Ο Μητροπολίτης Γόρτυνος Ιερεμίας ρίχνει φως στα έσχατα και μας λέει όλα όσα πρέπει να ξέρουμε για τον Αντίχριστο, το 666 και τη Δευτέρα Παρουσία.
Το έβδομο άρθρο του Συμβόλου της πίστεως λέγει:
«Καί πάλιν ερχόμενον μετά δόξης κρίναι ζώντας και νεκρούς, ου της βασιλείας ουκ έσται τέλος».
– Ερ.: Τι λέει η αγία Γραφή για την δεύτερη παρουσία του Χριστού;
– Ερ.: Πως μιλάει η αγία Γραφή για την μελλοντική κρίση του Χριστού;
Απ.: «Έρχεται ώρα, που όλοι όσοι θα βρίσκονται στα μνημεία θα ακούσουν την φωνή Του και θα βγούν έξω, εκείνοι μεν που έκαναν το καλό θα αναστηθούν για ζωή, εκείνοι δε που έκαναν το κακό θα αναστηθούν για καταδίκη» (Ιω. 5, 28.29). Αυτά είναι λόγια του Ίδιου του Χριστού….
– Ερ.: Τι λέει η αγία Γραφή για την Βασιλεία του Χριστού, που δεν πρόκειται να έχει τέλος; («Ου της Βασιλείας ουκ έσται τέλος»).
Απ.: «Αυτός (ο Χριστός) θα είναι μέγας και θα ονομαστεί Υιός του Υψίστου και θα του δώσει ο Θεός τον θρόνο του Δαυίδ του πατέρα Του και θα βασιλεύσει στον οίκο του Ιακώβ αιώνια και η Βασιλεία Του δεν θα έχει τέλος»
(Λουκ. 1, 32-33). Αυτά είναι λόγια του αγγέλου Γαβριήλ προς την Παναγία.
– Ερ.: Θα μοιάζει η δεύτερη παρουσία του Χριστού με την πρώτη;
Απ.: Όχι, θα είναι πολύ διαφορετική. Στην πρώτη Του παρουσία ο Χριστός ήρθε και υπέφερε για ‘μας με πολλή ταπείνωση, αλλά στην δεύτερη παρουσία Του θα έρθει να μας κρίνει με όλη την δόξα Του και με όλους τους αγίους αγγέλους Του. Βλ. Ματθ. 25, 31 εξ.
– Ερ.: Θα κρίνει όλους τους ανθρώπους;
Απ.: Μάλιστα, όλους˙ χωρίς καμμιά εξαίρεση.
– Ερ.: Πως θα τους κρίνει;
Απ.: Η συνείδηση κάθε ανθρώπου θα είναι σ’ όλους φανερή. Καί δεν θα αποκαλυφθούν μόνο τα έργα που κάναμε σ’ όλη μας την ζωή, αλλά και τα λόγια μας και οι μυστικές επιθυμίες μας και οι κρυφές σκέψεις μας. Ο Απόστολος λέει: «Θα έρθει ο Κύριος, ο Οποίος, θα φέρει στο φως τα πράγματα που κρύβονται στο σκοτάδι και θα φανερώσει τις σκέψεις των καρδιών. Τότε ο καθένας θα πάρει τον έπαινό του από τον Θεό» (Α’ Κορ. 4, 5).
– Ερ.: Καί θα μας καταδικάσει ακόμα και για τα λόγια μας και τις σκέψεις μας;
Απ.: Χωρίς αμφιβολία, θα μας καταδικάσει… Εκτός αν μετανοήσουμε και τις εξαλείψουμε με το Ιερό Μυστήριο της Εξομολόγησης και με την διόρθωση του τρόπου της ζωής μας. Ο Κύριος μας λέει: «Γιά κάθε λόγο ανωφελή που θα πούν oι άνθρωποι, θα δώσουν λόγο την ημέρα της κρίσης» (Ματθ. 12, 36).
Ερ.: Θα γίνει σύντομα η δεύτερη παρουσία του Χριστού;
Απ.: Αυτό δεν το γνωρίζουμε. Επομένως πρέπει να ζούμε έτσι, ώστε να είμαστε πάντα έτοιμοι γι’ αυτήν. «Δεν καθυστερεί ο Κύριος την εκπλήρωση της υπόσχεσής Του, όπως νομίζουν μερικοί, αλλά μακροθυμεί για μας, επειδή δεν θέλει να χαθούν μερικοί, αλλά θέλει να έρθουν όλοι σε μετάνοια» (Β’ Πετρ. 3, 9). «Αγρυπνείτε, λοιπόν, γιατί δεν ξέρετε ούτε την ημέρα, ούτε την ώρα κατά την οποία έρχεται ο Υιός του ανθρώπου» (Ματθ. 25, 13).
