Ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν ήρθε στην Ελλάδα να μας ζητήσει καλύτερη μεταχείρηση και σεβασμό στα ανθρώπινα δικαιώματα στους μουσουλμανούς της Θράκης, οι οποίοι παρεπιπτόντως ζουν μια χαρά απολάμβάνοντας την Δημοκρατία και την Ειρήνη και την Ελευθερία στην Ελλάδα. Τι να πουν όμως οι Κύπριοι που στα κατεχόμενα, μέσα σε μια νύχτα έγιναν σκλάβοι ; Που έχασαν τις περιουσίες τους, τα σπίτια τους έγιναν ξένα και όσοι τόλμησαν να μην εγκαταλέψουν τα πατρικά τους ,σήμερα, ζουν καταπιεσμένοι, φοβισμένοι και επι 24ώρου βάσεως θύματα μιας συνεχής παρακολούθησης από τα όρνεα των πρακτορικών συνηθειών; Τι να πουν αυτοί που ζουν με την φροντλιδα των Ηνωμένων Εθνών και περιμένουν πότε θα φτάσει το φορτηγό να τους τροφοδοτήσει με νερά τρόφιμα και είδη πρώτης ανάγκης; Γι αυτούς κανείς δεν μίλησε στο Μέγαρο Μαξίμου ουσιαστικά, μόνο πυροβολισμοί έπεσαν στον αέρα. Ας έρθει λοιπόν να μας πει γι αυτούς ο Τούρκος πόεδρος.
To iellada ταξίδεψε μέχρι την Καρπασία στην Κατεχόμενη Κύπρο εκεί που οι μνήμες και λίγοι εγκλωβισμένοι Κύπριοι δεινοπαθούν κάτω από την μπότα των Τούρκων αλλά δεν εγκαταλείπουν τα σπίτια τους και τη γη των προγόνων τους.
Γράφει η Μαρία Γιαχνάκη
Δεν είναι εύκολο να ζει κανείς κάτω από την καταπίεση των Τουρκοκυπρίων ούτε να φοβάται να μιλήσει, να τραγουδήσει και να μεγαλώσει τα παιδιά του με τα ήθη και τα έθιμα του τόπου του. Σε κάθε βήμα τους, σε κάθε ανάσα τους, σε κάθε μνήμη τους, οι κατακτητές είναι εκεί διεκδικώντας κάθε σπιθαμή του παρελθόντος τους. Σε αυτούς λοιπόν, τους εγκλωβισμένους κατοίκους του Ριζοκάρπασου, η πατρίδα ζει μέσα τους, κρυφά και μοναδικά.
Πρόσφατα με νέα απόφαση οι Τουρκοκύπριοι προσπάθησαν πάλι να ξεριζώσουν τους Κυπρίους και να δημιουργήσουν νέα δεδομένα στην περιοχή με την αφορμή των νέων συζητήσεων. Αυτό άλλωστε συμβαίνει αρκετά συχνά στην Κατεχόμενη Κύπρο.
Στον δρόμο για το Ριζοκάρπασο και την Αγία Τριάδα , τα χωριά που ζουν οι εγκλωβισμένοι Ελληνοκύπριοι από το 1974,το ταξίδι δεν είναι το ευκολότερο. Όχι μόνο από πλευράς στρατιωτικών ελέγχων αλλά κυρίως από πλευράς έντονων συναισθημάτων.
Οι απέραντες εκτάσεις που για μια στιγμή σε αναπαύουν με τη μυρωδιά από το χώμα, από τα στάχια, τα θυμάρια και τον ανοικτό ορίζοντα που απλώνεται μπροστά σου ξαφνικά στο τοπίο παρεμβάλλονται, τεράστια τζαμιά που κάποια από αυτά μοιάζουν με το μπλε τζαμί της Κωνσταντινούπολης . Όμως αυτό που πραγματικά σε εξοργίζει είναι ότι τα εκατοντάδες εκκλησάκια που συναντάς είναι όλα κατεστραμμένα.
Τα τέμπλα κακοποιημένα , εικόνες ανύπαρκτες . Τα περισσότερα από αυτά έχουν γίνει στάβλοι ζώων ή αποχωρητήρια . Τα συναισθήματα που νιώθει κανείς από την εικόνα των καταστροφών δεν περιγράφεται . Ψάχνεις να βρεις σε ποιου Αγίου το όνομα είναι αφιερωμένο το κάθε ένα από αυτά αλλά είναι αδύνατο .
