
«εάν το πιστοποιητικό τελικού χρήστη προέρχεται από την κυβέρνηση της χώρας προορισμού των υλικών, η γνησιότητα του πιστοποιητικού βεβαιούται από τις αρχές της εξάγουσας χώρας ούτως ώστε να εξακριβωθεί το γνήσιο της υπογραφής και η ικανότητα του υπογράφοντος να αναλαμβάνει δεσμεύσεις εξ ονόματος της κυβέρνησής του».
Η ορθογραφία και η διατύπωση των αποσπασμάτων είναι ακριβώς επί λέξει, όπως αναφέρονται στο έντυπο.
ΣΤΟ ΔΙΑ ΤΑΥΤΑ
Με βάση τα σαφή και διεθνώς αποδεκτά Θεσμικά Κείμενα, που είναι επισήμως αποδεκτά και από το ΥΠΕΘΑ, προκύπτει ότι είναι ευθύνη της εξάγουσας χώρας, δηλαδή των ελληνικών Αρχών στην προκειμένη περίπτωση, να εξακριβώσει το γνήσιο της υπογραφής και την ικανότητα του υπογράφοντος να αναλάβει δεσμεύσεις εξ ονόματος της κυβέρνησης που εκπροσωπεί. Πέρα από τη σπέκουλα και τις ανακριβείς δηλώσεις υπουργών και άλλων, είναι σαφές ότι ο θεσμικά προβλεπόμενος έλεγχος, δεν έγινε ούτε για τον υπογράφοντα την υποτιθέμενη διακρατική Συμφωνία για τα βλήματα 105mm, ούτε για το Πιστοποιητικό Τελικού Χρήστη για τις βόμβες ΜΚ82.
Είναι ξεκάθαρο από όσα έχουν δει το φως της δημοσιότητας μέχρι σήμερα, ότι υπάρχει σαφής παράληψη και βαρύτατες ευθύνες από μέρους των αρμόδιων Αρχών να ελέγξουν τη σοβαρότητα και εγκυρότητα των ανωτέρω αναφερομένων εγγράφων και της όλης διαδικασίας η οποία κακοφόρμισε.
Για να επιλυθεί το όλο ζήτημα με τη Σαουδική Αραβία, ίσως και για άλλες χώρες αν παρατηρηθούν παρανομίες ή λαθροχειρίες στην εξαγωγή στρατιωτικού υλικού, απαιτείται να οριστεί ένας θεματοφύλακας. Αυτός πρέπει να είναι ένθερμος υποστηρικτής της νομιμότητας και να πιστεύει στην αυστηρή εφαρμογή των νόμων και των προβλεπομένων ποινών στους παραβάτες. Αβίαστα αυτός ο θεματοφύλακας μπορεί και πρέπει να είναι ο Υπουργός Εξωτερικών. Άλλωστε η συμμετοχή του στη όποια λύση, έχει να κάνει με το λειτούργημα ή τη δουλειά του, όπως το θεωρεί ο ίδιος σωστό να αποκαλεί. Επιπλέον, επειδή κυκλοφορεί η φήμη ότι τουλάχιστον μία από τις Πρεσβείες αραβικής χώρας που το όνομά της ενεπλάκη στα γενόμενα, υπέβαλε ή είναι στο τελικό στάδιο να υποβάλλει διπλωματική Νότα διαμαρτυρίας. Ο κλήρος πέφτει στους γενναίους. Και γενναίος πρέπει να είναι στην περίπτωση αυτή ο ίδιος ο ΥΠΕΞ.
Ο θεματοφύλακας λοιπόν, έχοντας και τον θεσμικό ρόλο του υπουργού εξωτερικών, θα πρέπει να στείλει άμεσα στην Πρεσβεία της Σαουδικής Αραβίας, με κοινοποίηση στον ομόλογό του, το έγγραφο του ΠΤΧ για τις βόμβες MK82, καθώς και το κείμενο της διακρατικής Συμφωνίας για τα βλήματα 105mm, με το σαφές και ξεκάθαρο ερώτημα εάν: «επιβεβαιώνεται το γνήσιο της υπογραφής και η ικανότητα του υπογράφοντος να αναλάβει δεσμεύσεις εξ ονόματος της κυβέρνησής του».