– Ερ.: Υπάρχουν σημεία που προμηνύουν τον ερχομό της δεύτερης παρουσίας του Χριστού;
Απ.: Η αγία Γραφή μιλάει για τα σημεία αυτά. Θα είναι η «αποστασία», το ότι δηλαδή οι άνθρωποι θα απομακρύνονται από τον Θεό˙ θα ψυχρανθεί η αγάπη μεταξύ των ανθρώπων˙ θα πληθυνθεί η ανομία˙ θα έρθουν πολλές θλίψεις και συμφορές˙ θα κηρυχθεί το Ευγγέλιο σ’ όλα τα έθνη και θα έρθει ο Αντίχριστος. Βλ. Ματθ. κεφ. 24. Λουκ. κεφ. 21. Β’ Θεσ. κεφ. 2 και το βιβλίο της Αποκάλυψης του Ιωάννου.
Ερ.: Τι λέει το βιβλίο της Αποκάλυψης του Ιωάννου;
Απ.: Λέει αυτό που είπαμε παραπάνω: Τα σημεία που θα προηγηθούν της δεύτερης παρουσίας του Χριστού˙ την έλευση του Αντιχρίστου και τον πόλεμό του κατά της Εκκλησίας του Χριστού και τέλος τον ερχομό του Χριστού, για να κατασυντρίψει τον Αντίχριστο και για να πάρει τα παιδιά Του στην Βασιλεία Του. Γιά τον Αντίχριστο βλ. Β’ Θεσ. 2, 3 εξ. Αποκ. κ. 13.
– Ερ.: Στις μέρες μας βλέπουμε να πραγματοποιούνται πολλά σημεία της Αποκάλυψης˙ τι έχετε να πείτε γι’ αυτό; Πλησιάζει η δεύτερη παρουσία;
Απ.: Κατά πρώτο έχουμε να πούμε ότι δεν πρέπει να είμαστε αδιάφοροι στα παρατηρούμενα σημεία των καιρών. Ο Κύριος μας λέει: «Υποκριτές, το πρόσωπο του ουρανού ξέρετε να το διακρίνετε˙ τα σημεία των καιρών δεν μπορείτε να τα διακρίνετε;» (Ματθ. 16, 3). Το ότι δε, πραγματικά, βλέπουμε να εκπληρώνονται πολλά σημεία της Αποκάλυψης, αυτό πρέπει να μας εμβάλλει σε ανησυχία και να κάνουμε επί τέλους αρχή για μετάνοια˙ γιατί τα σημεία αυτά σκοπό έχουν να μας οδηγήσουν σε μετάνοια. Πρέπει όμως να προσέχουμε στην ερμηνεία της Αποκάλυψης.
Θα είναι λάθος να πούμε ότι έφτασε η δεύτερη παρουσία του Χριστού, επειδή βλέπουμε να εκπληρώνονται μερικά προγνωστικά της σημεία, όπως τα περιγράφει η Αποκάλυψη. Τα σημεία αυτά σε κάποια ένταση και έκταση συμβαίνουν σε κάθε εποχή. Το βιβλίο της Αποκάλυψης πρέπει να το ερμηνεύουμε «κυκλικά». Δηλαδή: Σε μία εποχή συμβαίνουν τα γεγονότα της Αποκάλυψης κατά ένα μικρό κύκλο, κατά κάποια ένταση. Αλλά και σε άλλη εποχή θα συμβούν τα ίδια γεγονότα κατά μεγαλύτερο κύκλο, κατά μεγαλύτερη ένταση. Καί τελικά, σε μία άλλη εποχή θα συμβούν τα γεγονότα αυτά, τα σημεία αυτά της Αποκάλυψης, κατά πολύ ισχυρή ένταση, σε πολύ -πολύ ευρύτερο κύκλο, οπότε είμαστε στις παραμονές της δεύτερης παρουσίας του Χριστού.
Γιά παράδειγμα: Γράφει η Αποκάλυψη, ως εσχατολογικό σημείο, ότι θα πικραθούν τα νερά (8,10-11). Στις μέρες μας με το περίφημο γεγονός του Τσερνομπίλ* (1) είδαμε σε ένταση πραγματοποιούμενη την προφητεία αυτή. Αλλά και σε πολύ προηγούμενα χρόνια είδαν οι άνθρωποι κατά μικρότερη όμως ένταση πραγματοποιούμενη πάλι την προφητεία αυτή. Θα ήταν, λοιπόν, πολύ λανθασμένο να έλεγαν τότε οι άνθρωποι ότι έρχεται η δεύτερη παρουσία του Χριστού, επειδή συνέβησαν μερικά προγνωστικά της σημεία, που γράφει η Αποκάλυψη. Τα ίδια σημεία επρόκειτο να συμβούν και αργότερα, όπως και συνέβησαν, γιατί η Αποκάλυψη ερμηνεύεται «κυκλικά».