Κάποια εκκλησάκια στην διαδρομή για την Καρπασία έχουν σωθεί έστω με μια εικόνα μέσα που κάποιοι τα επισκέπτονται και τα φροντίζουν. Μπαίνοντας μέσα στις εκκλησίες ,μόνο τότε μπορείς να καταλάβεις το μέγεθος της καταστροφής, το μέγεθος των εγκλημάτων που διέπραξαν οι εισβολείς καταπατώντας και σπάζοντας τα πάντα.
Ριζοκάρπασο το χωριό των εγκλωβισμένων
Στο Ριζοκάρπασο και στην Αγία Τριάδα , δύο περιοχές που ήταν γεμάτες Κύπριους σήμερα ζουν 300 περίπου Ελληνοκύπριοι. Μετά την εισβολή παρέμειναν στα σπίτια τους ρισκάροντας την ζωή τους και την ψυχική τους υγεία.
Δεν ήθελαν να γίνουν πρόσφυγες ούτε να παραχωρήσουν τα σπίτια τους στους εισβολείς. Μια μικρή κοινωνία που κάνει καθημερινά τον κύκλο της φέρνοντας στον κόσμο νέες ζωές , η αποχαιρετώντας τους ηλικιωμένους που φεύγουν.
Μια περιοχή που κάποτε ήταν δική τους και ελεύθερη αλλά τώρα τους ανήκουν μόνο λίγα τετραγωνικά μέτρα στον καθένα.
Οι εγκλωβισμένοι Ελληνοκύπριοι ήρωες, δεν σκέφτηκαν λεπτό την εγκατάλειψη, μόνο έσφιξαν τι γροθιές τους έκαναν την καρδιά τους πέτρα κι έμειναν να αντιμετωπίσουν την οδυνηρή πραγματικότητα συζώντας με τον εισβολέα.
Οι περισσότεροι λένε τις αλήθειες τους χωρίς να φοβούνται άλλοι πάλι δεν τολμούν να ξεστομίσουν κουβέντα διότι ξέρουν ότι το βράδυ θα περάσουν από ανάκριση από τους Τουρκοκύπριους πράκτορες που ζουν ανάμεσά τους.
«Αυτό δεν είναι ελευθερία είναι συμβιβασμός. Ένας συμβιβασμός που πονάει αλλά δυστυχώς δεν μπορούμε να κάνουμε τίποτα .Αναγκάζουμε και τα παιδιά μας να ζουν κάτω από αυτές τις συνθήκες, δεν έχουμε άλλες λύσεις. Ελπίζαμε ότι κάποια στιγμή θα ελευθερωθούμε αλλά κανείς δεν ξέρει τελικά τι θα κάνουμε και που θα ανήκουμε αύριο. Θα ανήκουμε στην Πατρίδα μας την Κύπρο; Θα μας πάρουν οι Τουρκοκύπριοι...».
Ο οργανισμός Ηνωμένων Εθνών με ειδική αποστολή στέλνει στους εγκλωβισμένους τρόφιμα και είδη πρώτης ανάγκης και φροντίζει και για την ιατροφαρμακευτική τους περίθαλψη. Όμως στα βλέμματα των εγκλωβισμένων παρά την βοήθεια που λαμβάνουν μπορεί να αντιληφθεί κανείς το πόσο άβολα νιώθουν ακόμη μετά από τόσα χρόνια γι αυτήν την βοήθεια .
«Δεν είμαστε ζητιάνοι και ούτε θέλαμε να μας ταϊζει τα ηνωμένα έθνη αλλά οι Τουρκοκύπριοι δεν μας αφήνουν ούτε να καλλιεργήσουμε, ούτε να αναπτυχθούμε, ούτε να αποκτήσουμε δικές μας δουλειές.»
Οι εικόνες που καταγράφουμε την ώρα της αποστολής του ΟΗΕ στο Ριζοκάρπασο, μιλούν από μόνες τους. Υπερήλικοι εγκλωβισμένοι σέρνονται σε ένα κτίριο του χωριού που καταφθάνει ο ΟΗΕ και με σκυμμένο το κεφάλι διαλέγουν από τα καφάσια λίγα φρούτα λαχανικά ψωμί. Οι πιο νέοι κουβαλούν συσκευασίες νερού ή τσουβάλια με πατάτες.