Δηλαδή, υπάρχει ήδη σοβαρή καθυστέρηση να υλοποιηθούν από τα συναρμόδια Υπουργεία και τις αρμόδιες Αρχές όλες οι ενέργειες που απαιτούνται από τα θεσμικά κείμενα που αναφέρθηκαν πιο πάνω αφήνοντας μάλιστα δυσοσμία αμέλειας και προσπάθεια συγκάλυψης.
Ανάλογα με την απάντηση της επίσημης κυβέρνησης της Σαουδικής Αραβίας, δύο είναι τα τινά:
Πρώτον (1ον), εάν δεν επιβεβαιωθεί η εξουσιοδότηση από τη φίλια χώρα, και τα έγγραφα είναι πλαστά, τότε το πράγμα ξεκαθαρίζει διότι στην περίπτωση αυτή υπάρχει αντιποίηση Αρχής και στημένη μηχανή για εξαπάτηση. Ο κάθε πολίτης μπορεί να αντιληφθεί την συνέχεια στην Ελληνική πολιτική σκηνή και τις ποινικές και άλλες επιπτώσεις σε πρόσωπα, πολιτικά και μη που έχουν εμπλακεί στην κομπίνα εις βάρος του Δημοσίου Συμφέροντος.
Δεύτερον (2ον), στην περίπτωση που επιβεβαιωθεί δια της νομίμου διπλωματικής οδού από τη Σαουδική Αραβία ότι η εξουσιοδότηση υπογραφής των διακρατικών εγγράφων είναι ισχυρή, τότε υπάρχουν δύο επιμέρους θέματα να εξεταστούν:
(Α) Εάν το ΠΤΧ για τις βόμβες MK82 είναι έγκυρο, τότε θα πρέπει να δημοσιοποιηθεί στη Βουλή η αντίστοιχη σχετική Συμφωνία για τις αεροπορικές αυτές βόμβες MK82 και να εξεταστεί εάν και πότε έχει εγκριθεί από τη Βουλή αυτή η Συμφωνία, αν υπάρχει σχετική απόφαση ΚΥΣΕΑ κλπ. Όλες αυτές οι ενέργειες πρέπει να έχουν γίνει με μία συγκεκριμένη χρονική αλληλουχία διότι σε αντίθετη περίπτωση, τίθεται πιθανόν θέμα κατάχρησης εξουσίας και διακύβευσης της εθνικής ασφάλειας. Στην περίπτωση αυτή θα απαιτηθεί η περαιτέρω διερεύνηση για τον εντοπισμό και την τιμωρία των υπευθύνων.
(Β) Εάν η κυβέρνηση της Σαουδικής Αραβίας βεβαιώσει μέσω της επίσημης διπλωματικής οδού ότι η διακρατική Συμφωνία για τα βλήματα 105mm είναι ισχυρή, τότε άμεσα θα πρέπει να παρουσιαστεί ένα νέο ΠΤΧ ειδικά για την ποσότητα και το είδος αυτών των συγκεκριμένων βλημάτων, το οποίο θα πιστοποιηθεί από την εκδίδουσα χώρα με τη διαδικασία που αναπτύχθηκε πιο πάνω.
Επίσης η υπερατλαντική χώρα προέλευσης των υλικών, θα πρέπει να έχει εγκρίνει την πώληση για το σύνολο της ποσότητας των υλικών που αναφέρονται στη Συμφωνία και όχι για ένα μόνο μέρος τους. Το θέμα επομένως θα παραμείνει ανοικτό για διερεύνηση των ευθυνών για ολιγωρία των υπευθύνων ή για πιθανή συγκάλυψη εγκληματικών ενεργειών που άπτονται της εθνικής ασφάλειας.
(Γ) Εάν επιβεβαιωθεί, μέσω της διπλωματικής οδού, η εγκυρότητα και η εξουσιοδότηση του ανώτατου Σαουδάραβα αξιωματικού να υπογράφει το ΠΤΧ για τις βόμβες MK82, τότε η εταιρεία Olympic Industries S.A. που αναφέρεται στο έγγραφο σαν EXPORTING ENTITY, είναι αναμφίβολα μεσάζων. Για το λόγο αυτό και δεν προσυπογράφει το διακρατικό έντυπο ΠΤΧ ως δεύτερος εθνικός εκπρόσωπος της Σαουδικής Αραβίας.