Είναι όμως αλήθεια ότι στις μέρες μας συμβαίνουν πολλά σημεία, που γράφει η Αποκάλυψη, σε μεγαλύτερη ένταση από προηγούμενα χρόνια˙ και αυτό δεν πρέπει να μας αφήνει αδιάφορους, αλλά πρέπει να μας ξυπνήσει από την αδιαφορία μας και να μας παρακινήσει σε μετάνοια.
– Ερ.: Τι είναι ο Αντίχριστος;
Απ.: Ο Αντίχριστος θα είναι άνθρωπος κανονικός γεννημένος από πατέρα και μητέρα, μέσα στον οποίο όμως θα μπεί ο διάβολος και θα τον κάνει όργανό του, το κατ’ εξοχήν όργανό του, για να πολεμήσει την Εκκλησία του Χριστού.
– Ερ.: Γιατί λέγεται «Αντίχριστος»;
Απ.: Λέγεται έτσι γιατί είναι αντίθετος του Χριστού, αλλά και για τον άλλο λόγο, γιατί, για να παραπλανήσει πολλούς, θα πάρει εξωτερικά την μορφή του Χριστού. Θα φαίνεται ως καλός, ως αρνίο, ενώ θα είναι θηρίο στην καρδιά. Ακούστε τι λέγει γι’ αυτόν σ’ ένα στίχο ο απόστολος και ευαγγελιστής Ιωάννης: «Είδα ένα θηρίο να ανεβαίνει από την γη˙ είχε δύο κέρατα σαν αρνιού, αλλά μιλούσε σαν δράκος» (Αποκ. 13, 11). Εξωτερικά ο Αντίχριστος θα προσπαθεί να πάρει την μορφή αρνίου, γιατί ως Αρνίο παριστάνεται ο Χριστός μας (βλ. Αποκ. 14,1). – Ο Αντίχριστος, λοιπόν, θα προσπαθεί να μιμηθεί εξωτερικά τον Χριστό, για να παραπλανήσει πολλούς. Θαύματα έκανε ο Χριστός μας; Θαύματα θα παραχωρηθεί να κάνει και ο Αντίχριστος (βλ. Αποκ. 13, 13-15α). Σημείο έχει ο Χριστός, τον Τίμιο Σταυρό; Σημείο, «χάραγμα», όπως λέγεται (Αποκ. 13, 17), θα έχει και ο Αντίχριστος.
– Ερ.: Ποιό είναι το σημείο του Αντιχρίστου;
Απ.: Είναι ο αριθμός των γραμμάτων χξς’, 666 (βλ. Αποκ. 13, 18).
Ερ.: Τι σημαίνει το σημείο αυτό, ο αριθμός αυτός;
Απ.: Το τριγράμματο χξς’, που δίνει τον αριθμό 666, έχει τα ακραία γράμματα χς’ που παριστάνουν τον Χριστό. Ο Αντίχριστος εξωτερικά θα προσπαθεί να φαίνεται σαν Χριστός, όπως είπαμε. Στην καρδιά του όμως, στην πραγματικότητα, θα είναι ξ, όπως δηλώνει το μεσαίο γράμμα του τριγράμματου σημείου του. Το ξ είναι περίεργο γράμμα, δηλώνει τον ιδιότροπο χαρακτήρα, παριστάνει το φίδι. Έτσι θα είναι ο Αντίχριστος: Θα είναι «ξ», παρά το ότι θα φαίνεται «χς’». Θα έχει μέσα του τον καταραμένο όφι.
– Ερ.: Τι είναι ο αριθμός 666;
Απ.: Υπήρχε συνήθεια στους Ιουδαίους και στους Έλληνες ένα όνομα να το εκφράζουν με τον αριθμό του. Βρισκόταν δε ο αριθμός ενός ονόματος με την πρόσθεση των αριθμών που αντιπροσωπεύουν τα γράμματα του ονόματος. Σχετικά με τον Αντίχριστο η Αποκάλυψη δεν λέει το όνομά του, αλλά τον αριθμό του. Είναι δε ο αριθμός των γραμμάτων του σημείου του χξς’. Το χ είναι το 600. Το ξ το 60 και το ς’ το 6. Όλο το τριγράμματο δίνει τον αριθμό 666. Τον αριθμό αυτό έδιδε το όνομα κάποιου προσώπου, Ρωμαίου αυτοκράτορα, διώκτου της Εκκλησίας, στα χρόνια που ο Ιωάννης έγραφε την Αποκάλυψη. Όπως λένε οι ερμηνευτές, ο Ιωάννης είχε υπόψη του τον αυτοκράτορα Νέρωνα. Η έκφραση «Καίσαρ Νέρων» γραφόμενη εβραικά δίνει τον αριθμό 666. Όπως περιγράφει ο Ιωάννης τον Αντίχριστο στο κεφ. 13 της Αποκάλυψης, ταιριάζει με το πρόσωπο του Νέρωνα. Σ’ αυτόν, λοιπόν, ο Ιωάννης, η σε άλλο σύγχρονό του πρόσωπο, εφαρμόζει τον αριθμό 666, γιατί το όνομά του έδινε αυτόν τον αριθμό.
