Του ΠΑΝΤΕΛΗ ΚΑΡΥΚΑ
«Ο αγών είναι κατ’ ουσίαν πάλη ηθικών δυνάμεων», αναφέρει, εν πολλοίς ορθά ο κανονισμός Πεζικού της εποχής και συμπληρώνει: «Δεν ηττάται εκείνος που υπέστη τας μεγαλυτέρας απωλείας, εις άνδρας και υλικόν, αλλ’ εκείνος που εκάμφθη το ηθικόν».
Η πραγματικότητα αυτή βρήκε απόλυτη εφαρμογή στον πόλεμο του 1940-41 και οφείλεται πράγματι στο ανώτερο ηθικό του Έλληνα στρατιώτη. Και το ηθικό του Έλληνα στρατιώτη ήταν υψηλό διότι είχε εμπιστοσύνη στις δυνατότητές του, συνεπεία της σκληρής του εκπαίδευσης, αλλά και σε αυτές των διοικητών του, από τον λοχία ομαδάρχη του, έως τον συνταγματάρχη διοικητή του συντάγματος στο οποίο υπηρετούσε το οποίο αποτελούσε πηγή υπερηφάνειας λόγω της ιστορίας που είχε πίσω του, αλλά και λόγω του γεγονότος ότι εκείνη την εποχή τα συντάγματα συγκροτούντο κατά βάση από άνδρες προερχόμενους από την ίδια περιοχή που είχαν κοινή καταγωγή, στην χειρότερη περίπτωση, αν δεν είχαν φιλικούς ή συγγενικούς δεσμούς μεταξύ τους. Έτσι αναπτυσσόταν ένα ισχυρό πνεύμα μονάδος, αλλά και συνθήκες άμιλλας μεταξύ των ανδρών καθώς δεν ήθελαν να υστερούν έναντι των συγχωριανών ή συμπολιτών τους.
Σημαντικός παράγοντας ήταν και αυτός των ηγητόρων του Πεζικού. Οι ανώτεροι και ανώτατοι Έλληνες αξιωματικοί ήταν το 1940 όλοι τους εμπειροπόλεμοι έχοντας πολεμική δράση στους προηγούμενους πολέμους. Το θετικό ήταν πως σε μεγάλο βαθμό κατάφεραν να περάσουν την εμπειρία τους αυτή και στους κατώτερους αξιωματικούς και υπαξιωματικούς τους οποίους πριν τον πόλεμο εκπαίδευσαν και κατά τη διάρκειά του διοίκησαν. Οι κατώτεροι αξιωματικοί και οι υπαξιωματικοί αποτελούσαν την ψυχή του στρατεύματος, αν και σε πλείστες όσες περιπτώσεις ανώτεροι ακόμα αξιωματικοί ηγήθηκαν προσωπικά ακόμα και εφόδων με το πιστόλι στο χέρι.
Όχι άδικα ο κανονισμός εκστρατείας Πεζικού συνδέει άρρηκτα την απόδοση μιας μονάδας με την ποιότητα του επικεφαλής της. Πρώτη αρετή του ηγήτορος είναι να αγαπά τους άνδρες του, να δίδει το παράδειγμα, να γνωρίζει να διοικεί και να έχει συναίσθηση των δυνατοτήτων του τμήματος του, αναφέρουν οι κανονισμοί της εποχής, τα γραφόμενα των οποίων επιβεβαίωσαν με τις πράξεις τους χιλιάδες αξιωματικοί και υπαξιωματικοί στα Βορειοηπειρωτικά βουνά εκείνη την εποχή. Η μαχητική αξία μιας μονάδας έγκειται στην ποιότητα εκπαίδευσής του, πρωτίστως και η εκπαίδευση βαραίνει την εκάστοτε διοίκηση. Όπως έλεγε και ο διάσημος Αμερικανός στρατηγός Πάττον, όσο περισσότερο ιδρώτα χύνει στην εκπαίδευση μια μονάδα, τόσο λιγότερο αίμα θα χύσει στο πεδίο της μάχης. Την αλήθεια αυτή την είχε ενστερνιστεί απολύτως ο Ελληνικός Στρατός της εποχής που δεν είχε άλλωστε τη πολυτέλεια να ενεργήσει διαφορετικά καθώς τα μέσα του ήταν περιορισμένα. Για αυτό ακριβώς έπρεπε να αξιοποιούνται στο έπακρο και αυτό ήταν το βασικό καθήκον της διοίκησης.
Από τους κατώτερους αξιωματικούς ζητείτο η απόλυτη εμπέδωση της πειθαρχίας στο τμήμα τους, αλλά και η ανάληψη πρωτοβουλίας, όταν αυτό απαιτείτο. Ο κατώτερος αξιωματικός και ο υπαξιωματικός για να κερδίσει τον σεβασμό του υφισταμένου του, του έχοντα ιδιαιτερότητες χαρακτήρα, Έλληνα στρατιώτη, όφειλαν να διοικούν διά του παραδείγματος και να σέβονται το αίμα των ανδρών τους. Δεν είναι τυχαίο που στον πόλεμο του 1940-41, όπως και στους προηγούμενους βέβαια, υπήρξαν αξιωματικοί που το όνομά τους κατέστη θρύλος και οι άνδρες τους κυριολεκτικά έπεφταν στη φωτιά με ένα μόνο νεύμα τους. Έχοντας κερδίσει τον σεβασμό των ανδρών του ο ηγήτορας ήταν σε θέση να ελέγχει το τμήμα του απόλυτα, να το συγκρατεί όταν η κατάσταση δεν έβαινε καλώς, να το ανασυντάσσει και να εφορμά και πάλι επικεφαλής του.