Μια νεαρή μητέρα μας πλησιάζει και μας ψιθυρίζει : «Δεν είναι εύκολο να μεγαλώνεις τα παιδιά σου στα κατεχόμενα, δεν είναι απλό να ονειρεύεσαι και να δημιουργείς. Φοβόμαστε το κάθε λεπτό. Ότι μας πήραν δεν μας το δίνουν πίσω. Και τώρα αν κάνουμε τα στραβά μάτια και πάρουν κάτι είτε ένα μέτρο γης είτε έναν χώρο που μας ανήκει δεν το ξαναπαίρνουμε πίσω. Η ζωή μας βρίσκεται σε καθημερινή άμυνα .
Προσπαθούμε να ζούμε αρμονικά μαζί τους αλλά είναι τόσο διαφορετική η κουλτούρα μας, η άποψή μας για τη ζωή που τα χνώτα μας δεν ταιριάζουν. Δεν είμαστε ελεύθεροι
Όταν δεν μπορούμε να δούμε την ελληνική σημαία να κυματίζει, όταν δεν τολμούν οι παλιοί να μάθουν στους νέους τα παραδοσιακά μας τραγούδια, τους χορούς , όταν δεν μπορούμε να μαζευτούμε πολλοί σε έναν χώρο εκτός κι αν είναι η Τετάρτη που λαμβάνουμε την βοήθεια από τον ΟΗΕ , πως να πούμε ότι είμαστε ελεύθεροι. Ακόμη και τώρα που μιλάμε μαζί σας μπορεί όταν εσείς φύγετε εμείς να ελεγχθούμε γι αυτό.»
Το σχολείο και οι γιορτές τους ίσως είναι ο μόνος πραγματικά δραστήριος οργανισμός που κάθε φορά ζωντανεύει μνήμες , δυναμώνει συνειδήσεις και δημιουργεί έντονη την ελπίδα για το καλύτερο μέλλον. Αλλά και αυτό το συνεννοούνται πολλές φορές με τα μάτια όχι με τα λόγια μιας και «οι τοίχοι στο Ριζοκάρπασο έχουν αυτιά».
«Μας παρακολουθούν κάθε λεπτό, τι θα πούμε τι θα κάνουμε αν μιλήσουμε , τι άποψη έχουμε για τις συνομιλίες που γίνονται τώρα» λέει χαμηλόφωνα η κυρία Παναγιώτα κρατώντας σφιχτά την σακούλα με το ψωμί που πήρε από την αποστολή του ΟΗΕ.
Στην περιοχή της Καρπασίας η μια ιστορία ανταγωνίζεται την άλλη. Οι άνθρωποι είναι φαινομενικά σκληροί γιατί έτσι έμαθαν να ζουν αλλά ουσιαστικά ευαίσθητοι που όταν σου μιλούν τα μάτια τους πάντα είναι υγρά και τα παιδιά στα σχολεία είναι σκληρά , έχουν χάσει την παιδικότητά τους διότι μεγάλωσαν με τον φόβο που κληρονόμησαν από τους γονείς τους και την καχυποψία που τους κάνει απόμακρους.
Η ζωή στην Κατεχόμενη Κύπρο δεν είναι ούτε απλή ούτε αισιόδοξη. Αν και οι άνθρωποι παντρεύονται, γεννούν, πάνε σχολείο, κυκλοφορούν και προσπαθούν να συμβιώσουν ανάμεσα στους κατακτητές τους, δεν είναι ευτυχισμένοι. Δεν είναι ευτυχισμένοι διότι η καθημερινότητα δεν είναι εύκολη.
Είναι σα να ζουν σε ανοικτή φυλακή που σε κάθε βήμα τους οι εισβολείς είναι εκεί να τους θυμίζουν ότι κάποια μέρα θα πάρουν και τα υπόλοιπα σπίτια τους και την υπόλοιπη περιουσία τους και εκείνοι θα πρέπει να αποφασίσουν θα εγκαταλείψουν για πάντα την πατρίδα τους ;
Φωτογραφίες Μαρία Γιαχνάκη