Αλλά ο αριθμός αυτός αρμόζει και σ’ όλους τους προδρόμους του Αντιχρίστου, όλων των εποχών, κυρίως δε αρμόζει στον κυρίως Αντίχριστο, στον οποίο και εφαρμόζονται ακριβώς όλα όσα χαρακτηριστικά, λέει γι’ αυτόν ο Ιωάννης στην Αποκάλυψή Του.
— Ερ.: Καί όλοι οι πρόδρομοι του Αντχρίστου, από τον Νέρωνα μέχρι τον κυρίως Αντίχριστο, θα έχουν τέτοιο όνομα, ώστε να δίνει τον αριθμό 666;
Απ.: Αυτό ακριβώς το ερώτημα μας κάνει να πούμε ότι ο αριθμός 666 εκφράζει κάτι βαθύτερο, τον γενικό χαρακτήρα του Αντιχρίστου και δεν δίνει απλώς το όνομά του˙ όπως και το τρίγραμμα χξς’ εκφράζει τον χαρακτήρα του Αντιχρίστου. – Ο αριθμός 666 πραγματικά είναι μυστηριώδης αριθμός. Αποτελείται από τρία 6˙ το τετράγωνο του 6 είναι 36˙ αν προσθέσουμε όλους τους αριθμούς από το 1 μέχρι το 36, λαβαίνουμε άθροισμα 666. Άλλος ερμήνευσε ότι το 666 είναι σύμβολο της αοριστίας, του χάους. Είναι και αυτό σύμβολο του Αντιχρίστου.
– Ερ.: Γεννήθηκε ο Αντίχριστος;
Απ.: Δεν το ξέρουμε. Μπορεί και να γεννήθηκε, γιατί κάποτε ασφαλώς θα γεννηθεί. Αλλά δεν επιτρέπεται να μιλάμε με βεβαιότητα για το θέμα αυτό, γιατί προγνωστικά σημεία της δεύτερης παρουσίας του Χριστού, που παρατηρούνται στην εποχή μας, συμβαίνουν σε κάθε εποχή. Είναι όμως αλήθεια, όπως είπαμε, ότι στην εποχή μας παρατηρούνται πιο έντονα τα σημεία αυτά και σε μεγαλύτερη έκταση. Πάντως, όπως μας λέει ο Κύριός μας, πρέπει να είμαστε πάντα άγρυπνοι, γιατί δεν ξέρουμε την ημέρα ούτε την ώρα, που θα έρθει (Ματθ. 25, 13).
– Ερ.: Τι είναι η Βασιλεία του Χριστού, για την οποία μιλάει αυτό το έβδομο άρθρο του Συμβόλου της πίστης μας;
Απ.: Βασιλεία του Χριστού είναι πρώτα όλος ο κόσμος˙ δεύτερο, είναι όλοι οι πιστοί πάνω στην γη και τρίτο είναι οι σεσωσμένοι στον ουρανό. Το πρώτο ονομάζεται βασίλειο της φύσης, το δεύτερο βασίλειο της χάρης και το τρίτο βασίλειο της δόξας.
– Ερ.: Ποιό από τα βασίλεια αυτά εννοείται, όταν λέμε στο «Πιστεύω» ότι «ουκ έσται τέλος»;
Απ.: Το βασίλειο της δόξας.
(1.) Τσέρνομπιλ είναι μια μικρή πόλη της Ουκρανίας της Ρωσσίας, οπού το έτος 1986 έγινε Έκρηξη του πυρηνικού αντιδραστήρα και μολύνθηκαν τα νερά του ποταμού Δνείπερου, που περιβρέχει το Τσέρνομπιλ˙ και ο λαμπαδιασμένος θερμοπυρηνικός αντιδραστήρας ως «αστήρ μέγας καιόμενος ως λαμπάς» (Αποκ. 8,10) βυθίστηκε στα σπλάγχνα της γης για να μολύνει τις υπόγειες υδροδεξαμενές και τις θάλασσες, στις οπολίες εκβάλλουν όλα αυτά τα νερά. «Τις ούτος (ο Αντίχριστος) εστιν; Άρα ο Σατανάς; Ουδαμώς˙ αλλ’ άνθρωπός τις πάσαν αυτού δεχόμενος την ενέργειαν» (Άγιος Ιωάννης Χρυσόστομος).
Ερμηνευτικά στην Αποκάλυψη,
μητροπολίτη Γόρτυνος Ιερεμία