Μάλιστα, όπως προκύπτει από τα προαναφερθέντα θεσμικά κείμενα, ο μεσάζων μπορεί να συμπεριληφθεί στο ΠΤΧ με αίτημα του πωλητή εάν το επιθυμεί, αφού μόνο αυτός έχει αυτό το δικαίωμα. Εν προκειμένω δηλαδή είναι προφανές ότι στο ΠΤΧ για τις βόμβες ΜΚ82 αναφέρεται η ελληνική εταιρία, κατόπιν αιτήματος που πρέπει να υποβλήθηκα από το ΥΠΕΘΑ με την ιδιότητα του πωλητή.
Και τούτο διότι, εάν ο αγοραστής επιθυμεί από την πλευρά του να χρησιμοποιήσει ενδιάμεσο σύμβουλο και μάλιστα άλλης εθνικότητος και υπήκοο άλλης χώρας, αφενός αυτός θα πρέπει να αναφέρεται ρητά στο κείμενο της Συμφωνίας και στο ίδιο κείμενο να καθορίζονται ρητά και ξεκάθαρα οι αρμοδιότητές του. Οι αρμοδιότητες αυτές περιορίζονται αποκλειστικά σε προπαρασκευαστικές ενέργειες για την προετοιμασία του κειμένου της Συμφωνίας και άλλων διαδικασιών. Σε καμία περίπτωση δεν επιτρέπεται να συμμετέχει στις επίσημες τελικές συνομιλίες για την ολοκλήρωση της Συμφωνίας, καθώς και την υπογραφή των διακρατικών εγγράφων. Στην περίπτωση αυτή, η εταιρία Olympic industry SA που αναφέρεται στο έγγραφο ΠΤΧ για τις βόμβες MK82, είναι μεσάζων και επομένως οι περί του αντιθέτου ισχυρισμού είναι απόλυτα ψευδείς.
Απλά και ξεκάθαρα πράγματα.
Βέβαια θα πρέπει να αναλογιστούμε ότι πέρα από τις ατομικές υπάρχουν και οι συλλογικές ευθύνες. Τα συναρμόδια υπουργεία για παράδειγμα που είναι μέλη του ΚΥΣΕΑ και επομένως γνωρίζουν και έχουν προσυπογράψει όσες αποφάσεις πάρθηκαν κατά τη διάρκεια της θητείας τους. Γνωρίζουν το χρόνο υπογραφής καθώς και το περιεχόμενο της κάθε απόφασης.
Καλό είναι να μην ξεχνάμε και μία άλλη κρίσιμη διάσταση, δηλαδή ότι ο βασικός νόμος «περί όπλων και πυρομαχικών», ο γνωστός 2168/93 στο άρθρο 3 ανέφερε από την έναρξη ισχύος του ότι: «Για την εξαγωγή ή επανεξαγωγή για οποιαδήποτε νόμιμη αιτία πολεμικού υλικού σε χώρες μη μέλη του ΝΑΤΟ, απαιτείται Πράξη του Υπουργικού Συμβουλίου, …» άλλη μία συλλογικότητα από τα παλιά θα μου πείτε. Οι όποιες ευθύνες προκύπτουν δεν είναι μόνο ατομικές αλλά και συλλογικές.
* Ο κ. Ιωάννης Αναστασάκης είναι Αντιπτέραρχου (Ι) εα. Υπηρέτησε επί σειρά ετών σε θέσεις ευθύνης της Γενικής Διεύθυνσης Αμυντικών Επενδύσεων και Εξοπλισμών (ΓΔΑΕΕ) καθώς και στις Διεθνείς Σχέσεις, ενώ διετέλεσε Πρόεδρος της Ομάδας Εμπειρογνωμόνων (Expert’s Group chairman) του Πολυεθνικού Οργανισμού Wassenaar Arrangement (WA), που διεθνώς νομοθετεί για τον έλεγχο εξαγωγής συμβατικών αμυντικών υλικών. Επίσης έχει συγγράψει βιβλίο με τίτλο: «Ασύμμετρες Απειλές & Ελεγχόμενα Υλικά – Ενημερωτικός Οδηγός για τις Υπηρεσίες Αδειοδότησης και Ελέγχου». Σήμερα δραστηριοποιείται στο Περιφερειακό Παρατηρητήριο: Ασφάλεια για την Οικονομική Ανάπτυξη = Regional Observatory: Security for Economic Development (ROSED) (Eastern Mediterranean & Middle East).
Πηγή: Liberal